diff options
| author | Timothy Pearson <kb9vqf@pearsoncomputing.net> | 2011-12-03 11:05:10 -0600 |
|---|---|---|
| committer | Timothy Pearson <kb9vqf@pearsoncomputing.net> | 2011-12-03 11:05:10 -0600 |
| commit | f7e7a923aca8be643f9ae6f7252f9fb27b3d2c3b (patch) | |
| tree | 1f78ef53b206c6b4e4efc88c4849aa9f686a094d /tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars | |
| parent | 85ca18776aa487b06b9d5ab7459b8f837ba637f3 (diff) | |
| download | tde-i18n-f7e7a923aca8be643f9ae6f7252f9fb27b3d2c3b.tar.gz tde-i18n-f7e7a923aca8be643f9ae6f7252f9fb27b3d2c3b.zip | |
Second part of prior commit
Diffstat (limited to 'tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars')
108 files changed, 11870 insertions, 0 deletions
diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/Makefile.am b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/Makefile.am new file mode 100644 index 00000000000..b5b4d6e66b1 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/Makefile.am @@ -0,0 +1,4 @@ +KDE_LANG = nl +SUBDIRS = $(AUTODIRS) +KDE_DOCS = AUTO +KDE_MANS = AUTO diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/Makefile.in b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/Makefile.in new file mode 100644 index 00000000000..771c142dff0 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/Makefile.in @@ -0,0 +1,635 @@ +# Makefile.in generated by automake 1.10.1 from Makefile.am. +# KDE tags expanded automatically by am_edit - $Revision: 483858 $ +# @configure_input@ + +# Copyright (C) 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, +# 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008 Free Software Foundation, Inc. +# This Makefile.in is free software; the Free Software Foundation +# gives unlimited permission to copy and/or distribute it, +# with or without modifications, as long as this notice is preserved. + +# This program is distributed in the hope that it will be useful, +# but WITHOUT ANY WARRANTY, to the extent permitted by law; without +# even the implied warranty of MERCHANTABILITY or FITNESS FOR A +# PARTICULAR PURPOSE. + +@SET_MAKE@ +VPATH = @srcdir@ +pkgdatadir = $(datadir)/@PACKAGE@ +pkglibdir = $(libdir)/@PACKAGE@ +pkgincludedir = $(includedir)/@PACKAGE@ +am__cd = CDPATH="$${ZSH_VERSION+.}$(PATH_SEPARATOR)" && cd +install_sh_DATA = $(install_sh) -c -m 644 +install_sh_PROGRAM = $(install_sh) -c +install_sh_SCRIPT = $(install_sh) -c +INSTALL_HEADER = $(INSTALL_DATA) +transform = $(program_transform_name) +NORMAL_INSTALL = : +PRE_INSTALL = : +POST_INSTALL = : +NORMAL_UNINSTALL = : +PRE_UNINSTALL = : +POST_UNINSTALL = : +subdir = docs/tdeedu/kstars +DIST_COMMON = $(srcdir)/Makefile.am $(srcdir)/Makefile.in +ACLOCAL_M4 = $(top_srcdir)/aclocal.m4 +am__aclocal_m4_deps = $(top_srcdir)/acinclude.m4 \ + $(top_srcdir)/configure.in +am__configure_deps = $(am__aclocal_m4_deps) $(CONFIGURE_DEPENDENCIES) \ + $(ACLOCAL_M4) +mkinstalldirs = $(SHELL) $(top_srcdir)/mkinstalldirs +CONFIG_HEADER = $(top_builddir)/config.h +CONFIG_CLEAN_FILES = +SOURCES = +DIST_SOURCES = +#>- RECURSIVE_TARGETS = all-recursive check-recursive dvi-recursive \ +#>- html-recursive info-recursive install-data-recursive \ +#>- install-dvi-recursive install-exec-recursive \ +#>- install-html-recursive install-info-recursive \ +#>- install-pdf-recursive install-ps-recursive install-recursive \ +#>- installcheck-recursive installdirs-recursive pdf-recursive \ +#>- ps-recursive uninstall-recursive +#>+ 7 +RECURSIVE_TARGETS = all-recursive check-recursive dvi-recursive \ + html-recursive info-recursive install-data-recursive \ + install-dvi-recursive install-exec-recursive \ + install-html-recursive install-info-recursive \ + install-pdf-recursive install-ps-recursive install-recursive \ + installcheck-recursive installdirs-recursive pdf-recursive \ + ps-recursive uninstall-recursive nmcheck-recursive bcheck-recursive +RECURSIVE_CLEAN_TARGETS = mostlyclean-recursive clean-recursive \ + distclean-recursive maintainer-clean-recursive +ETAGS = etags +CTAGS = ctags +DIST_SUBDIRS = $(SUBDIRS) +#>- DISTFILES = $(DIST_COMMON) $(DIST_SOURCES) $(TEXINFOS) $(EXTRA_DIST) +#>+ 1 +DISTFILES = $(DIST_COMMON) $(DIST_SOURCES) $(TEXINFOS) $(EXTRA_DIST) $(KDE_DIST) +ACLOCAL = @ACLOCAL@ +AMTAR = @AMTAR@ +ARTSCCONFIG = @ARTSCCONFIG@ +AUTOCONF = @AUTOCONF@ +AUTODIRS = @AUTODIRS@ +AUTOHEADER = @AUTOHEADER@ +AUTOMAKE = @AUTOMAKE@ +AWK = @AWK@ +CONF_FILES = @CONF_FILES@ +CYGPATH_W = @CYGPATH_W@ +DCOPIDL = @DCOPIDL@ +DCOPIDL2CPP = @DCOPIDL2CPP@ +DCOPIDLNG = @DCOPIDLNG@ +DCOP_DEPENDENCIES = @DCOP_DEPENDENCIES@ +DEFS = @DEFS@ +ECHO_C = @ECHO_C@ +ECHO_N = @ECHO_N@ +ECHO_T = @ECHO_T@ +GMSGFMT = @GMSGFMT@ +INSTALL = @INSTALL@ +INSTALL_DATA = @INSTALL_DATA@ +INSTALL_PROGRAM = @INSTALL_PROGRAM@ +INSTALL_SCRIPT = @INSTALL_SCRIPT@ +INSTALL_STRIP_PROGRAM = @INSTALL_STRIP_PROGRAM@ +KCFG_DEPENDENCIES = @KCFG_DEPENDENCIES@ +KCONFIG_COMPILER = @KCONFIG_COMPILER@ +KDECONFIG = @KDECONFIG@ +KDE_EXTRA_RPATH = @KDE_EXTRA_RPATH@ +KDE_RPATH = @KDE_RPATH@ +KDE_XSL_STYLESHEET = @KDE_XSL_STYLESHEET@ +LIBOBJS = @LIBOBJS@ +LIBS = @LIBS@ +LN_S = @LN_S@ +LTLIBOBJS = @LTLIBOBJS@ +MAKEINFO = @MAKEINFO@ +MAKEKDEWIDGETS = @MAKEKDEWIDGETS@ +MCOPIDL = @MCOPIDL@ +MEINPROC = @MEINPROC@ +MKDIR_P = @MKDIR_P@ +MSGFMT = @MSGFMT@ +PACKAGE = @PACKAGE@ +PACKAGE_BUGREPORT = @PACKAGE_BUGREPORT@ +PACKAGE_NAME = @PACKAGE_NAME@ +PACKAGE_STRING = @PACKAGE_STRING@ +PACKAGE_TARNAME = @PACKAGE_TARNAME@ +PACKAGE_VERSION = @PACKAGE_VERSION@ +PATH_SEPARATOR = @PATH_SEPARATOR@ +SET_MAKE = @SET_MAKE@ +SHELL = @SHELL@ +STRIP = @STRIP@ +TOPSUBDIRS = @TOPSUBDIRS@ +VERSION = @VERSION@ +XGETTEXT = @XGETTEXT@ +XMLLINT = @XMLLINT@ +X_RPATH = @X_RPATH@ +abs_builddir = @abs_builddir@ +abs_srcdir = @abs_srcdir@ +abs_top_builddir = @abs_top_builddir@ +abs_top_srcdir = @abs_top_srcdir@ +am__leading_dot = @am__leading_dot@ +am__tar = @am__tar@ +am__untar = @am__untar@ +#>- bindir = @bindir@ +#>+ 2 +DEPDIR = .deps +bindir = @bindir@ +build_alias = @build_alias@ +builddir = @builddir@ +datadir = @datadir@ +datarootdir = @datarootdir@ +docdir = @docdir@ +dvidir = @dvidir@ +exec_prefix = @exec_prefix@ +host_alias = @host_alias@ +htmldir = @htmldir@ +includedir = @includedir@ +infodir = @infodir@ +install_sh = @install_sh@ +kde_appsdir = @kde_appsdir@ +kde_bindir = @kde_bindir@ +kde_confdir = @kde_confdir@ +kde_datadir = @kde_datadir@ +kde_htmldir = @kde_htmldir@ +kde_icondir = @kde_icondir@ +kde_kcfgdir = @kde_kcfgdir@ +kde_libs_htmldir = @kde_libs_htmldir@ +kde_libs_prefix = @kde_libs_prefix@ +kde_locale = @kde_locale@ +kde_mimedir = @kde_mimedir@ +kde_moduledir = @kde_moduledir@ +kde_servicesdir = @kde_servicesdir@ +kde_servicetypesdir = @kde_servicetypesdir@ +kde_sounddir = @kde_sounddir@ +kde_styledir = @kde_styledir@ +kde_templatesdir = @kde_templatesdir@ +kde_wallpaperdir = @kde_wallpaperdir@ +kde_widgetdir = @kde_widgetdir@ +tdeinitdir = @tdeinitdir@ +libdir = @libdir@ +libexecdir = @libexecdir@ +localedir = @localedir@ +localstatedir = @localstatedir@ +mandir = @mandir@ +mkdir_p = @mkdir_p@ +oldincludedir = @oldincludedir@ +pdfdir = @pdfdir@ +prefix = @prefix@ +program_transform_name = @program_transform_name@ +psdir = @psdir@ +sbindir = @sbindir@ +sharedstatedir = @sharedstatedir@ +srcdir = @srcdir@ +sysconfdir = @sysconfdir@ +target_alias = @target_alias@ +top_builddir = @top_builddir@ +top_srcdir = @top_srcdir@ +xdg_appsdir = @xdg_appsdir@ +xdg_directorydir = @xdg_directorydir@ +xdg_menudir = @xdg_menudir@ +KDE_LANG = nl +#>- SUBDIRS = $(AUTODIRS) +#>+ 1 +SUBDIRS =. +KDE_DOCS = AUTO +KDE_MANS = AUTO +#>- all: all-recursive +#>+ 1 +all: docs-am all-recursive + +.SUFFIXES: +$(srcdir)/Makefile.in: $(srcdir)/Makefile.am $(am__configure_deps) +#>- @for dep in $?; do \ +#>- case '$(am__configure_deps)' in \ +#>- *$$dep*) \ +#>- cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh \ +#>- && exit 0; \ +#>- exit 1;; \ +#>- esac; \ +#>- done; \ +#>- echo ' cd $(top_srcdir) && $(AUTOMAKE) --gnu docs/tdeedu/kstars/Makefile'; \ +#>- cd $(top_srcdir) && \ +#>- $(AUTOMAKE) --gnu docs/tdeedu/kstars/Makefile +#>+ 12 + @for dep in $?; do \ + case '$(am__configure_deps)' in \ + *$$dep*) \ + cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh \ + && exit 0; \ + exit 1;; \ + esac; \ + done; \ + echo ' cd $(top_srcdir) && $(AUTOMAKE) --gnu docs/tdeedu/kstars/Makefile'; \ + cd $(top_srcdir) && \ + $(AUTOMAKE) --gnu docs/tdeedu/kstars/Makefile + cd $(top_srcdir) && perl ../scripts/admin/am_edit -p../scripts/admin docs/tdeedu/kstars/Makefile.in +.PRECIOUS: Makefile +Makefile: $(srcdir)/Makefile.in $(top_builddir)/config.status + @case '$?' in \ + *config.status*) \ + cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh;; \ + *) \ + echo ' cd $(top_builddir) && $(SHELL) ./config.status $(subdir)/$@ $(am__depfiles_maybe)'; \ + cd $(top_builddir) && $(SHELL) ./config.status $(subdir)/$@ $(am__depfiles_maybe);; \ + esac; + +$(top_builddir)/config.status: $(top_srcdir)/configure $(CONFIG_STATUS_DEPENDENCIES) + cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh + +$(top_srcdir)/configure: $(am__configure_deps) + cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh +$(ACLOCAL_M4): $(am__aclocal_m4_deps) + cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh + +# This directory's subdirectories are mostly independent; you can cd +# into them and run `make' without going through this Makefile. +# To change the values of `make' variables: instead of editing Makefiles, +# (1) if the variable is set in `config.status', edit `config.status' +# (which will cause the Makefiles to be regenerated when you run `make'); +# (2) otherwise, pass the desired values on the `make' command line. +$(RECURSIVE_TARGETS): + @failcom='exit 1'; \ + for f in x $$MAKEFLAGS; do \ + case $$f in \ + *=* | --[!k]*);; \ + *k*) failcom='fail=yes';; \ + esac; \ + done; \ + dot_seen=no; \ + target=`echo $@ | sed s/-recursive//`; \ + list='$(SUBDIRS)'; for subdir in $$list; do \ + echo "Making $$target in $$subdir"; \ + if test "$$subdir" = "."; then \ + dot_seen=yes; \ + local_target="$$target-am"; \ + else \ + local_target="$$target"; \ + fi; \ + (cd $$subdir && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) $$local_target) \ + || eval $$failcom; \ + done; \ + if test "$$dot_seen" = "no"; then \ + $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) "$$target-am" || exit 1; \ + fi; test -z "$$fail" + +$(RECURSIVE_CLEAN_TARGETS): + @failcom='exit 1'; \ + for f in x $$MAKEFLAGS; do \ + case $$f in \ + *=* | --[!k]*);; \ + *k*) failcom='fail=yes';; \ + esac; \ + done; \ + dot_seen=no; \ + case "$@" in \ + distclean-* | maintainer-clean-*) list='$(DIST_SUBDIRS)' ;; \ + *) list='$(SUBDIRS)' ;; \ + esac; \ + rev=''; for subdir in $$list; do \ + if test "$$subdir" = "."; then :; else \ + rev="$$subdir $$rev"; \ + fi; \ + done; \ + rev="$$rev ."; \ + target=`echo $@ | sed s/-recursive//`; \ + for subdir in $$rev; do \ + echo "Making $$target in $$subdir"; \ + if test "$$subdir" = "."; then \ + local_target="$$target-am"; \ + else \ + local_target="$$target"; \ + fi; \ + (cd $$subdir && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) $$local_target) \ + || eval $$failcom; \ + done && test -z "$$fail" +tags-recursive: + list='$(SUBDIRS)'; for subdir in $$list; do \ + test "$$subdir" = . || (cd $$subdir && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) tags); \ + done +ctags-recursive: + list='$(SUBDIRS)'; for subdir in $$list; do \ + test "$$subdir" = . || (cd $$subdir && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) ctags); \ + done + +ID: $(HEADERS) $(SOURCES) $(LISP) $(TAGS_FILES) + list='$(SOURCES) $(HEADERS) $(LISP) $(TAGS_FILES)'; \ + unique=`for i in $$list; do \ + if test -f "$$i"; then echo $$i; else echo $(srcdir)/$$i; fi; \ + done | \ + $(AWK) '{ files[$$0] = 1; nonemtpy = 1; } \ + END { if (nonempty) { for (i in files) print i; }; }'`; \ + mkid -fID $$unique +tags: TAGS + +TAGS: tags-recursive $(HEADERS) $(SOURCES) $(TAGS_DEPENDENCIES) \ + $(TAGS_FILES) $(LISP) + tags=; \ + here=`pwd`; \ + if ($(ETAGS) --etags-include --version) >/dev/null 2>&1; then \ + include_option=--etags-include; \ + empty_fix=.; \ + else \ + include_option=--include; \ + empty_fix=; \ + fi; \ + list='$(SUBDIRS)'; for subdir in $$list; do \ + if test "$$subdir" = .; then :; else \ + test ! -f $$subdir/TAGS || \ + tags="$$tags $$include_option=$$here/$$subdir/TAGS"; \ + fi; \ + done; \ + list='$(SOURCES) $(HEADERS) $(LISP) $(TAGS_FILES)'; \ + unique=`for i in $$list; do \ + if test -f "$$i"; then echo $$i; else echo $(srcdir)/$$i; fi; \ + done | \ + $(AWK) '{ files[$$0] = 1; nonempty = 1; } \ + END { if (nonempty) { for (i in files) print i; }; }'`; \ + if test -z "$(ETAGS_ARGS)$$tags$$unique"; then :; else \ + test -n "$$unique" || unique=$$empty_fix; \ + $(ETAGS) $(ETAGSFLAGS) $(AM_ETAGSFLAGS) $(ETAGS_ARGS) \ + $$tags $$unique; \ + fi +ctags: CTAGS +CTAGS: ctags-recursive $(HEADERS) $(SOURCES) $(TAGS_DEPENDENCIES) \ + $(TAGS_FILES) $(LISP) + tags=; \ + list='$(SOURCES) $(HEADERS) $(LISP) $(TAGS_FILES)'; \ + unique=`for i in $$list; do \ + if test -f "$$i"; then echo $$i; else echo $(srcdir)/$$i; fi; \ + done | \ + $(AWK) '{ files[$$0] = 1; nonempty = 1; } \ + END { if (nonempty) { for (i in files) print i; }; }'`; \ + test -z "$(CTAGS_ARGS)$$tags$$unique" \ + || $(CTAGS) $(CTAGSFLAGS) $(AM_CTAGSFLAGS) $(CTAGS_ARGS) \ + $$tags $$unique + +GTAGS: + here=`$(am__cd) $(top_builddir) && pwd` \ + && cd $(top_srcdir) \ + && gtags -i $(GTAGS_ARGS) $$here + +distclean-tags: + -rm -f TAGS ID GTAGS GRTAGS GSYMS GPATH tags + +#>- distdir: $(DISTFILES) +#>+ 1 +distdir: distdir-nls $(DISTFILES) + @srcdirstrip=`echo "$(srcdir)" | sed 's/[].[^$$\\*]/\\\\&/g'`; \ + topsrcdirstrip=`echo "$(top_srcdir)" | sed 's/[].[^$$\\*]/\\\\&/g'`; \ + list='$(DISTFILES)'; \ + dist_files=`for file in $$list; do echo $$file; done | \ + sed -e "s|^$$srcdirstrip/||;t" \ + -e "s|^$$topsrcdirstrip/|$(top_builddir)/|;t"`; \ + case $$dist_files in \ + */*) $(MKDIR_P) `echo "$$dist_files" | \ + sed '/\//!d;s|^|$(distdir)/|;s,/[^/]*$$,,' | \ + sort -u` ;; \ + esac; \ + for file in $$dist_files; do \ + if test -f $$file || test -d $$file; then d=.; else d=$(srcdir); fi; \ + if test -d $$d/$$file; then \ + dir=`echo "/$$file" | sed -e 's,/[^/]*$$,,'`; \ + if test -d $(srcdir)/$$file && test $$d != $(srcdir); then \ + cp -pR $(srcdir)/$$file $(distdir)$$dir || exit 1; \ + fi; \ + cp -pR $$d/$$file $(distdir)$$dir || exit 1; \ + else \ + test -f $(distdir)/$$file \ + || cp -p $$d/$$file $(distdir)/$$file \ + || exit 1; \ + fi; \ + done + list='$(DIST_SUBDIRS)'; for subdir in $$list; do \ + if test "$$subdir" = .; then :; else \ + test -d "$(distdir)/$$subdir" \ + || $(MKDIR_P) "$(distdir)/$$subdir" \ + || exit 1; \ + distdir=`$(am__cd) $(distdir) && pwd`; \ + top_distdir=`$(am__cd) $(top_distdir) && pwd`; \ + (cd $$subdir && \ + $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) \ + top_distdir="$$top_distdir" \ + distdir="$$distdir/$$subdir" \ + am__remove_distdir=: \ + am__skip_length_check=: \ + distdir) \ + || exit 1; \ + fi; \ + done +check-am: all-am +check: check-recursive +all-am: Makefile +installdirs: installdirs-recursive +installdirs-am: +install: install-recursive +install-exec: install-exec-recursive +install-data: install-data-recursive +#>- uninstall: uninstall-recursive +#>+ 1 +uninstall: uninstall-docs uninstall-nls uninstall-recursive + +install-am: all-am + @$(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) install-exec-am install-data-am + +installcheck: installcheck-recursive +install-strip: + $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) INSTALL_PROGRAM="$(INSTALL_STRIP_PROGRAM)" \ + install_sh_PROGRAM="$(INSTALL_STRIP_PROGRAM)" INSTALL_STRIP_FLAG=-s \ + `test -z '$(STRIP)' || \ + echo "INSTALL_PROGRAM_ENV=STRIPPROG='$(STRIP)'"` install +mostlyclean-generic: + +clean-generic: + +distclean-generic: + -test -z "$(CONFIG_CLEAN_FILES)" || rm -f $(CONFIG_CLEAN_FILES) + +maintainer-clean-generic: + @echo "This command is intended for maintainers to use" + @echo "it deletes files that may require special tools to rebuild." +#>- clean: clean-recursive +#>+ 1 +clean: kde-rpo-clean clean-recursive + +#>- clean-am: clean-generic mostlyclean-am +#>+ 1 +clean-am: clean-docs clean-bcheck clean-generic mostlyclean-am + +distclean: distclean-recursive + -rm -f Makefile +distclean-am: clean-am distclean-generic distclean-tags + +dvi: dvi-recursive + +dvi-am: + +html: html-recursive + +info: info-recursive + +info-am: + +#>- install-data-am: +#>+ 1 +install-data-am: install-docs install-nls + +install-dvi: install-dvi-recursive + +install-exec-am: + +install-html: install-html-recursive + +install-info: install-info-recursive + +install-man: + +install-pdf: install-pdf-recursive + +install-ps: install-ps-recursive + +installcheck-am: + +maintainer-clean: maintainer-clean-recursive + -rm -f Makefile +maintainer-clean-am: distclean-am maintainer-clean-generic + +mostlyclean: mostlyclean-recursive + +mostlyclean-am: mostlyclean-generic + +pdf: pdf-recursive + +pdf-am: + +ps: ps-recursive + +ps-am: + +uninstall-am: + +.MAKE: $(RECURSIVE_CLEAN_TARGETS) $(RECURSIVE_TARGETS) install-am \ + install-strip + +.PHONY: $(RECURSIVE_CLEAN_TARGETS) $(RECURSIVE_TARGETS) CTAGS GTAGS \ + all all-am check check-am clean clean-generic ctags \ + ctags-recursive distclean distclean-generic distclean-tags \ + distdir dvi dvi-am html html-am info info-am install \ + install-am install-data install-data-am install-dvi \ + install-dvi-am install-exec install-exec-am install-html \ + install-html-am install-info install-info-am install-man \ + install-pdf install-pdf-am install-ps install-ps-am \ + install-strip installcheck installcheck-am installdirs \ + installdirs-am maintainer-clean maintainer-clean-generic \ + mostlyclean mostlyclean-generic pdf pdf-am ps ps-am tags \ + tags-recursive uninstall uninstall-am + +# Tell versions [3.59,3.63) of GNU make to not export all variables. +# Otherwise a system limit (for SysV at least) may be exceeded. +.NOEXPORT: + +#>+ 2 +KDE_DIST=flux.docbook indicontrolpanel.png calc-sidereal.docbook solarsystem.png geocoords.docbook scriptbuilder.docbook calc-geodetic.png altvstime.docbook altvstime.png stars.docbook indi.docbook calc-apcoords.docbook index.docbook lightcurve.png man-temma.1.docbook wut.png calc-geodetic.docbook geolocator.png calc-horizontal.docbook horizon.docbook calc-dayduration.docbook julianday.docbook viewops.png man-celestrongps.1.docbook calc-angdist.docbook indiclient.png calc-horizontal.png devicemanager.png utime.docbook calculator.docbook calc-apcoords.png calc-julian.png calc-daylength.png calc-ecliptic.docbook aavso.png man-lx200_16.1.docbook jmoons.png timezones.docbook credits.docbook csphere.docbook faq.docbook commands.docbook man-v4lphilips.1.docbook popup.png color_indices.png config.docbook hourangle.docbook spiralgalaxies.docbook ai-contents.docbook calc-sidereal.png blackbody.docbook calc-julianday.docbook solarsys.docbook dcop.docbook lightcurves.docbook zenith.docbook index.cache.bz2 scriptbuilder.png newfov.png calc-eqgal.png luminosity.docbook colorandtemp.docbook man-lx200classic.1.docbook blackbody.png man-v4ldriver.1.docbook leapyear.docbook dumpmode.docbook wut.docbook tools.docbook calc-equinox.docbook screen1.png ecliptic.docbook man-fliccd.1.docbook fovdialog.png retrograde.docbook find.png calc-eqgal.docbook magnitude.docbook greatcircle.docbook install.docbook calc-precess.png astroinfo.docbook parallax.docbook Makefile.in details.docbook man-lx200autostar.1.docbook cequator.docbook darkmatter.docbook quicktour.docbook skymapdevice.png man-indiserver.1.docbook man-lx200generic.1.docbook calc-precess.docbook meridian.docbook calc-planetcoords.docbook observinglist.docbook detaildialog.png fitsviewer.docbook sidereal.docbook skycoords.docbook star_colors.png precession.docbook jmoons.docbook cpoles.docbook Makefile.am kepler2nd.png equinox.docbook ellipticalgalaxies.docbook + +#>+ 24 +index.cache.bz2: $(srcdir)/index.docbook $(KDE_XSL_STYLESHEET) calculator.docbook kepler2nd.png popup.png leapyear.docbook devicemanager.png cpoles.docbook darkmatter.docbook solarsys.docbook geocoords.docbook astroinfo.docbook calc-equinox.docbook fitsviewer.docbook commands.docbook man-celestrongps.1.docbook colorandtemp.docbook find.png quicktour.docbook calc-ecliptic.docbook cequator.docbook scriptbuilder.docbook viewops.png man-fliccd.1.docbook greatcircle.docbook calc-julian.png altvstime.png geolocator.png skymapdevice.png ai-contents.docbook parallax.docbook horizon.docbook lightcurves.docbook stars.docbook calc-daylength.png calc-eqgal.png man-lx200generic.1.docbook star_colors.png luminosity.docbook man-temma.1.docbook wut.docbook solarsystem.png calc-julianday.docbook indicontrolpanel.png blackbody.docbook index.docbook calc-precess.png timezones.docbook man-lx200_16.1.docbook ellipticalgalaxies.docbook utime.docbook magnitude.docbook flux.docbook calc-planetcoords.docbook calc-eqgal.docbook credits.docbook calc-sidereal.docbook csphere.docbook faq.docbook hourangle.docbook man-lx200classic.1.docbook equinox.docbook man-lx200autostar.1.docbook calc-sidereal.png wut.png screen1.png detaildialog.png calc-apcoords.png color_indices.png man-v4lphilips.1.docbook dumpmode.docbook sidereal.docbook aavso.png precession.docbook man-indiserver.1.docbook julianday.docbook jmoons.docbook install.docbook lightcurve.png calc-geodetic.png skycoords.docbook meridian.docbook config.docbook tools.docbook altvstime.docbook newfov.png fovdialog.png details.docbook calc-precess.docbook calc-horizontal.docbook blackbody.png calc-horizontal.png retrograde.docbook indiclient.png dcop.docbook scriptbuilder.png calc-dayduration.docbook spiralgalaxies.docbook jmoons.png indi.docbook calc-geodetic.docbook calc-angdist.docbook observinglist.docbook man-v4ldriver.1.docbook calc-apcoords.docbook ecliptic.docbook zenith.docbook + @if test -n "$(MEINPROC)"; then echo $(MEINPROC) --check --cache index.cache.bz2 $(srcdir)/index.docbook; $(MEINPROC) --check --cache index.cache.bz2 $(srcdir)/index.docbook; fi + +docs-am: index.cache.bz2 + +install-docs: docs-am install-nls + $(mkinstalldirs) $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars + @if test -f index.cache.bz2; then \ + echo $(INSTALL_DATA) index.cache.bz2 $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/; \ + $(INSTALL_DATA) index.cache.bz2 $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/; \ + elif test -f $(srcdir)/index.cache.bz2; then \ + echo $(INSTALL_DATA) $(srcdir)/index.cache.bz2 $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/; \ + $(INSTALL_DATA) $(srcdir)/index.cache.bz2 $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/; \ + fi + -rm -f $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/common + $(LN_S) $(kde_libs_htmldir)/$(KDE_LANG)/common $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/common + +uninstall-docs: + -rm -rf $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars + +clean-docs: + -rm -f index.cache.bz2 + + +#>+ 13 +install-nls: + $(mkinstalldirs) $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars + @for base in calculator.docbook kepler2nd.png popup.png leapyear.docbook devicemanager.png cpoles.docbook darkmatter.docbook solarsys.docbook geocoords.docbook astroinfo.docbook calc-equinox.docbook fitsviewer.docbook commands.docbook man-celestrongps.1.docbook colorandtemp.docbook find.png quicktour.docbook calc-ecliptic.docbook cequator.docbook scriptbuilder.docbook viewops.png man-fliccd.1.docbook greatcircle.docbook calc-julian.png altvstime.png geolocator.png skymapdevice.png ai-contents.docbook parallax.docbook horizon.docbook lightcurves.docbook stars.docbook calc-daylength.png calc-eqgal.png man-lx200generic.1.docbook star_colors.png luminosity.docbook man-temma.1.docbook wut.docbook solarsystem.png calc-julianday.docbook indicontrolpanel.png blackbody.docbook index.docbook calc-precess.png timezones.docbook man-lx200_16.1.docbook ellipticalgalaxies.docbook utime.docbook magnitude.docbook flux.docbook calc-planetcoords.docbook calc-eqgal.docbook credits.docbook calc-sidereal.docbook csphere.docbook faq.docbook hourangle.docbook man-lx200classic.1.docbook equinox.docbook man-lx200autostar.1.docbook calc-sidereal.png wut.png screen1.png detaildialog.png calc-apcoords.png color_indices.png man-v4lphilips.1.docbook dumpmode.docbook sidereal.docbook aavso.png precession.docbook man-indiserver.1.docbook julianday.docbook jmoons.docbook install.docbook lightcurve.png calc-geodetic.png skycoords.docbook meridian.docbook config.docbook tools.docbook altvstime.docbook newfov.png fovdialog.png details.docbook calc-precess.docbook calc-horizontal.docbook blackbody.png calc-horizontal.png retrograde.docbook indiclient.png dcop.docbook scriptbuilder.png calc-dayduration.docbook spiralgalaxies.docbook jmoons.png indi.docbook calc-geodetic.docbook calc-angdist.docbook observinglist.docbook man-v4ldriver.1.docbook calc-apcoords.docbook ecliptic.docbook zenith.docbook ; do \ + echo $(INSTALL_DATA) $$base $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/$$base ;\ + $(INSTALL_DATA) $(srcdir)/$$base $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/$$base ;\ + done + +uninstall-nls: + for base in calculator.docbook kepler2nd.png popup.png leapyear.docbook devicemanager.png cpoles.docbook darkmatter.docbook solarsys.docbook geocoords.docbook astroinfo.docbook calc-equinox.docbook fitsviewer.docbook commands.docbook man-celestrongps.1.docbook colorandtemp.docbook find.png quicktour.docbook calc-ecliptic.docbook cequator.docbook scriptbuilder.docbook viewops.png man-fliccd.1.docbook greatcircle.docbook calc-julian.png altvstime.png geolocator.png skymapdevice.png ai-contents.docbook parallax.docbook horizon.docbook lightcurves.docbook stars.docbook calc-daylength.png calc-eqgal.png man-lx200generic.1.docbook star_colors.png luminosity.docbook man-temma.1.docbook wut.docbook solarsystem.png calc-julianday.docbook indicontrolpanel.png blackbody.docbook index.docbook calc-precess.png timezones.docbook man-lx200_16.1.docbook ellipticalgalaxies.docbook utime.docbook magnitude.docbook flux.docbook calc-planetcoords.docbook calc-eqgal.docbook credits.docbook calc-sidereal.docbook csphere.docbook faq.docbook hourangle.docbook man-lx200classic.1.docbook equinox.docbook man-lx200autostar.1.docbook calc-sidereal.png wut.png screen1.png detaildialog.png calc-apcoords.png color_indices.png man-v4lphilips.1.docbook dumpmode.docbook sidereal.docbook aavso.png precession.docbook man-indiserver.1.docbook julianday.docbook jmoons.docbook install.docbook lightcurve.png calc-geodetic.png skycoords.docbook meridian.docbook config.docbook tools.docbook altvstime.docbook newfov.png fovdialog.png details.docbook calc-precess.docbook calc-horizontal.docbook blackbody.png calc-horizontal.png retrograde.docbook indiclient.png dcop.docbook scriptbuilder.png calc-dayduration.docbook spiralgalaxies.docbook jmoons.png indi.docbook calc-geodetic.docbook calc-angdist.docbook observinglist.docbook man-v4ldriver.1.docbook calc-apcoords.docbook ecliptic.docbook zenith.docbook ; do \ + rm -f $(DESTDIR)$(kde_htmldir)/$(KDE_LANG)/kstars/$$base ;\ + done + + +#>+ 5 +distdir-nls: + for file in calculator.docbook kepler2nd.png popup.png leapyear.docbook devicemanager.png cpoles.docbook darkmatter.docbook solarsys.docbook geocoords.docbook astroinfo.docbook calc-equinox.docbook fitsviewer.docbook commands.docbook man-celestrongps.1.docbook colorandtemp.docbook find.png quicktour.docbook calc-ecliptic.docbook cequator.docbook scriptbuilder.docbook viewops.png man-fliccd.1.docbook greatcircle.docbook calc-julian.png altvstime.png geolocator.png skymapdevice.png ai-contents.docbook parallax.docbook horizon.docbook lightcurves.docbook stars.docbook calc-daylength.png calc-eqgal.png man-lx200generic.1.docbook star_colors.png luminosity.docbook man-temma.1.docbook wut.docbook solarsystem.png calc-julianday.docbook indicontrolpanel.png blackbody.docbook index.docbook calc-precess.png timezones.docbook man-lx200_16.1.docbook ellipticalgalaxies.docbook utime.docbook magnitude.docbook flux.docbook calc-planetcoords.docbook calc-eqgal.docbook credits.docbook calc-sidereal.docbook csphere.docbook faq.docbook hourangle.docbook man-lx200classic.1.docbook equinox.docbook man-lx200autostar.1.docbook calc-sidereal.png wut.png screen1.png detaildialog.png calc-apcoords.png color_indices.png man-v4lphilips.1.docbook dumpmode.docbook sidereal.docbook aavso.png precession.docbook man-indiserver.1.docbook julianday.docbook jmoons.docbook install.docbook lightcurve.png calc-geodetic.png skycoords.docbook meridian.docbook config.docbook tools.docbook altvstime.docbook newfov.png fovdialog.png details.docbook calc-precess.docbook calc-horizontal.docbook blackbody.png calc-horizontal.png retrograde.docbook indiclient.png dcop.docbook scriptbuilder.png calc-dayduration.docbook spiralgalaxies.docbook jmoons.png indi.docbook calc-geodetic.docbook calc-angdist.docbook observinglist.docbook man-v4ldriver.1.docbook calc-apcoords.docbook ecliptic.docbook zenith.docbook ; do \ + cp $(srcdir)/$$file $(distdir); \ + done + +#>+ 15 +force-reedit: + @for dep in $?; do \ + case '$(am__configure_deps)' in \ + *$$dep*) \ + cd $(top_builddir) && $(MAKE) $(AM_MAKEFLAGS) am--refresh \ + && exit 0; \ + exit 1;; \ + esac; \ + done; \ + echo ' cd $(top_srcdir) && $(AUTOMAKE) --gnu docs/tdeedu/kstars/Makefile'; \ + cd $(top_srcdir) && \ + $(AUTOMAKE) --gnu docs/tdeedu/kstars/Makefile + cd $(top_srcdir) && perl ../scripts/admin/am_edit -p../scripts/admin docs/tdeedu/kstars/Makefile.in + + +#>+ 21 +clean-bcheck: + rm -f *.bchecktest.cc *.bchecktest.cc.class a.out + +bcheck: bcheck-recursive + +bcheck-am: + @for i in ; do \ + if test $(srcdir)/$$i -nt $$i.bchecktest.cc; then \ + echo "int main() {return 0;}" > $$i.bchecktest.cc ; \ + echo "#include \"$$i\"" >> $$i.bchecktest.cc ; \ + echo "$$i"; \ + if ! $(CXX) $(DEFS) -I. -I$(srcdir) -I$(top_builddir) $(INCLUDES) $(AM_CPPFLAGS) $(CPPFLAGS) $(CXXFLAGS) $(KDE_CXXFLAGS) --dump-class-hierarchy -c $$i.bchecktest.cc; then \ + rm -f $$i.bchecktest.cc; exit 1; \ + fi ; \ + echo "" >> $$i.bchecktest.cc.class; \ + perl $(top_srcdir)/admin/bcheck.pl $$i.bchecktest.cc.class || { rm -f $$i.bchecktest.cc; exit 1; }; \ + rm -f a.out; \ + fi ; \ + done + + +#>+ 3 +final: + $(MAKE) all-am + +#>+ 3 +final-install: + $(MAKE) install-am + +#>+ 3 +no-final: + $(MAKE) all-am + +#>+ 3 +no-final-install: + $(MAKE) install-am + +#>+ 3 +kde-rpo-clean: + -rm -f *.rpo + +#>+ 3 +nmcheck: +nmcheck-am: nmcheck diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/aavso.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/aavso.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..31ba0d556d6 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/aavso.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ai-contents.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ai-contents.docbook new file mode 100644 index 00000000000..1b1563da9af --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ai-contents.docbook @@ -0,0 +1,200 @@ +<sect1 id="ai-contents"> +<title +>AstroInfo: Inhoud</title> + +<itemizedlist +><title +>De hemel en zijn coördinatensystemen</title> + <listitem +><para +><link linkend="ai-skycoords" +>Coördinatensystemen aan de hemel</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-cequator" +>Hemelequator</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-cpoles" +>Hemelpolen</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-csphere" +>Hemelbol</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-ecliptic" +>De ecliptica</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-equinox" +>De nachteveningspunten (equinoxen)</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-geocoords" +>Geografische coördinaten</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-greatcircle" +>Grootcirkels</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-horizon" +>De horizon</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-hourangle" +>Uurhoek</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-meridian" +>Lokale meridiaan</link +></para +></listitem +> + <listitem +><para +><link linkend="ai-precession" +>Precessie</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-zenith" +>Het zenit</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> + +<itemizedlist +><title +>Tijd</title> + <listitem +><para +><link linkend="ai-julianday" +>Juliaanse dag</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-leapyear" +>Schrikkeljaren</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-sidereal" +>Sterretijd</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-timezones" +>Tijdzones</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-utime" +>Universele Tijd</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> + +<itemizedlist +><title +>Natuurkunde</title> + <listitem +><para +><link linkend="ai-blackbody" +>Zwartelichaamstraling</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-darkmatter" +>Donkere materie</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-flux" +>Flux</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-luminosity" +>Lichtkracht</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-parallax" +>Parallax</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-retrograde" +>Teruglopende (retrograde) beweging</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> + +<itemizedlist +><title +>Astrofysica</title> + <listitem +><para +><link linkend="ai-ellipgal" +>Elliptische melkwegstelsels</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-spiralgal" +>Spiraalvormige sterrenstelsels</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-magnitude" +>De magnitudeschaal</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-stars" +>Sterren: een inleidende VVV (FAQ)</link +></para +></listitem> + <listitem +><para +><link linkend="ai-colorandtemp" +>Kleur en temperatuur van sterren</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> + +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/altvstime.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/altvstime.docbook new file mode 100644 index 00000000000..befb90eac26 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/altvstime.docbook @@ -0,0 +1,77 @@ +<sect1 id="tool-altvstime"> +<title +>Hoogte vs. Tijd</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Hoogte vs. Tijd</secondary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het hulpprogramma Hoogte vs. Tijd. </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="altvstime.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Het plotprogramma Hoogte vs Tijd</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Dit hulpprogramma maakt een grafiek van de hoogte van objecten als functie van de tijd voor elke datum en elke plaats op Aarde. Het bovenste gedeelte toont de grafiek, waarin de hoogte wordt weergegeven langs de verticale as, en de tijd langs de horizontale as. De tijd wordt aan de onderkant weergegeven als de lokale standaardtijd, en aan de bovenkant als de lokale <link linkend="ai-sidereal" +>sterretijd</link +>. Het onderste gedeelte van de grafiek is groen ingekleurd, om aan te geven dat de objecten in dit gebied zich onder de horizon bevinden. </para> +<para +>Er zijn verschillende manieren om krommen toe te voegen aan de grafiek. De eenvoudigste manier om de kromme voor een bestaand object toe te voegen is door gewoon de naam ervan in te typen in het invoerveld voor de <guilabel +>Naam</guilabel +>, en op Enter te drukken, of op de knop <guibutton +>Plotten</guibutton +>. Als de tekst die u invoert in de lijst van objecten wordt gevonden, zal de kromme voor dat object aan de grafiek worden toegevoegd. U kunt ook op de knop <guibutton +>Object zoeken...</guibutton +> drukken om het venster van de <link linkend="findobjects" +>Objectenlijst</link +> te openen, waarin u uit een lijst van bekende objecten kunt kiezen. Als u een object aan die lijst wilt toevoegen, kunt u eenvoudig de naam invullen, en de coördinaten in de invoervelden <guilabel +>RK</guilabel +> en <guilabel +>Dec</guilabel +>. Daarna drukt u op de knop <guibutton +>Plotten</guibutton +> om de kromme voor uw aangepaste object aan de grafiek toe te voegen (let op: de naam van uw aangepaste object mag niet al in de lijst voorkomen). </para> +<para +>Wanneer u een object toevoegt aan de plot, wordt de hoogte vs. tijd kromme ervan getekend met een dikke witte lijn, en de naam wordt toegevoegd aan de lijst rechtsonder. De kromme van elk object dat reeds eerder werd geplot wordt getekend met een dunne rode lijn. U kunt zelf kiezen voor welk object de kromme met een dikke witte lijn wordt getekend door de naam ervan te kiezen in de lijst rechtsonder. </para> +<para +>Deze krommen laten de hoogte (hoekafstand tot aan de <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +>) van een object zien als een functie van de tijd. Als een kromme stijgt van de onderste naar de bovenste helft, dan komt het object op; wanneer het naar de onderste helft daalt, gaat het onder. Bijvoorbeeld, in het schermbeeld komt de ijsplaneet (object in de Kuipergordel) <firstterm +>Quaoar</firstterm +> om ongeveer 17:00 uur lokale tijd op, en gaat die om ongeveer 04:00 uur onder. </para> +<para +>De hoogte van een object hangt af van waar u zich bevindt op aarde, en van het tijdstip. Standaard worden door het programma voor de locatie en de tijd de huidige instellingen van KStars gebruikt. U kunt deze parameters veranderen in het tabblad <guilabel +>Datum & Lokatie</guilabel +>. Om de locatie te veranderen kunt u op de knop <guibutton +>Stad kiezen...</guibutton +> drukken om het venster <link linkend="setgeo" +>Geografische Lokatie</link +> te openen, of door de (geografische) lengte en breedte in te typen in de invoervelden, en op de knop <guibutton +>Bijwerken</guibutton +> te drukken. Om de tijd te veranderen, gebruikt u de "Datepicker widget" <guilabel +>Datum</guilabel +>, waarna u op de knop <guibutton +>Bijwerken</guibutton +> drukt. U zult merken dat alle krommen die u reeds had geplot automatisch zullen worden aangepast als u de tijd en/of de locatie verandert. </para> + +<tip> +<para +>Oefening:</para> +<para +>Plot de hoogtekromme voor de zon. Zorg ervoor dat de geografische locatie niet nabij de evenaar is. Verander de tijd tot een tijdstip in juni, en daarna tot eentje in januari. U kunt dan direct zien waarom wij jaargetijden hebben. In de winter is de zon korter boven de horizon (de dagen zijn korter), en is de zonshoogte nooit erg groot. </para> +</tip> + + +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/altvstime.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/altvstime.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..39b4d02f3f9 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/altvstime.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/astroinfo.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/astroinfo.docbook new file mode 100644 index 00000000000..7e59f8c627f --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/astroinfo.docbook @@ -0,0 +1,9 @@ +<chapter id="astroinfo"> +<title +>Het AstroInfoproject</title> + +<para +>U vindt hier een verzameling van korte artikelen waarin verschillende astronomische begrippen worden uitgelegd, die in &kstars; worden gebruikt. Van coördinatenstelsels tot hemelmechanica, kunt u hier een antwoord vinden op Uw vragen. </para +><para +>In de artikelen zijn soms ook wat oefeningen opgenomen, die u kunt maken met behulp van &kstars; om zo het artikel beter te kunnen begrijpen. </para> +&contents; &skycoords; &cequator; &cpoles; &csphere; &ecliptic; &equinox; &geocoords; &greatcircle; &horizon; &hourangle; &meridian; &precession; &zenith; &julianday; &leapyear; &sidereal; &timezones; &utime; &blackbody; &darkmatter; &flux; &luminosity; ¶llax; &retrograde; &ellipgal; &spiralgal; &magnitude; &stars; &colorandtemp; </chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/blackbody.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/blackbody.docbook new file mode 100644 index 00000000000..e7c76b72cdf --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/blackbody.docbook @@ -0,0 +1,124 @@ +<sect1 id="ai-blackbody"> + +<sect1info> + +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>Zwartelichaamsstraling</title> +<indexterm +><primary +>Zwartelichaamsstraling</primary> +<seealso +>Kleuren en temperaturen van sterren</seealso> +</indexterm> + +<para +>Een <firstterm +>zwart lichaam</firstterm +> (black body) is een donker object dat <firstterm +>thermische straling</firstterm +> uitzendt. Een perfect zwart lichaam absorbeert al het invallende licht, en reflecteert niets. Op kamertemperatuur zou zo'n object er geheel zwart uitzien (vandaar de term <emphasis +>zwart lichaam</emphasis +>). Maar, indien het tot een hoge temperatuur wordt verhit, zal het object gaan gloeien door het uitzenden van <firstterm +>thermische straling</firstterm +> . </para> + +<para +>In feite zenden alle objecten thermische straling uit (tenminste, als hun temperatuur boven het absolute nulpunt, 0 K of -273,15 graden Celsius is). Maar er is geen object dat een perfect zwart lichaam is; in werkelijkheid kan elk object sommige golflengten van het licht beter absorberen/uitstralen dan andere golflengten. Deze ongelijkheid maakt het lastig om de wisselwerking van licht, warmte en materie te bestuderen door hiervoor normale objecten te gebruiken. </para> + +<para +>Gelukkig is het mogelijk om een bijna perfect zwart lichaam te maken. Neem een doos van thermisch geleidend materiaal, zoals metaal. De doos moet aan alle zijden geheel worden afgesloten, zodat de binnenkant een holte vormt waarin geen licht van buiten kan komen. Maak daarna ergens op de doos een klein gaatje. Het licht dat uit dit gaatje komt zal bijna perfect op het licht lijken dat komt van een zwart lichaam, dat de temperatuur heeft van de lucht binnen in de doos. Opmerking vertaler: hoewel het oog niet geheel aan de beschrijving voldoet, is de pupil een goed voorbeeld. De pupil is zwart omdat licht dat (schuin) in het oog valt, binnen het oog wordt verstrooid en in alle richtingen door de wanden wordt weerkaatst,zodat maar een zeer klein gedeelte ervan door de pupil weer naar buiten komt. </para> + +<para +>In het begin van de 20e eeuw, bestudeerden wetenschappers zoals Lord Rayleigh en Max Planck (en anderen) de straling van een zwart lichaam met behulp van zo'n doos. Na veel arbeid kon Planck een empirische (proefondervindelijke) beschrijving geven van de intensiteit (sterkte) van het licht dat door een zwart lichaam wordt uitgezonden, als functie van de golflengte. Verder nog kon hij beschrijven hoe dit spectrum (de grafiek van de intensiteit van de thermische straling als functie van de golflengte) verandert als de temperatuur verandert. Het werk van Planck aan de zwartelichaamsstraling is een van die gebieden van de Natuurkunde die aan de basis stonden van die wonderlijke wetenschap, de Quantum Mechanica, maar ongelukkigerwijs valt deze buiten het bestek van dit artikel. </para> + +<para +>Wat Planck en de anderen vonden was, dat als de temperatuur van een zwart lichaam stijgt, de totale hoeveelheid licht die per seconde wordt uitgestraald toeneemt, en dat de golflengte van de top van het spectrum naar de blauwere kleuren (kortere golflengten) verschuift (zie figuur 1). </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="blackbody.png" format="PNG"/> +</imageobject> +<caption +><para +><phrase +>Figuur 1</phrase +></para +></caption> +</mediaobject> +</para> + +<para +>Bijvoorbeeld, een ijzeren staaf wordt oranje-rood wanneer die tot een hoge temperatuur wordt verhit, en de kleur verandert naar blauw en wit als de staaf nog verder wordt verhit. </para> + +<para +>In 1893 vond de Duitse Natuurkundige Wilhelm Wien de kwantitatieve relatie tussen de temperatuur van een zwart lichaam en de golflengte van de top van het spectrum, zoals weergegeven in de volgende vergelijking: </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="lambda_max.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> + +<para +>waar T de temperatuur is in Kelvin. De wet van Wien (ook bekend als de verschuivingswet van Wien) zegt dat de golflengte van de maximale emissie (uitstraling) van een zwart lichaam omgekeerd evenredig is met de temperatuur van dat zwarte lichaam. Dit is wel te begrijpen: licht met een kortere golflengte (hogere frequentie) komt overeen met fotonen met een hogere energie, zoals je die zou verwachten van een object met een hogere temperatuur. </para> + +<para +>Bijvoorbeeld, de zon heeft een gemiddelde (oppervlakte)temperatuur van 5800 K, de golflengte van de maximale emissie (lambda(max)) wordt dus gegeven door: <mediaobject +> <imageobject> +<imagedata fileref="lambda_ex.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> + +<para +>Deze golflengte ligt in het groene deel van het zichtbare lichtspectrum, maar de Zon straalt ook licht uit met kortere en langere golflengten dan lambda(max). Het menselijke oog ziet de kleur van de Zon als geel/wit. </para> + +<para +>In 1879 toonde de Oostenrijkse Natuurkundige Stephan Josef Stefan aan dat de lichtkracht, L (de totale uitgestraalde energie) van een zwart lichaam evenredig is met de 4de macht van de (absolute) temperatuur T. </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="luminosity.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> + +<para +>waar A de grootte van het oppervlak is, alpha een evenredigheidsconstante, en T de temperatuur in Kelvin. Dat betekent dat als we de temperatuur twee keer zo hoog maken (b.v. van 1000 K naar 2000 K), dat dan de totale hoeveelheid energie die door een zwart lichaam wordt uitgestraald toeneemt met een factor 2^4=16. </para> + +<para +>Vijf jaar later leidde de Oostenrijkse Natuurkundige Ludwig Boltzmann dezelfde relatie af, en die is nu bekend als de wet van Stefan-Boltzmann. Als we een bolvormige ster beschouwen met met een straal R, dan is de lichtkracht van een dergelijke ster </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="luminosity_ex.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> + +<para +>waarin R de straal is van de ster in cm, en alpha de Stefan-Boltzmannconstante met de waarde: <mediaobject +> <imageobject> +<imagedata fileref="alpha.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> + +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/blackbody.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/blackbody.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..7b6edb7e99f --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/blackbody.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-angdist.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-angdist.docbook new file mode 100644 index 00000000000..715eb5ab2e3 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-angdist.docbook @@ -0,0 +1,39 @@ +<sect2 id="calc-angdist"> +<title +>De module Hoekafstand</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Hoekafstand</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De module voor het berekenen van de hoekafstand </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-angdist.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Hoekafstand</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Het hulpmiddel Hoekafstand wordt gebruikt voor het berekenen van de hoekafstand tussen twee punten aan de hemel. U geeft eenvoudig de <link linkend="equatorial" +>Equatoriale coördinaten</link +> op van de twee punten en drukt op de knop <guibutton +>Bereken</guibutton +> waarna u de hoek tussen die twee punten kunt aflezen. </para> +<para +>Deze module heeft ook een stapelmodus. Hierin kunt u een invoerbestand opgeven met vier getallen op elke regel: de RK en Dec van twee punten. Ook kunt u een enkele waarde voor elk van deze vier coördinaten opgeven in het venster van de rekenmachine (de overeenkomende waarden in het invoerbestand moeten dan worden overgeslagen). </para> +<para +>Als het invoerbestand en een uitvoerbestand zijn opgegeven drukt u op <guibutton +>Berekenen</guibutton +> waarna u het uitvoerbestand verkrijgt. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-apcoords.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-apcoords.docbook new file mode 100644 index 00000000000..ae3f8bf1703 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-apcoords.docbook @@ -0,0 +1,45 @@ +<sect2 id="calc-apcoords"> +<title +>De module Schijnbare coördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Schijnbare coördinaten</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Schijnbare coördinaten </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-apcoords.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Schijnbare coördinaten</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>De module Schijnbare coördinaten rekent de <firstterm +>cataloguscoördinaten</firstterm +> van een punt aan de hemel om naar zijn <firstterm +>schijnbare coördinaten</firstterm +> voor een willekeurig tijdstip. De coördinaten van een object aan de hemel zijn niet vast als gevolg van <link linkend="ai-precession" +>precessie</link +>, nutatie en aberratie. In deze module wordt daar rekening mee gehouden. </para> +<para +>Om deze module te gebruiken moet u eerst de gewenste datum en tijd invullen in het gedeelte <guilabel +>DoelTijd/Datum</guilabel +>. Daarna vult u de cataloguscoördinaten in in het gedeelte <guilabel +>Cataloguscoördinaten</guilabel +>. U kunt ook de epoche van de gebruikte catalogus invullen (voor moderne catalogi is dit meestal 2000.0). Tenslotte drukt u op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +>, waarna de coördinaten van het object voor het opgegeven tijdstip in het gedeelte <guilabel +>Schijnbare coördinaten</guilabel +> worden getoond. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-apcoords.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-apcoords.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..b7b2966c152 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-apcoords.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-dayduration.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-dayduration.docbook new file mode 100644 index 00000000000..afb71ec779d --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-dayduration.docbook @@ -0,0 +1,31 @@ +<sect2 id="calc-dayduration"> +<title +>De module Dagduur</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Dagduur</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Dagduur </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-daylength.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Dagduur</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Deze module berekent de daglengte, en ook de tijd van opkomst, doorgang door de meridiaan (middag) en ondergang van de zon, voor elke kalenderdatum en elke plaats op aarde. Vul eerst de geografische coördinaten en de datum in, en druk daarna op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +>. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-daylength.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-daylength.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..0f536f4e1fb --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-daylength.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-ecliptic.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-ecliptic.docbook new file mode 100644 index 00000000000..6e7b26afdc3 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-ecliptic.docbook @@ -0,0 +1,45 @@ +<sect2 id="calc-ecliptic"> +<title +>De module Ecliptische Coördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>AStrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Ecliptische Coördinaten</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Ecliptische Coördinaten </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-ecliptic.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Ecliptische coördinaten</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Deze module rekent <link linkend="equatorial" +>Equatoriale coördinaten</link +> om naar <link linkend="ecliptic" +>Ecliptische coördinaten</link +> en ook andersom. Kies eerst wat de invoercoördinaten zullen zijn met <guilabel +>Invoercoördinaten kiezen</guilabel +>. Vul daarna de overeenkomende invoerwaarden in in of het gedeelte <guilabel +>Ecliptische coördinaten</guilabel +> of het gedeelte <guilabel +>Equatoriale coördinaten</guilabel +>. Druk tenslotte op <guibutton +>Berekenen</guibutton +>, waarna de berekende coördinaten kunnen worden gelezen. </para> +<para +>Deze module heeft ook een stapelmodus voor het in een keer omrekenen van een aantal coördinatenparen. U moet een invoerbestand aanmaken met op elke regel twee waarden: de invoercoördinaten (of Equatoriaal of Ecliptisch). Daarna geeft u op welke coördinaten de invoercoördinaten zijn, en de namen van de in- en uitvoerbestanden. Druk tenslotte op <guibutton +>Berekenen</guibutton +> om het uitvoerbestand te verkrijgen met daarin de omgerekende coördinaten (Ecliptisch of Equatoriaal, net anders dan de invoercoördinaten). </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-eqgal.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-eqgal.docbook new file mode 100644 index 00000000000..42f42d052a9 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-eqgal.docbook @@ -0,0 +1,42 @@ +<sect2 id="calc-eqgal"> +<title +>De module Equatoriale/Galactische coördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Equatoriale/Galactische coördinaten</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Equatoriale/Galactische coördinaten </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-eqgal.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Equatoriale/Galactische coördinaten</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Deze module rekent<link linkend="equatorial" +>Equatoriale coördinaten</link +>om naar<link linkend="galactic" +>Galactische coördinaten</link +>, en omgekeerd. Eerst kiest u het type coördinaten dat moet worden omgerekend in het gedeelte <guilabel +>Invoerselectie</guilabel +>. Daarna vult u de waarden in van de coördinaten in het gedeelte <guilabel +>Galactische coördinaten</guilabel +> of het gedeelte <guilabel +>Equatoriale coördinaten</guilabel +>. Tenslotte drukt u op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +>, waarna u de coördinaten in het andere coördinatenstelsel kunt lezen. </para> +</sect2> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-eqgal.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-eqgal.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..8b5f28642d7 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-eqgal.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-equinox.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-equinox.docbook new file mode 100644 index 00000000000..823110dbf92 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-equinox.docbook @@ -0,0 +1,37 @@ +<sect2 id="calc-equinox"> +<title +>De module Equinoxen en solstitiën</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Equinoxen en Solstitiën</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Equinoxen en Solstitiën </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-equinox.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Eqinoxen en Solstitiën</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>De module <link linkend="ai-equinox" +>Equinoxen</link +> en Solstitiën (dag- en nachteveningspunten en zonnewenden) berekent de datum en het tijdstip van een equinox of solstitium voor een gegeven jaar. U geeft op welke gebeurtenis (lente-equinox, zomersolstitium (zomerzonnewende), herfst-equinox of wintersolstitium (winterzonnewende)) moet worden berekend, en het jaartal. Drukken op <guibutton +>Berekenen</guibutton +> geeft u dan de datum en het tijdstip van de gebeurtenis, en de lengte van het corresponderende seizoen in dagen. </para> +<para +>Deze module heeft een stapelmodus. Om die te gebruiken maakt u gewoon een invoerbestand met op elke regel een jaartal waarvoor de data van de equinoxen en solstitiën moeten worden berekend. Daarna geeft u de namen op van de in- en uitvoerbestanden, en drukt u op <guibutton +>Berekenen</guibutton +>. Elke regel in het uitvoerbestand bevat het jaartal, de datum en het tijdstip van elke gebeurtenis, en de lengte van elk seizoen (in dagen). </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-geodetic.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-geodetic.docbook new file mode 100644 index 00000000000..607b3acf543 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-geodetic.docbook @@ -0,0 +1,45 @@ +<sect2 id="calc-geodetic"> +<title +>De module Geodetische coördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Geodetische coördinaten</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Geodetische coördinaten </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-geodetic.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Geodetische coördinaten</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In het gebruikelijke <link linkend="ai-geocoords" +>geografische coördinatenstelsel</link +> wordt aangenomen dat de aarde een perfecte bol is. Dit is bij benadering het geval, zodat voor de meeste doeleinden de geografische coördinaten goed genoeg zullen zijn. Als er een erg grote nauwkeurigheid nodig is, dan moet met de juiste vorm van de aarde rekening worden gehouden. De aarde is een ellipsoïde, de omtrek langs de equator is ongeveer 0,3% groter dan die langs een <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> die door beide polen gaat. In het <firstterm +>Geodetisch coördinatenstelsel</firstterm +> wordt met deze ellipsoïdale vorm rekening gehouden, en wordt de positie op het aardoppervlak uitgedrukt in cartesische coördinaten (X, Y en Z). </para> +<para +>Om deze module te gebruiken moet u eerst kiezen welk type coördinaten u wilt invoeren in het deel <guilabel +>Invoercoördinaten kiezen</guilabel +>. Daarna vult U de in te voeren coördinaten in in het deel <guilabel +>Cartesische coördinaten</guilabel +> of in het deel <guilabel +>Geografische coördinaten</guilabel +>. Als u nu op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +> drukt worden de overeenkomende coördinaten (in het andere coördinatenstelsel) berekend. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-geodetic.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-geodetic.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..cd26c439156 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-geodetic.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-horizontal.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-horizontal.docbook new file mode 100644 index 00000000000..e08359acd4a --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-horizontal.docbook @@ -0,0 +1,42 @@ +<sect2 id="calc-horiz"> +<title +>De module Horizontale coördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Horizontale coördinaten</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Horizontale coördinaten </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-horizontal.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Horizontale coördinaten</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Deze module rekent <link linkend="equatorial" +>Equatoriale coördinaten</link +> om naar <link linkend="horizontal" +>Horizontale coördinaten</link +>. Kies eerst de datum, het tijdstip, en de geografische coördinaten (van de plaats op aarde) waarvoor de berekening moet worden gedaan, in het gedeelte <guilabel +>Gegevensinvoer</guilabel +>. Daarna vult u de equatoriale coördinaten in, die moeten worden omgerekend, en de epoche van de gebruikte catalogus (of almanak) in het gedeelte <guilabel +>Equatoriale coördinaten</guilabel +>. Als U nu op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +> drukt, zullen de overeenkomstige horizontale coördinaten in het gedeelte <guilabel +>Horizontale coördinaten</guilabel +> worden getoond. </para> +</sect2> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-horizontal.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-horizontal.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..6c9b15c9693 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-horizontal.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-julian.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-julian.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..3797ff4c64d --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-julian.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-julianday.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-julianday.docbook new file mode 100644 index 00000000000..5ab63b48a7f --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-julianday.docbook @@ -0,0 +1,45 @@ +<sect2 id="calc-julian"> +<title +>De module Juliaanse dag</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Juliaanse dag</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Juliaanse dag </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-julian.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Juliaanse dag</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Deze module rekent de kalenderdatum, de <link linkend="ai-julianday" +>Juliaanse dag</link +>, en de <firstterm +>geModificeerde Juliaanse dag</firstterm +> (MJD) in elkaar om. De geModificeerde Juliaanse dag is heel eenvoudig de Juliaanse dag - 2.400.000,5. </para +><para +>Om deze module te gebruiken kiest u welke van de drie vormen van datum u wilt invoeren, en vult u de waarde ervan in. Daarna drukt u op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +>, waarna de overeenkomende waarden van de andere twee datumsoorten worden ingevuld. </para> + +<tip> +<para +>Oefening:</para> +<para +>Met welke kalenderdatum komt MJD=0,0 overeen? </para> +</tip> + +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-planetcoords.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-planetcoords.docbook new file mode 100644 index 00000000000..001a7313034 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-planetcoords.docbook @@ -0,0 +1,43 @@ +<sect2 id="calc-planetcoords"> +<title +>De module Planeetcoördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Planeetcoördinaten</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule voor planeetcoördinaten </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-planetcoords.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Planeetcoördinaten</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>De module Planeetcoördinaten berekent de positionele gegevens voor elk van de voornaamste lichamen in het zonnestelsel, voor elke datum en elk tijdstip en elke geografische locatie. Kies gewoon het <guilabel +>Lichaam in het zonnestelsel</guilabel +> in het uitklapmenu, en geef de gewenste datum, tijdstip en geografische coördinaten (standaard zijn dit de huidige instellingen van &kstars;). Druk dan op <guibutton +>Berekenen</guibutton +> om de <link linkend="equatorial" +>Equatoriale</link +>, <link linkend="horizontal" +>Horizontale</link +>, en <link linkend="ecliptic" +>Ecliptische</link +> coördinaten van het lichaam te berekenen. </para> +<para +>Deze module heeft een stapelmodus. U moet een invoerbestand aanmaken met op elke regel de waarden van de invoerparameters (lichaam in het zonnestelsel, datum, tijdstip, lengte en breedte). U kunt voor enkele van de parameters een constante waarde opgeven in het venster van de rekenmachine (deze waarden moeten in het invoerbestand worden overgeslagen). U kunt ook opgeven welke van de uitvoerparameters (Equatoriale, Horizontale en Ecliptische coördinaten) moeten worden berekend. Geef tenslotte de namen van de in- en uitvoerbestanden op en druk op <guibutton +>Berekenen</guibutton +> om het uitvoerbestand te verkrijgen met de berekende waarden. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-precess.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-precess.docbook new file mode 100644 index 00000000000..ab42a5b1ed2 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-precess.docbook @@ -0,0 +1,43 @@ +<sect2 id="calc-precess"> +<title +>De module Precessie</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Precessie</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Precessie </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-precess.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Precessie</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Deze module is gelijk aan de module <link linkend="calc-apcoords" +>Schijnbare coördinaten</link +>, met dit verschil dat alleen de <link linkend="ai-precession" +>precessie</link +> wordt toegepast, en niet de nutatie en aberratie. </para> +<para +>Om deze module te gebruiken, vult u eerst de invoercoördinaten in, en de epoche waarvoor die gelden, in het gedeelte <guilabel +>Invoercoördinaten</guilabel +>. U moet ook de doelepoche van de te berekenen coördinaten invullen in het gedeelte <guilabel +>Coördinaten na precessie</guilabel +>. Daarna drukt u op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +>, waarna de coördinaten, na precessie tot de opgegeven epoche, worden getoond in het gedeelte <guilabel +>Coördinaten na precessie</guilabel +>. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-precess.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-precess.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..dd92cda4f59 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-precess.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-sidereal.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-sidereal.docbook new file mode 100644 index 00000000000..c4767653c5b --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-sidereal.docbook @@ -0,0 +1,37 @@ +<sect2 id="calc-sidereal"> +<title +>De module Sterretijd</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +<tertiary +>De module Sterretijd</tertiary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>De rekenmodule Sterretijd </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="calc-sidereal.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Sterretijd</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In deze module worden de <link linkend="ai-utime" +>UniverseleTijd</link +> en de lokale <link linkend="ai-sidereal" +>Sterretijd</link +> naar elkaar omgerekend. Kies eerst of u de Universele Tijd of de Sterretijd wilt invoeren in het gedeelte <guilabel +>Invoerselectie</guilabel +>. Naast die invoer moet u ook de geografische lengte en een datum opgeven waarvoor de berekening moet worden gedaan. Als u nu op de knop <guibutton +>Berekenen</guibutton +> drukt, wordt het ermee corresponderende tijdstip in de andere tijdsoort getoond. </para> +</sect2> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-sidereal.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-sidereal.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..e3ed3adf5b2 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calc-sidereal.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calculator.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calculator.docbook new file mode 100644 index 00000000000..f0478e79a37 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/calculator.docbook @@ -0,0 +1,103 @@ +<sect1 id="tool-calculator"> +<title +>De Astrorekenmachine</title> +<indexterm +><primary +>Hulpprogramma's</primary> +<secondary +>Astrorekenmachine</secondary> +</indexterm> + +<para +>De Astrorekenmachine van &kstars; heeft diverse modules waarmee u directe toegang heeft tot algoritmes die in het programma zelf worden gebruikt. De modules worden per onderwerp gerangschikt als volgt: <itemizedlist +><title +>Omrekenen van coördinaten</title> +<listitem +><para +><link linkend="calc-angdist" +>Hoekafstand</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-apcoords" +>Schijnbare coördinaten</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-ecliptic" +>Ecliptische coördinaten</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-eqgal" +>Equatoriale/Galactische coördinaten</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-horiz" +>Horizontale coördinaten</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-precess" +>Precessie</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> +<itemizedlist +><title +>Aardcoördinaten</title> +<listitem +><para +><link linkend="calc-geodetic" +>Geodetische coördinaten</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> +<itemizedlist +><title +>Zonnestelsel</title> +<listitem +><para +><link linkend="calc-planetcoords" +>Coördinaten van planeten</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> +<itemizedlist +><title +>Tijdberekeningen</title> +<listitem +><para +><link linkend="calc-dayduration" +>Dagduur</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-equinox" +>Equinoxen en solstitiën +(Dag- en nachteveningspunten en zonnewenden)</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-julian" +>Juliaanse dag</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="calc-sidereal" +>Sterretijd</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> +</para> +&calc-angdist; &calc-apcoords; &calc-ecliptic; &calc-eqgal; &calc-horiz; &calc-precess; &calc-geodetic; &calc-planetcoords; &calc-dayduration; &calc-equinox; &calc-julian; &calc-sidereal; </sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/cequator.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/cequator.docbook new file mode 100644 index 00000000000..090243820a5 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/cequator.docbook @@ -0,0 +1,34 @@ +<sect1 id="ai-cequator"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De Hemelequator</title> +<indexterm +><primary +>Hemelequator</primary> +<seealso +>Equatoriale coördinaten</seealso> +</indexterm> +<para +>De <firstterm +>hemelequator</firstterm +> is een denkbeeldige <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> aan de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +>. De hemelequator is de basis van het <link linkend="equatorial" +>systeem van de equatoriale coördinaten</link +>, en wordt gedefinieerd als de verzameling van punten aan de hemelbol met een Declinatie van nul graden. Het is ook de projectie (vanuit het middelpunt van de aarde) van de aardse equator op de hemelbol. Een grootcirkel is een cirkel op een bol waarvan het vlak gaat door het middelpunt. Het is de grootste cirkel die je op een boloppervlak kunt tekenen. Voorbeelden op de aardbol zijn de equator, en de meridianen. Meridianen zijn grootcirkels op aarde die door beide polen gaan. </para> +<para +>De hemelequator en de <link linkend="ai-ecliptic" +>ecliptica</link +> maken een hoek van 23,5 graden met elkaar.De punten waar zij elkaar snijden heten <link linkend="ai-equinox" +>equinoxen</link +> of (dag- en) nachteveningpunten, namelijk die van de lente (ook wel lentepunt genoemd) en van de herfst. De ecliptica is de schijnbare jaarlijkse baan van de zon langs de hemelbol (langs alle sterrenbeelden van de dierenriem!!). De Astronomische lente begint als de zon zich in het lentepunt bevindt (ook wel het punt Ram, of Aries genoemd). De zon gaat dan van zuid naar noord. De herfst begint als de zon zich in de andere equinox bevindt, en die beweegt dan van noord naar zuid. In beide gevallen zijn dan de dag en de nacht even lang. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/color_indices.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/color_indices.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..e67ad136f98 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/color_indices.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/colorandtemp.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/colorandtemp.docbook new file mode 100644 index 00000000000..f41f0ede8fb --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/colorandtemp.docbook @@ -0,0 +1,127 @@ +<sect1 id="ai-colorandtemp"> + +<sect1info> + +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>De kleur en temperatuur van een ster</title> +<indexterm +><primary +>De kleur en temperatuur van een ster</primary> +<seealso +>Zwartelichaamsstraling</seealso +> <seealso +>Magnitudes</seealso +> </indexterm> + +<para +>Op het eerste gezicht lijken sterren allemaal wit te zijn. Maar als we goed kijken zien we een hele reeks van kleuren: blauw, wit, rood en zelfs goud. In het wintersterrenbeeld Orion zien we een prachtig verschil tussen de rode Betelgeuze, in de "oksel" van Orion, en de blauwe Bellatrix op de schouder (of: de noordelijkste twee van de heldere sterren in Orion). Waarom de sterren verschillende kleuren hebben was tot twee eeuwen geleden een mysterie, totdat de Natuurkundigen genoeg inzicht kregen in wat licht eigenlijk is, en in de eigenschappen van materie bij heel hoge temperaturen. </para> + +<para +>Het was hoofdzakelijk de kennis van de <link linkend="ai-blackbody" +>zwartelichaamsstraling</link +> waardoor we de verschillen in de kleuren van sterren konden begrijpen. Niet lang nadat men de zwartelichaamsstraling had begrepen, werd opgemerkt dat de spectra van sterren erg veel lijken op de stralingskrommen van zwarte lichamen bij verschillende temperaturen, van een paar duizend Kelvin tot ~50.000 Kelvin. Het was duidelijk dat de conclusie moest zijn dat de variatie in kleur van sterren een direct gevolg moest zijn van hun temperaturen aan de oppervlakte. + +Noot vertaler: De Kelvin temperatuurschaal komt overeen met die van Celsius, alleen is 0 (graden) Kelvin (het absolute nulpunt voor temperaturen, waarbij alle moleculen volkomen stilstaan en niet trillen) gelijk aan ongeveer -273 graden Celsius. Op die duizenden (graden) Kelvin maken die 273 graden niet zo'n verschil, dus je mag ook lezen "paar duizend graden Celsius tot ~50.000 graden Celsius". </para> + +<para +>Koude sterren (met spectraaltype K en M) stralen het grootste deel van hun energie uit in het rode en infrarode deel van het elektromagnetische spectrum, en zien er dus rood uit, en hete sterren (met spectraaltype O en B) stralen overwegend in de blauwe en ultraviolette golflengten, waardoor zij er blauw of wit uitzien. + +Noot vertaler: De meest bekende spectraaltypeverdeling is die van heet naar koud: O, B, A, F, G. K, M (Oh Be A Fine Girl Kiss Me). De zon is een middelmatig G- sterretje. Uit de volgorde van de spectraaltypen kan je zien dat de astronomen in de loop van de tijd deze hebben moeten herzien. </para> + +<para +>Om de oppervlaktetemperatuur van een ster te schatten kunnen we de bekende relatie gebruiken tussen de temperatuur van een zwart lichaam, en de golflengte van het licht waarbij het spectrum een maximum bereikt. Dus, als de temperatuur van een zwart lichaam hoger wordt, zal de top van het spectrum verschuiven naar de kortere (blauwere) golflengten. Dit wordt geïllustreerd in Figuur 1, waarin de intensiteit van de uitgezonden straling van drie denkbeeldige sterren is getekend als functie van de golflengte. De "regenboog" toont het golflengtegebied dat zichtbaar is voor het menselijke oog. </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> + <imagedata fileref="star_colors.png" format="PNG"/> +</imageobject> +<caption +><para +><phrase +>Figuur 1</phrase +></para +></caption> +</mediaobject> +</para> + +<para +>Deze eenvoudige methode is in principe goed, maar kan niet worden gebruikt voor de bepaling van nauwkeurige stertemperaturen, omdat sterren <emphasis +>geen</emphasis +> perfecte zwarte lichamen zijn. De aanwezigheid van allerlei elementen in de steratmosfeer maakt dat bepaalde golflengten van het licht worden geabsorbeerd. Omdat deze geabsorbeerde golflengten (absorptielijnen) niet gelijkmatig over het spectrum zijn verdeeld, kan daardoor de top van het spectrum worden verschoven. Bovendien is het verkrijgen van een bruikbaar spectrum een tijdrovende bezigheid, en is dat onbruikbaar voor grote aantallen van sterren. </para> + +<para +>Een alternatieve methode maakt gebruik van fotometrie, om de lichthoeveelheid te meten die gaat door verschillende filters. Elk filter laat <emphasis +>alleen</emphasis +> een heel bepaald gedeelte (band) door van het spectrum, en al het andere licht wordt er door tegengehouden. Een veelgebruikt fotometrisch systeem is het <firstterm +>Johnson-, of UBV-systeem</firstterm +>. In dit systeem worden drie bandfilters gebruikt: U ("Ultraviolet"), B ("Blauw"), en V ("Visible", is zichtbaar licht), elk in verschillende gebieden van het elektromagnetisch spectrum. </para> + +<para +>Bij het proces van de UBV-fotometrie worden lichtgevoelige systemen gebruikt, (zoals film of CCD-camera's), en wordt een telescoop op een ster gericht, om de hoeveelheid licht te meten die door elk van de filters afzonderlijk wordt doorgelaten. Door deze werkwijze worden drie schijnbare helderheden van de ster verkregen, of <link linkend="ai-flux" +>fluxen</link +> (hoeveelheid energie per cm^2 per seconde), aangeduid met Fu, Fb en Fv. De verhoudingen tussen de fluxen Fu/Fb en Fb/Fv zijn elk een kwantitatieve (getals-) maat voor de "kleur" van de ster. Deze verhoudingen kunnen worden gebruikt om een temperatuurschaal voor sterren te maken. In het algemeen geldt dat hoe groter de verhoudingen Fu/Fb en Fb/Fv zijn voor een ster, hoe hoger de oppervlaktetemperatuur is. </para> + +<para +>Bijvoorbeeld, de ster Bellatrix in Orion heeft een Fb/Fv = 1,22, wat betekent dat door het B-filter gezien de ster helderder is dan door het V-filter. Verder is de Fu/Fb verhouding 2,22, en dus de helderheid door het U-filter het grootst. Dit betekent dat de ster heel erg heet is, omdat de top van het spectrum ergens nabij het gebied van het U-filter, of zelfs in nog kortere golflengten moet liggen. De oppervlaktetemperatuur van Bellatrix (bepaald door het spectrum ervan te vergelijken met gedetailleerde (theoretische) modellen, waarin rekening wordt gehouden met de absorptielijnen), is ongeveer 25.000 Kelvin. </para> + +<para +>We kunnen deze analyse herhalen voor de ster Betelgeuze. Die heeft Fb/Fv en Fu/Fb verhoudingen die respectievelijk 0,15 en 0,18 zijn, en is dus het helderst in V, en het zwakst in U. Dus moet het spectrale maximum van Betelgeuze ergens nabij de band van het V- filter zijn, of bij zelfs nog langere golflengten. De oppervlaktetemperatuur van Betelgeuze is slechts 2400 Kelvin. </para> + +<para +>Astronomen geven er de voorkeur aan de kleur van een ster te beschrijven met een verschil in <link linkend="ai-magnitude" +>magnitudes</link +>, in plaats van verhoudingen van <link linkend="ai-flux" +>fluxen</link +>. Als we nu teruggaan naar de blauwe Bellatrix, dan hebben we een kleurindex die gelijk is aan </para> + +<para +>B - V = -2,5 log (Fb/Fv) = -2,5 log (1,22) = -0,22, </para> + +<para +>Op dezelfde manier is de kleurindex van de rode Betelgeuze </para> + +<para +>B - V = -2,5 log (Fb/Fv) = -2,5 log (0,15) = 2,06 </para> + +<para +>De kleurindex loopt, net als de <link linkend="ai-magnitude" +>magnitude schaal</link +>, in omgekeerde richting. <emphasis +>Hete en blauwe</emphasis +> sterren hebben <emphasis +>kleinere en negatieve</emphasis +> waarden voor B-V dan de koude en rode sterren. </para> + +<para +>Een Astronoom kan de kleurindices van een ster, na correctie voor golflengteafhankelijke verstrooiing (kleurexces) en interstellaire extinctie, gebruiken om een nauwkeurige temperatuur van de ster te bepalen. De relatie tussen B-V en de temperatuur wordt gegeven in Figuur 2. </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> + <imagedata fileref="color_indices.png"/> +</imageobject> +<caption +><para +><phrase +>Figuur 2</phrase +></para +></caption> +</mediaobject> +</para> + +<para +>De zon, met een (oppervlakte)temperatuur van 5800 K, heeft een kleurindex B-V van 0,62. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/commands.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/commands.docbook new file mode 100644 index 00000000000..4d7e65e5770 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/commands.docbook @@ -0,0 +1,2073 @@ +<chapter id="commands"> +<title +>Overzicht van de opdrachten</title> + +<sect1 id="kstars-menus"> +<title +>Menuopdrachten</title> +<indexterm +><primary +>Opdrachten</primary +><secondary +>Menu</secondary +></indexterm> + +<sect2 id="filemenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Bestand</guimenu +></title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>N</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Nieuw venster</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van een nieuw venster in &kstars; </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>W</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Venster sluiten</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Sluiten van venster in &kstars; </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>D</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Gegevens ophalen...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <guilabel +>Extra gegevens ophalen</guilabel +> </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>O</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Openen FITS...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van een FITS-afbeelding in de FITS-bewerker </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>I</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Hemelafbeelding opslaan...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Maken van een kopie op de harde schijf van het huidige schermbeeld </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>R</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Script uitvoeren...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Uitvoeren van het opgegeven Kstars-script </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>P</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Afdrukken...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Sturen van de huidige sterrenkaart naar de printer (of naar een Postscript/PDF-bestand) </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Q</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Bestand</guimenu +> <guimenuitem +>Afsluiten</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Afsluiten van &kstars; </para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</sect2> + +<sect2 id="timemenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Tijd</guimenu +></title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>E</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Tijd</guimenu +><guimenuitem +>Actuele tijd instellen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Tijd gelijkstellen aan de systeemklok</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>S</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Tijd</guimenu +> <guimenuitem +>Tijd instellen...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Instellen van tijd en datum</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Tijd</guimenu +> <guimenuitem +>Klok starten/stoppen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Het lopen van de tijd aan of uit zetten</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</sect2> + +<sect2 id="pointmenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +></title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>Z</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Zenit</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het <link linkend="ai-zenith" +>Zenit</link +>, dus recht naar boven </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>N</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Noord</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Noorden</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>E</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Oost</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Oosten</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>S</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Zuid</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Zuiden</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>W</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>West</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Westen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>M</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Kijkrichting met de hand instellen...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Kijkrichting instellen naar opgegeven <link linkend="ai-skycoords" +>coördinaten</link +> </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Object zoeken</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Zoeken naar een object waarvan de naam bekend is, met gebruik van het <link linkend="findobjects" +>venster Object zoeken</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>T</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> <guimenuitem +>Volgen starten/stoppen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- en uitzetten van volgen. Wanneer volgen aan staat, blijft de huidige positie of object in het midden van het schermbeeld.</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</sect2> + +<sect2 id="viewmenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Beeld</guimenu +></title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>+</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Beeld</guimenu +> <guimenuitem +>Inzoomen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Inzoomen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>-</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Beeld</guimenu +> <guimenuitem +>Uitzoomen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Uitzoomen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Z</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Beeld</guimenu +> <guimenuitem +>Standaardzoom</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Herstellen van de standaard zoom-instelling</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;&Shift;<keycap +>Z</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Beeld</guimenu +> <guimenuitem +>Zoomen naar hoekgrootte...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>In- of uitzoomen naar een opgegeven gezichtsveldhoek</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Z</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Beeld</guimenu +> <guimenuitem +>Volledig scherm</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Omschakelen naar volledig scherm of terug</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycap +>Space</keycap +> </shortcut +> <guimenu +>Beeld</guimenu +> <guimenuitem +>Horizontale/Equatoriale coördinaten</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Omschakelen tussen <link linkend="horizontal" +>Horizontale-</link +> en <link linkend="equatorial" +>Equatoriale</link +> <link linkend="ai-skycoords" +>Coördinaten</link +></para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> +</sect2> + +<sect2 id="devicemenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +></title> + +<variablelist> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Apparaten</guimenu +> <guimenuitem +>Telescoopassistent...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van de <guilabel +>Telescoopassistent</guilabel +>, die u stap voor stap begeleidt bij het aansluiten van uw telescoop, zodat u die vanuit &kstars; kunt besturen.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Apparaten</guimenu +> <guimenuitem +>Apparaatbeheer...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van het apparaatbeheer, waarmee u stuurprogramma's van apparaten kunt starten of stoppen, en met INDI-servers op afstand verbinding kunt maken.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Apparaten</guimenu +> <guimenuitem +>INDI-besturingspaneel</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van het INDI-besturingspaneel, waardoor u alle mogelijkheden van een apparaat kunt gebruiken.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Apparaten</guimenu +> <guimenuitem +>Afbeeldingenserie opnemen ...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Beelden vanaf een CCD-camera of webcam ophalen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Apparaten</guimenu +> <guimenuitem +>INDI instellen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Openen van een dialoogvenster, waarmee u INDI-eigenschappen kunt instellen zoals het automatisch bijwerken van een apparaat.</para +></listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</sect2> + +<sect2 id="toolmenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +></title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>C</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Rekenmachine...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-calculator" +>AstroRekenmachine</link +>, dat u volledig toegang geeft tot de vele wiskundige functies die in &kstars; worden gebruikt. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>L</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Waarneemlijst...</guimenuitem +> </menuchoice +></term +> +<listitem +> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-observinglist" +>Waarneemlijst</link +> dat u eenvoudig toegang geeft tot enige algemene functies voor een lijst van door u gekozen objecten.</para> +</listitem +> +</varlistentry +> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>V</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>AAVSO lichtkrommen...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-aavso" +>AAVSO lichtkrommen</link +>, waarmee u lichtkrommen kunt ophalen voor elke variabele ster, van de American Association of Variable Star Observers (Amerikaanse vereniging van waarnemers van veranderlijke sterren). Een lichtkromme is een grafiek van de helderheid van een (variabele) ster als functie van de tijd. Zie ook de <ulink url="http://www.veranderlijkesterren.info/" +>webpagina van de Nederlandse Werkgroep Veranderlijke Sterren</ulink +>. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>A</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Hoogte vs. tijd...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-altvstime" +>Hoogte vs. tijd</link +> Hiermee kunnen grafieken worden gemaakt van de hoogte van een object als functie van de tijd. Dit is nuttig bij de voorbereiding van waarneemsessies. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>U</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Wat is er vanavond te zien...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-whatsup" +>Wat is er vanavond te zien...</link +> Hiermee krijgt u een samenvatting van de objecten die op uw locatie en op een bepaalde datum te zien zijn, tijdens de avonduren, ochtenduren of gedurende de nacht. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>B</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Scriptbouwer...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-scriptbuilder" +>Scriptbouwer</link +>, dat een grafische (GUI) interface biedt voor het maken van DCOP-scripts voor &kstars;. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Y</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Zonnestelsel...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-solarsys" +>Overzicht zonnestelsel</link +>, waarmee u een blik van bovenaf wordt gegeven op het zonnestelsel, voor de ingestelde datum. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>J</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +> <guimenuitem +>Manen van Jupiter...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-jmoons" +>Manen van Jupiter</link +>, dat de posities van de vier grootste manen van Jupiter toont als een functie van de tijd (het slingerdiagram). </para> +</listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</sect2> + +<sect2 id="settingmenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Instellingen</guimenu +></title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Informatievakken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Informatievakken tonen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Omschakelen van het wel of niet tonen van de drie informatievakken </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Informatievakken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Tijdvak tonen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van het informatievak voor de tijd </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Informatievakken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Kijkrichtingvak tonen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van het informatievak voor de kijkrichting </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Informatievakken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Locatievak tonen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van het informatievak voor de locatie (plaats op aarde) </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Werkbalken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Hoofdwerkbalk tonen/verbergen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van de hoofdwerkbalk </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Werkbalken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Weergavewerkbalk tonen/verbergen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van de weergavewerkbalk </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Werkbalken</guisubmenu +> <guimenuitem +>Statusbalk tonen/verbergen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van de statusbalk </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Statusbalk</guisubmenu +> <guimenuitem +>Veld Az/Hgte tonen/verbergen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van de genoemde gegevens voor de muispositie in de statusbalk </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Statuskbalk</guisubmenu +> <guimenuitem +>Veld RK/Dec tonen/verbergen</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Aan- of uitschakelen van het tonen van de genoemde gegevens voor de muispositie in de statusbalk </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>Kleurenschema's</guisubmenu +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Dit submenu bevat alle reeds gedefinieerde kleurenschema's, ook de zelf gemaakte. Door het kiezen van één ervan wordt dat schema automatisch ingesteld. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guisubmenu +>GV-symbolen</guisubmenu +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Dit submenu geeft een lijst van de beschikbare GV- (Gezichtsveld) symbolen. Het GV-symbool wordt in het midden van het beeld geplaatst. U kunt kiezen uit een lijst van reeds gedefinieerde symbolen (geen symbool, 7x35 verrekijker, een graad, HST WFPC2 of 30m op 1,3cm), of u kunt uw eigen symbolen maken (of bestaande symbolen veranderen) met behulp van het submenuonderdeel <guimenuitem +>GV-symbolen bewerken...</guimenuitem +>. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><shortcut +> <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>G</keycap +></keycombo +> </shortcut +> <guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guimenuitem +>Geografische locatie instellen...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem> +<para +>Kiezen van een andere <link linkend="setgeo" +>geografische locatie</link +> </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guimenuitem +>&kstars; instellen...</guimenuitem +> </menuchoice +></term> +<listitem +><para +>Wijzigen van de <link linkend="config" +>instellingen van &kstars;</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +> +<term +><menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +> <guimenuitem +>Opstartassistent...</guimenuitem +> </menuchoice +></term +> +<listitem +><para +>Openen van de <link linkend="startwizard" +>Opstartassistent</link +>, waarmee u uw geografische locatie eenvoudig kunt instellen en enkele extra gegevensbestanden kunt ophalen.</para +></listitem +> +</varlistentry +> + + +</variablelist> +</sect2> + +<sect2 id="helpmenu"> +<title +>Het menu <guimenu +>Help</guimenu +></title> +&help.menu.documentation; </sect2> + +<sect2 id="popup-menu"> +<title +>Contextmenu</title> +<indexterm +><primary +>Contextmenu</primary +><secondary +>Beschrijving</secondary +></indexterm> + +<para +>Het contextmenu dat u met <mousebutton +>rechts</mousebutton +>klikken oproept is, zoals de naam al aangeeft, contextgevoelig. Dit betekent dat het afhankelijk is van op welk type object er wordt geklikt. Hieronder volgt een lijst van alle mogelijke contextmenu's, samen met het objecttype waar het bij hoort [tussen vierkante haken].</para> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +>Identificatie en type: de bovenste een tot drie regels zijn bestemd voor de naam of namen van het object, en het type. Bij sterren wordt hier ook het spectraaltype getoond. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +>Op de volgende drie regels staan de opkomst-, ondergangs- en doorgangstijden. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +><guimenuitem +>Centreren en volgen</guimenuitem +>: Centreert de sterrenkaart op deze positie, en zet volgen aan. Ditzelfde bereikt u door te dubbelklikken. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +><guimenuitem +>Hoekafstand tot...</guimenuitem +>: In deze modus wordt een stippellijn getrokken van het eerste doelobject naar de plaats in de sterrenkaart van de muisaanwijzer. Wanneer u nu het contextmenu opvraagt voor het tweede object, dan ziet u in het menu de optie <guilabel +>Hoekafstand berekenen</guilabel +>. Als u deze selecteert wordt de hoekafstand van de twee objecten getoond in de statusbalk. U kunt met behulp van de <keycap +>Esc</keycap +>-toets deze modus verlaten zonder dat een hoek wordt gemeten. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +><guimenuitem +>Details</guimenuitem +> opent het venster <link linkend="tool-details" +>Details van Object</link +>. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +><guimenuitem +>Naam tonen</guimenuitem +>. Toont permanent de naam van het object. Indien bij het object al de naam ervan staat zal hier <guilabel +>Naam verwijderen</guilabel +> staan. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +><guimenuitem +>Toon ... afbeelding</guimenuitem +>. Haalt een afbeelding van het object op van het internet en toont deze. Op de plaats van de "..." komt een korte beschrijving te staan van de afbeelding. Voor een object kunnen in het contextmenu meerdere afbeeldingen beschikbaar zijn. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle]</term> +<listitem +><para +><guimenuitem +>... pagina</guimenuitem +>. Toont een webpagina met informatie over het object in uw webbladerprogramma. Op de plaats van de "..." komt een korte beschrijving van de webpagina te staan. Voor een object kunnen meerdere webpagina's beschikbaar zijn in het contextmenu. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>[Alle benoemde objecten]</term> +<listitem +><para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Internetkoppelingen</secondary> +<tertiary +>Aanpassen</tertiary +></indexterm> +<guimenuitem +>Koppeling toevoegen...</guimenuitem +>: Hiermee kunt u zelf koppelingen toevoegen aan het contextmenu van elk object. Er wordt een klein venster geopend waarin u het &URL;-adres van de koppeling kunt invullen, met de tekst die u in het contextmenu wilt opnemen. Er zijn ook een paar keuzerondjes, waarmee u kunt aangeven of het &URL;-adres een afbeelding betreft, of een <acronym +>HTML</acronym +>-document, zodat &kstars; "weet" of een webbladerprogramma of een programma waarmee een afbeelding kan worden getoond, moet worden gestart. U kunt hiervan gebruik maken om koppelingen naar bestanden op uw eigen harde schijf toe te voegen, zodat u dit kunt gebruiken om in &kstars; koppelingen te maken naar waarnemingslogs en andere informatie over objecten. Uw eigen koppelingen worden automatisch geladen wanneer &kstars; wordt gestart, en worden opgeslagen in de map <filename class="directory" +>~/.kde/share/apps/kstars/</filename +>, in de bestanden <filename +>myimage_url.dat</filename +> en <filename +>myinfo_url.dat</filename +>. Een zelf opgebouwde uitgebreide lijst met koppelingen kunt u wellicht naar ons toesturen, we zouden die graag in de volgende versie van &kstars; opnemen! </para> +</listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</sect2> +</sect1> + +<sect1 id="kstars-keys"> +<title +>Opdrachten via het toetsenbord</title> +<indexterm +><primary +>Opdrachten</primary> +<secondary +>Toetsenbord</secondary +></indexterm> + +<sect2 id="nav-keys"> +<title +>Besturingstoetsen</title> +<indexterm +><primary +>Besturingstoetsen</primary> +<secondary +>Toetsenbord</secondary +></indexterm> + +<variablelist> +<varlistentry +><term +>Pijltjestoetsen</term> +<listitem +><para +>Gebruik de pijltjestoetsen voor het verplaatsen van het beeld. Door de &Shift;-toets ingedrukt te houden wordt de snelheid verdubbeld. </para +></listitem +></varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>+</keycap +> / <keycap +>-</keycap +></term> +<listitem +><para +>In-/uitzoomen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Z</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Herstellen van de standaard zoom-instelling</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;&Shift;<keycap +>Z</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>In- of uitzoomen naar een opgegeven gezichtsveldhoek</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>0–9</term> +<listitem +><para +>Kijkrichting instellen op een object in ons zonnestelsel: <itemizedlist> +<listitem +><para +>0: Zon</para +></listitem> +<listitem +><para +>1: Mercurius</para +></listitem> +<listitem +><para +>2: Venus</para +></listitem> +<listitem +><para +>3: Maan</para +></listitem> +<listitem +><para +>4: Mars</para +></listitem> +<listitem +><para +>5: Jupiter</para +></listitem> +<listitem +><para +>6: Saturnus</para +></listitem> +<listitem +><para +>7: Uranus</para +></listitem> +<listitem +><para +>8: Neptunus</para +></listitem> +<listitem +><para +>9: Pluto</para +></listitem> +</itemizedlist> +</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>Z</keycap +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het <link linkend="ai-zenith" +>Zenit</link +>, dus recht naar boven</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>N</keycap +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Noorden</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>E</keycap +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Oosten</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>S</keycap +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Zuiden</para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>W</keycap +></term> +<listitem +><para +>Kijken naar het Westen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>T</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Aan- en uitzetten van volgen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +><</keycap +></term> +<listitem +><para +>Laat de simulatieklok één tijdstap achteruit gaan</para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>></keycap +></term> +<listitem +><para +>Laat de simulatieklok één tijdstap vooruit gaan</para> +</listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</sect2> + +<sect2 id="menu-keys"> +<title +>Sneltoetsenvoor het menu</title> +<indexterm +><primary +>Opdrachten</primary> +<secondary +>Menu</secondary> +<tertiary +>Sneltoetsen</tertiary> +</indexterm> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>N</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van een nieuw venster in &kstars;</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>W</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Sluiten van een venster in &kstars;</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>D</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Extra gegevens ophalen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>O</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen FITS-afbeelding in de FITS-bewerker</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>I</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Exporteren sterrenkaart naar een bestand</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>R</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Een DCOP-script van &kstars; uitvoeren</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>P</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Afdrukken van de huidige sterrenkaart</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Q</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Afsluiten van &kstars;</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>E</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Simulatieklok gelijk laten lopen met de systeemtijd</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>S</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Instellen simulatieklok op een op te gegeven datum en tijd</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;&Shift;<keycap +>F</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Omschakelen naar volledig scherm of terug</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +><keycap +>Spatie</keycap +></term> +<listitem +><para +>Omschakelen tussen <link linkend="horizontal" +>Horizontale-</link +> en <link linkend="equatorial" +>Equatoriale</link +> <link linkend="ai-skycoords" +>Coördinaten</link +> </para +></listitem +></varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>F1</keycap +></term> +<listitem +><para +>Openen van het Handboek van &kstars;</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> +</sect2> + + +<sect2 id="object-actions"> +<title +>Acties voor het geselecteerde object</title> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Acties via het toetsenbord</secondary +></indexterm> + +<para +>Met elk van de volgende toetsaanslagen wordt een actie uitgevoerd op het <firstterm +>geselecteerde object</firstterm +>. Het geselecteerde object is het laatst aangeklikte object (naam staat in de statusbalk). U kunt ook de <keycap +>Shift</keycap +>toets ingedrukt houden, in dat geval wordt de actie uitgevoerd op het gecentreerde object (in de kijkrichting).</para> + +<!-- FIXME: this feature does not exist yet; to be added after feature thaw +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><keycap +>C</keycap +></term> +<listitem +><para +>Center and Track on the selected object</para +></listitem> +</varlistentry> +--> +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><keycap +>D</keycap +></term> +<listitem +><para +>Open het venster Details van Object voor het geselecteerde object</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>L</keycap +></term> +<listitem +><para +>Toon wel/niet de naam van het geselecteerde object</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>O</keycap +></term> +<listitem +><para +>Het geselecteerde object toevoegen aan de waarneemlijst</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>P</keycap +></term> +<listitem +><para +>Het contextmenu openen van het geselecteerde object</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>T</keycap +></term> +<listitem +><para +>Wel/niet het spoor tonen van het geselecteerde object (alleen objecten in zonnestelsel)</para +></listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</sect2> + +<sect2 id="tools-keys"> +<title +>Sneltoetsen hulpmiddelen</title> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het venster <link linkend="findobjects" +>Object zoeken</link +>, zodat u hierin een object kunt selecteren waar u naar wilt kijken</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>M</keycap +></keycombo> +</term> +<listitem +><para +>Openen van het venster <guilabel +>Kijkrichting met de hand instellen</guilabel +>, u kunt dan de kijkrichting volgens de RK/Dec of Az/Hgte met de hand instellen</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>[</keycap +> / <keycap +>]</keycap +></term> +<listitem +><para +>Start/stop de meting van de hoekafstand op de huidige positie van de muisaanwijzer. De hoekafstand tussen begin- en eindpunten is te zien in de statusbalk.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>G</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="setgeo" +>Geografische locatie instellen</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>C</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-calculator" +>AstroRekenmachine</link +> </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>V</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-aavso" +>AAVSO lichtkrommen</link +> </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>A</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-altvstime" +>Hoogte vs. tijd</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>U</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-whatsup" +>Wat is er vanavond te zien?</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>B</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-scriptbuilder" +>Scriptbouwer</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>Y</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-solarsys" +>Zonnestelsel</link +> </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>J</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="config" +>Manen van Jupiter</link +></para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>L</keycap +></keycombo +></term> +<listitem +><para +>Openen van het hulpmiddel <link linkend="tool-observinglist" +>Waarneemlijst</link +> </para +></listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</sect2> +</sect1> + +<sect1 id="kstars-mouse"> +<title +>Besturing met de muis</title> +<indexterm +><primary +>Opdrachten</primary> +<secondary +>Muis</secondary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Besturingstoetsen</primary> +<secondary +>Muis</secondary +></indexterm> + +<variablelist> +<varlistentry +><term +>Bewegen van de muis</term> +<listitem +><para +>De coördinaten (RK/Dec en Az/Hgte) van de muisaanwijzer zijn voortdurend zichtbaar in de statusbalk </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +>Vasthouden van de muisaanwijzer boven object</term> +<listitem +><para +>De naam van het object, het dichtst bij de plaats van de muisaanwijzer in de sterrenkaart, is tijdelijk zichtbaar. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +>Linksklikken</term> +<listitem> +<para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Identificeren</secondary +></indexterm> +De naam tonen, in de statusbalk, van het object dat het dichtst bij de plaats van de muisaanwijzer in de sterrenkaart is. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +>Dubbelklikken</term> +<listitem> +<para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Centreren</secondary +></indexterm> +Centreren en volgen van de locatie of het object dat het dichtst bij de positie van de muisaanwijzer in de sterrenkaart is, en waarop wordt dubbelgeklikt. Door op een informatievak te dubbelklikken wordt extra informatie getoond of juist niet. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +>Rechtsklikken</term> +<listitem> +<para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Oproepen van een contextmenu voor</secondary +></indexterm> +Openen van het <link linkend="popup-menu" +>contextmenu</link +> voor de locatie of het object dat het dichtste bij de positie van de muisaanwijzer in de sterrenkaart is. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +>Draaien van het muiswiel</term> +<listitem +><para +>In- en uitzoomen. Zonder muiswiel kunt u de middelste knop ingedrukt houden en in verticale richting slepen. </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry +><term +>Klikken en slepen</term> +<listitem +><para> + <variablelist> + <varlistentry +><term +>Slepen van de sterrenkaart</term> + <listitem +><para +>Het beeld verplaatsen, waarbij de sleepbeweging wordt gevolgd. </para +></listitem +></varlistentry> + + <varlistentry +><term +>&Ctrl;+slepen van de sterrenkaart</term> + <listitem +><para +>Maken van een rechthoekig gebied in de kaart. Zodra de muisknop wordt losgelaten wordt er ingezoomd op dit rechthoekige gebied. </para +></listitem +></varlistentry> + + <varlistentry +><term +>Slepen van een informatievak</term> + <listitem +><para +>Verplaatsen van een informatievak in de kaart. Informatievakken blijven <quote +>kleven</quote +> aan de randen van een venster, zodat zij op de rand blijven als een venster wordt vergroot of verkleind. </para +></listitem +></varlistentry> + </variablelist> +</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</sect1> +</chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/config.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/config.docbook new file mode 100644 index 00000000000..7a39e11abac --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/config.docbook @@ -0,0 +1,493 @@ +<chapter id="config"> +<title +>&kstars; instellen</title> + +<sect1 id="setgeo"> +<title +>Instellen van de geografische locatie</title> + +<para +>Hier ziet u een schermafbeelding van het venster <guilabel +>Geografische locatie instellen</guilabel +>: <screenshot> +<screeninfo +>Veranderen van de Geografische locatie</screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="geolocator.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Venster Locatie instellen</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> +</para> + +<para +>Dit is een lijst van 2500 bekende steden waaruit u kunt kiezen. U stelt uw locatie in door een stad uit deze lijst te kiezen. Elke stad is op de wereldkaart te zien als een klein stipje, en als een stad in de lijst is gekozen ziet u in de wereldkaart een rode kruisdraad op de locatie daarvan. </para> + +<para> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddel geografische locatie</primary> +<secondary +>Filteren</secondary +></indexterm> +Het is niet handig in een lijst van 2500 locaties te gaan bladeren, op zoek naar een bepaalde stad. Om dit eenvoudiger te maken kan de lijst worden gefilterd door in de velden onder de kaart tekst in te vullen. Bijvoorbeeld, in het schermbeeld ziet u de tekst <quote +>Ba</quote +> in het vak <guilabel +>Stedenfilter</guilabel +>, terwijl <quote +>M</quote +> is ingevuld in het vak <guilabel +>Provinciefilter</guilabel +> en <quote +>VS</quote +> in het vak <guilabel +>Landenfilter</guilabel +>. Merk op dat van alle steden die u in de getoonde lijst ziet de namen van de steden, provincies en landen beginnen met de ingevoerde teksten en dat het bericht onder de filters aangeeft dat er 7 steden zijn gevonden die passen bij de filters. Merk ook op dat de stippen die bij deze 7 steden behoren in de wereldkaart wit zijn gekleurd, terwijl de andere stippen nog grijs zijn. </para +><para +>De lijst kan ook worden gefilterd naar de locatie in de kaart. Ergens op een locatie in de kaart klikken toont u alleen de steden binnen twee graden van die locatie. Op dit moment kunt u alleen zoeken op naam of op locatie, maar niet op beide tegelijk. Met andere woorden: als u op de kaart klikt worden de naamfilters niet gebruikt, en omgekeerd. </para +><para> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddel geografische locatie</primary> +<secondary +>Aangepaste locaties</secondary +></indexterm> +De informatie over <link linkend="ai-geocoords" +>lengte, breedte</link +> en <link linkend="ai-timezones" +>tijdzone</link +> van de huidige geselecteerde locatie wordt getoond in de vakken onder in het venster. Als u vindt dat die niet goed is kunt u die veranderen en op de knop <guibutton +>Toevoegen aan lijst</guibutton +> klikken om uw aangepaste locatie op te slaan. U kunt ook een geheel nieuwe locatie definiëren door te klikken op <guibutton +>Velden wissen</guibutton +> en de gegevens van de nieuwe locatie in te voeren. Merk op dat alle velden met uitzondering van die van de optionele <guilabel +>Staat/Provincie</guilabel +> moeten worden ingevuld voordat de nieuwe locatie aan de lijst kan worden toegevoegd. &kstars; zal automatisch uw aangepaste locaties inlezen bij volgende sessies. Merk echter op dat een aangepaste locatie alleen kan worden verwijderd door in het bestand <filename +>~/.kde/share/apps/kstars/mycities.dat</filename +> de ermee overeenkomende regel te wissen. </para +><para +>Als u eigen locaties toevoegt (of bestaande wijzigt), wilt u dan uw bestand <filename +>mycities.dat</filename +> toesturen zodat we uw locaties kunnen toevoegen aan de hoofdlijst. </para> +</sect1> + +<sect1 id="settime"> +<title +>De tijd instellen</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Datum en tijd</primary> +<secondary +>De simulatieklok</secondary +></indexterm> +Als &kstars; opstart wordt de tijd ingesteld op de systeemklok van uw computer, en loopt de klok van &kstars; gelijk met de werkelijke tijd. Als u de klok wilt stoppen selecteert u <guimenuitem +>Klok stoppen</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Tijd</guimenu +>, of u klikt gewoon op het pictogram <guiicon +>Klok stoppen</guiicon +> in de werkbalk. U kunt de klok sneller en langzamer dan normaal laten lopen, en zelfs achteruit, met het spinveld voor tijdstappen in de werkbalk. Dit spinveld heeft twee stellen op- en neerknoppen. Met het eerste stapt u door alle 83 beschikbare tijdstappen, een voor een. Met het tweede gaat u naar de eerste hogere (of lagere) tijdseenheid, waardoor u grote veranderingen in de tijdstap sneller tot stand kunt brengen. </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Datum en tijd</primary> +<secondary +>Instellen</secondary +></indexterm> +U kunt de tijd en de datum instellen met <guimenuitem +>Tijd instellen...</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Tijd</guimenu +>, of door te klikken op het pictogram <guiicon +>Tijd instellen</guiicon +> in de werkbalk. In het venster <guilabel +>Tijd instellen</guilabel +> wordt een standaard "Date picker widget" van &kde; gebruikt, gekoppeld met drie spinvelden voor het instellen van de uren, minuten en seconden. Als u de simulatieklok weer wilt instellen op de huidige computertijd, klikt u gewoon op <guimenuitem +>Actuele tijd instellen</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Tijd</guimenu +>.</para> + +<note +><para> +<indexterm +><primary +>Datum en tijd</primary> +<secondary +>Uitgebreid bereik voor data</secondary +></indexterm> +&kstars; kan zeer ver verwijderde data aan buiten de gewone beperkingen die door Qdate worden opgelegd. U kunt nu een datum instellen tussen de jaren -50000 en + 50000. In volgende versies zullen we dit bereik misschien nog verder uit kunnen breiden. Maar denk er wel aan dat de nauwkeurigheid van de simulaties steeds minder goed wordt als steeds verder weg gelegen data worden gebruikt. Dit is vooral het geval voor lichamen in ons zonnestelsel. </para +></note> +</sect1> + +<sect1 id="viewops"> +<title +>Het venster &kstars; instellen</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Venster &kstars; instellen</primary +></indexterm +> In het venster <guilabel +>&kstars; instellen</guilabel +> is het mogelijk een groot aantal weergaveopties te veranderen. U krijgt toegang tot dit venster met het pictogram in de werkbalk <guiicon +>KStars instellen</guiicon +> of door <guimenuitem +>&kstars; instellen...</guimenuitem +> te kiezen in het menu <guimenu +>Instellingen</guimenu +>. Dit venster ziet u hieronder afgebeeld: <screenshot> +<screeninfo +>Venster &kstars; instellen</screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="viewops.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Venster &kstars; instellen</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> +</para> + +<para +>Het venster <guilabel +>&kstars; instellen</guilabel +> is verdeeld in 5 tabbladen: <guilabel +>Catalogi</guilabel +>, <guilabel +>Zonnestelsel</guilabel +>, <guilabel +>Hulplijnen</guilabel +>, <guilabel +>Kleuren</guilabel +>, en<guilabel +>Gevorderd</guilabel +>. </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Venster &kstars; instellen</primary> +<secondary +>Het tabblad Catalogi</secondary +></indexterm> +In het tabblad <guilabel +>Catalogi</guilabel +> kiest u welke objectcatalogi worden gebruikt voor het tonen van objecten op de kaart. Het gedeelte <guilabel +>Sterren</guilabel +> maakt het mogelijk om de <quote +>zwakke grenswaarde van de <link linkend="ai-magnitude" +> magnitude</link +></quote +> voor sterren in te stellen, en de grenswaarde voor de <link linkend="ai-magnitude" +>magnitude</link +> van sterren waarvan namen en/of magnitudes worden getoond. Onder het sterrengedeelte is het gedeelte <guilabel +>"Deep-Sky"-objecten</guilabel +> waarin het tonen van catalogi wordt geregeld van objecten die geen sterren zijn. Standaard zijn dit de Messier-, NGC- en IC catalogi. U kunt zelf een objectcatalogus toevoegen door op de knop <guibutton +>Aangepaste catalogus toevoegen</guibutton +> te drukken. Voor uitvoerige instructies hoe u een gegevensbestand voor een catalogus kunt maken, zie het bestand <filename +>README.customize</filename +> dat met &kstars;wordt meegeleverd. </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Venster &kstars; instellen</primary> +<secondary +>Het tabblad Zonnestelsel</secondary +></indexterm> +In het tabblad <guilabel +>Zonnestelsel</guilabel +> kunt u opgeven of u wilt dat de Zon, de Maan, de planeten, kometen en asteroïden worden getoond, en of de belangrijkste daarvan moeten worden getoond als gekleurde stippen of met hun werkelijke afbeeldingen. U kunt ook schakelen tussen het wel of niet tonen van de namen, en u kunt ook bepalen van welke kometen en asteroïden de namen worden getoond. Er is een optie om automatisch een tijdelijk <quote +>baanspoor</quote +> te tekenen als een object van ons zonnestelsel wordt gevolgd, en nog een of de kleur van een planeetspoor in de hemelachtergrond moet verdwijnen of niet. </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Venster &kstars; instellen</primary> +<secondary +>Het tabblad Hulplijnen</secondary +></indexterm> +In het tabblad <guilabel +>Hulplijnen</guilabel +> is het mogelijk om te schakelen tussen het wel of niet tonen van niet-materiële zaken, zoals de grenzen van sterrenbeelden, de namen van sterrenbeelden, de omtrekken van de Melkweg, de <link linkend="ai-cequator" +>hemelequator</link +>, de <link linkend="ai-ecliptic" +>ecliptica</link +>, de <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +>, en de ondoorzichtige voorgrond. U kunt ook kiezen of de namen van de sterrenbeelden in het Latijn of in uw eigen taal (hier dus Nederlands) moeten worden getoond, of met de officiële afkortingen van drie letters van de <acronym +>IAU</acronym +> (Internationale Astronomische Unie). </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Venster &kstars; instellen</primary> +<secondary +>Het tabblad Kleuren</secondary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Kleurenschema's</primary> +<secondary +>Aanpassen</secondary +></indexterm> +In het tabblad <guilabel +>Kleuren</guilabel +> kunt u het kleurenschema instellen, en uw eigen kleurenschema's maken. Het tabblad is in twee panelen onderverdeeld: </para> +<para +>Het linkerpaneel bevat een lijst van alle schermonderdelen waarvan de kleur instelbaar is. Na het klikken op een ervan ziet u een kleurenselectievenster, waarin u de kleur kunt aanpassen. Onder deze lijst is het keuzeveld<guilabel +>Modus voor sterrenkleuren</guilabel +>. Standaard toont &kstars; de sterren met <link linkend="ai-colorandtemp" +>Realistische kleuren</link +>, die met hun spectraaltype overeenkomen. U kunt echter ook kiezen de sterren af te laten beelden als zwarte of rode stippen. Als u de realistische sterkleuren gebruikt kunt u ook het verzadigingsniveau van de sterkleuren instellen met het spinveld <guilabel +>Intensiteit van sterkleur</guilabel +>. </para> +<para +>Het rechterpaneel bevat een lijst van de gedefinieerde kleurenschema's. Er zijn vier vooringestelde schema's: de schema's <guilabel +>Standaardkleuren</guilabel +>, <guilabel +>Sterrenkaart</guilabel +>, met zwarte sterren op een witte achtergrond, <guilabel +>Nachtvisie</guilabel +>, met rode sterren op een zwarte achtergrond, waardoor de aanpassing van de ogen voor het zien in het donker beter wordt behouden, en <guilabel +>Maanloze nacht</guilabel +>, een meer realistisch donker thema. Bovendien kunt u de huidige kleurinstellingen opslaan als een eigen kleurenschema, door op de knop <guibutton +>Huidige kleuren opslaan</guibutton +> te drukken. U moet dan een naam voor het nieuwe kleurenschema invullen, en daarna zal uw schema in alle volgende sessies met &kstars; in de lijst voorkomen.Voor het verwijderen van een kleurenschema kiest u het eenvoudig in de lijst, en drukt u op de knop <guibutton +>Kleurenschema verwijderen</guibutton +>. </para +><para> +<indexterm +><primary +>Venster &kstars; instellen</primary> +<secondary +>Het tabblad Gevorderd</secondary +></indexterm> +Het tabblad <guilabel +>Gevorderd</guilabel +> geeft u een nauwkeurige controle over het meer subtiele gedrag van &kstars;. </para +><para> +<indexterm +><primary +>Atmosferische lichtbreking</primary +></indexterm +> Met het keuzevakje <guilabel +>Voor atmosferische lichtbreking corrigeren</guilabel +> kiest u of de hoogtes van objecten worden gecorrigeerd voor straalbreking door de dampkring. Omdat de dichtheid van de atmosfeer van boven naar beneden toeneemt, wordt het licht op weg naar het oog of de telescoop in toenemende mate naar beneden <quote +>afgebogen</quote +>, als het vanuit een andere richting dan het zenit vanuit de ruimte komt. Het effect is het grootst voor laagstaande hemelobjecten. Hierdoor worden zelfs de voorspelde opkomst- en ondergangstijden van objecten met enkele minuten beïnvloed! In feite staat de zon, als u die <quote +>ziet</quote +> ondergaan, reeds geheel onder de horizon, terwijl u de zon nog kunt zien als gevolg van de astronomische straalbreking. Let erop dat de correctie voor de astronomische straalbreking niet wordt toegepast bij gebruik van de <guilabel +>Equatoriale coördinaten</guilabel +>. </para +><para> +<indexterm +><primary +>Animatie gebruiken bij verplaatsen</primary +></indexterm +> Met het keuzevakje <guilabel +>Animatie gebruiken bij verplaatsen</guilabel +> bepaalt u hoe het getoonde beeld verandert als de kijkrichting naar een andere positie in de kaart wordt verplaatst. Standaard zal het beeld langzaam naar de nieuwe positie draaien. Als u deze optie uitschakelt zal het beeld onmiddellijk naar de nieuwe positie worden verplaatst. </para +><para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Namen tonen</secondary> +<tertiary +>Automatisch</tertiary> +</indexterm> +Indien het keuzevakje <guilabel +>Naam van gecentreerd object tonen</guilabel +> is geselecteerd, wordt automatisch de naam getoond van een object dat wordt gevolgd. De naam wordt verwijderd als het object niet langer meer wordt gevolgd. Let erop dat u van elk object blijvend de naam kan laten tonen met behulp van het erbij horende <link linkend="popup-menu" +>contextmenu</link +>. </para +><para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Verbergen</secondary +></indexterm> +Er zijn drie gelegenheden waarbij &kstars; de hemelkaart erg snel opnieuw moet kunnen tekenen: wanneer de kijkrichting naar een andere positie wordt verplaatst (en <guilabel +>Animatie gebruiken bij verplaatsen</guilabel +> is gekozen), wanneer de hemelkaart met de muis wordt gesleept, en bij grote veranderingen in de tijd. In deze gevallen moeten de posities van alle objecten zo snel mogelijk opnieuw worden berekend, wat een zware belasting kan zijn voor de <abbrev +>CPU</abbrev +> (de processor). Als de <abbrev +>CPU</abbrev +> dit niet aankan zal de beeldverandering traag of schokkerig verlopen. Om hier wat aan te doen zal &kstars; bepaalde objecten niet tonen tijdens deze situaties waarin snelle beeldveranderingen plaats vinden, als het keuzevakje <guilabel +>Objecten verbergen tijdens het verplaatsen</guilabel +> is geselecteerd. De tijdstap waarboven objecten zullen worden verborgen wordt ingesteld met het tijdstap-spinveld <guilabel +>Verbergen als de tijdsduur groter is dan:</guilabel +>. U kunt opgeven welke objecten verborgen moeten worden in het vak <guilabel +>Verborgen objecten instellen</guilabel +>. </para> +</sect1> + +<sect1 id="customize"> +<title +>Het beeld instellen</title> + +<para +>Er zijn verschillende manieren om het beeld naar uw smaak in te stellen.</para> +<itemizedlist> +<listitem +><para> +<indexterm +><primary +>Kleurenschema's</primary +><secondary +>Selecteren</secondary +></indexterm> +Selecteer een ander kleurenschema in het menu <menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +><guimenuitem +>Kleurenschema's</guimenuitem +> </menuchoice +>. Er zijn vier voorgedefinieerde kleurenschema's, en u kunt die van u zelf definiëren in het venster <link linkend="config" +><guilabel +>&kstars; instellen</guilabel +></link +>. </para +></listitem> +<listitem +><para> +<indexterm +><primary +>Werkbalken</primary> +<secondary +>Aanpassen</secondary +></indexterm> +Aan/uitzetten van de werkbalken gebeurt in het menu <menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +><guimenuitem +>Werkbalken</guimenuitem +></menuchoice +>. Zoals de meeste werkbalken in KDE kunnen ze naar een andere plaats worden gesleept en aan een vensterrand worden geplakt, of zelfs helemaal los worden gemaakt van het venster. </para +></listitem> +<listitem +><para> +<indexterm +><primary +>Informatievakken</primary +><secondary +>Aanpassen</secondary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Informatievakken</primary +><secondary +>Oprollen</secondary +></indexterm> +Aan/uitzetten van de informatievakken gebeurt in het menu <menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +><guimenuitem +>Informatievakken</guimenuitem +> </menuchoice +>. Bovendien kunt u de drie informatievakken met de muis manipuleren. Elk vak bevat enkele regels met extra gegevens, die standaard verborgen zijn. U kunt het zichtbaar maken van deze regels aan/uitzetten door op een informatievak te dubbelklikken om het als het ware <quote +>op of af te rollen</quote +> als een rolgordijn. U kunt een informatievak ook verplaatsen door het met de muis te slepen. Wanneer een vak een vensterrand raakt blijft het eraan <quote +>plakken</quote +> wanneer de grootte van het venster wordt veranderd. </para +></listitem> +<listitem> +<para> +<indexterm +><primary +>Symbolen voor het gezichtsveld</primary +><secondary +>Beschrijving</secondary +></indexterm> +Kies een <quote +>GV- Symbool</quote +> in het menu <menuchoice +><guimenu +>Instellingen</guimenu +><guimenuitem +>GV-symbolen</guimenuitem +> </menuchoice +>. <firstterm +>GV</firstterm +> is een afkorting van <quote +>gezichtsveld</quote +>. Een GV-symbool wordt in het midden van het scherm getekend om de kijkrichting aan te geven. Verschillende symbolen horen bij verschillende hoekafmetingen, u kunt het symbool gebruiken om te zien wat u in een bepaalde telescoop zou zien. Als u bijvoorbeeld het GV-symbool voor de <quote +>7x35 verrekijker</quote +> kiest, wordt er in de sterrenkaart een cirkel getekend met een middellijn van 9,2 graden, wat het gezichtsveld is van een 7x35 verrekijker. </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Symbolen voor het gezichtsveld</primary +><secondary +>Aanpassen</secondary +></indexterm> +U kunt uw eigen GV-symbolen maken (of de bestaande veranderen) met <guimenuitem +>GV-symbolen bewerken...</guimenuitem +> die de GV-bewerker start: </para> +<screenshot> +<screeninfo +>Bewerker voor GV-symbolen</screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="fovdialog.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Bewerker voor GV-symbolen</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>De lijst met GV-symbolen wordt links getoond. Rechts zijn de knoppen voor het toevoegen van een nieuw symbool, het wijzigen van de eigenschappen van een geselecteerd symbool, en het uit de lijst verwijderen van een geselecteerd symbool. Merk op dat u zelfs de vier voorgedefinieerde symbolen kunt veranderen en verwijderen (als u alle symbolen verwijdert worden de vier voorgedefinieerde symbolen weer hersteld bij de volgende keer dat &kstars; wordt gestart). Onder deze drie knoppen ziet u hoe het in de lijst geselecteerde symbool er uit ziet. Als u op <guibutton +>Nieuw...</guibutton +> of <guibutton +>Bewerken...</guibutton +> klikt wordt het venster <guilabel +>Nieuw GV-symbool</guilabel +> geopend: </para> + +<screenshot> +<screeninfo +>Nieuw gezichtsveldsymbool</screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="newfov.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Nieuw GV-symbool</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para> +<indexterm +><primary +>Symbolen voor het gezichtsveld</primary +><secondary +>Nieuwe GV-aanwijzer</secondary +></indexterm> +In dit venster kunt u de eigenschappen van een GV-symbool veranderen: naam, grootte, vorm en kleur. De hoekgrootte van het symbool kan of direct worden ingevoerd in het invulvak <guilabel +>Gezichtsveld</guilabel +>, of u kunt de tabbladen Oculair/Camera gebruiken om het gezichtsveld te berekenen, uitgaande van uw telescoop/oculair- of telescoop/camera-combinatie. De vier beschikbare vormen zijn: cirkel, vierkant, draadkruis en roos (schietschijf). Na het opgeven van alle vier parameters klikt u op <guibutton +>OK</guibutton +>, waarna het nieuwe symbool zal verschijnen in de lijst van gedefinieerde symbolen. U kunt het ook vinden in het menu <guimenu +>Instellingen</guimenu +> | <guisubmenu +>GV-symbolen</guisubmenu +>. </para> +</listitem> +</itemizedlist> + +</sect1> + +</chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/cpoles.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/cpoles.docbook new file mode 100644 index 00000000000..fc25efac2a6 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/cpoles.docbook @@ -0,0 +1,65 @@ +<sect1 id="ai-cpoles"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De hemelpolen</title> +<indexterm +><primary +>Hemelpolen</primary> +<seealso +>Equatoriale coördinaten</seealso> +</indexterm> +<para +>De hemel lijkt voorbij te draaien van Oost naar West, en daarbij in 24 (<link linkend="ai-sidereal" +>Sterren</link +>)-uren een keer helemaal rond te gaan. Dit is een gevolg van het draaien van de aarde om zijn as. De as waarom de aarde draait snijdt de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +> in twee punten. Deze punten zijn de <firstterm +>hemelpolen</firstterm +>. Als de aarde draait blijven de hemelpolen op hun plaats aan de hemel, en alle andere punten lijken er omheen te draaien. De hemelpolen zijn ook de polen van het<link linkend="equatorial" +>Equatoriale coördinatensysteem</link +>, wat betekent dat hun <firstterm +>declinaties</firstterm +> +90 en -90 graden zijn, voor in die volgorde de Noord- en de Zuidhemelpool. </para +><para +>De noordelijke hemelpool heeft tegenwoordig ongeveer dezelfde coördinaten als de heldere ster <firstterm +>Polaris</firstterm +> (wat de Latijnse naam is voor de <quote +>poolster</quote +>). Hierdoor is de poolster erg handig voor de navigatie, niet alleen staat die altijd in het Noorden, ook de <link linkend="horizontal" +>hoogte</link +> is altijd (bijna) gelijk aan de <link linkend="ai-geocoords" +>geografische breedte</link +> van de waarnemer. (maar de poolster is alleen maar zichtbaar op het noordelijk halfrond). </para +><para +>Dat Polaris (nu) dichtbij de noordelijke hemelpool staat is puur toevallig. Door de <link linkend="ai-precession" +>Precessie</link +>, staat de poolster maar een korte tijd nabij de noordelijke pool. +Noot vertaler: "een korte tijd" is een grappig voorbeeld van astronomisch taalgebruik. Je moet hier denken aan de afgelopen en de komende eeuwen: Polaris nadert nu nog de pool, om die ongeveer in 2100 het dichtst te naderen. De afstand is dan minder dan een halve graad. Daarna zal Polaris zich weer langzaam van de pool verwijderen, met een snelheid die uitgedrukt kan worden in tientallen boogseconden per jaar (eerst uiteraard langzaam, daarna wat sneller). </para> +<tip> +<para +>Oefeningen:</para> +<para +>Gebruik het venster <guilabel +>Object zoeken</guilabel +> (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +>) voor het zoeken van Polaris. Merk op dat de declinatie (bijna, maar niet precies) +90 graden is. Vergelijk de hoogte van Polaris met de geografische breedte van uw locatie. Deze twee verschillen altijd minder dan een graad.van elkaar. Ze zijn niet precies hetzelfde, omdat Polaris niet precies in de pool staat. (U kunt de kijkrichting precies op de noordelijke pool instellen door de equatoriale coördinaten aan te zetten, en daarna op de naar boven wijzende pijltjestoets te drukken totdat het beeld niet meer verandert). </para +><para +>Gebruik het spinveld <guilabel +>Tijdstap instellen</guilabel +> in de werkbalk om het tijdsverloop in stappen van 100 seconden in te stellen. U kunt zien dat de hele hemel lijkt te draaien om de poolster, terwijl de poolster bijna op dezelfde plaats lijkt te blijven staan. </para +><para +>We vertelden dat een hemelpool een pool is van het equatoriale coördinatensysteem. Wat is volgens u de pool van het horizontale (hoogte/azimut) coördinatensysteem? Antwoord: Het <link linkend="ai-zenith" +>Zenit</link +>). </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/credits.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/credits.docbook new file mode 100644 index 00000000000..eb7290e3770 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/credits.docbook @@ -0,0 +1,107 @@ +<chapter id="credits"> +<title +>Dankbetuigingen en licentie</title> + +<para +>&kstars;</para> +<para +>Programma copyright 2001-2003 Het &kstars;-team <email +>kstars@30doradus.org</email +> </para> + +<para +>Het &kstars;-team: <itemizedlist> +<listitem +><para +>Jason Harris <email +>kstars@30doradus.org</email +></para> +</listitem> +<listitem +><para +>Jasem Mutlaq <email +>mutlaqja@ku.edu</email +></para> +</listitem> +<listitem +><para +>Pablo de Vicente <email +>pvicentea@wanadoo.es</email +></para> +</listitem> +<listitem +><para +>Heiko Evermann <email +>heiko@evermann.de</email +></para> +</listitem> +<listitem +><para +>Thomas Kabelmann <email +>tk78@gmx.de</email +></para> +</listitem> +<listitem +><para +>Mark Hollomon <email +>mhh@mindspring.com</email +></para> +</listitem> +<listitem +><para +>Carsten Niehaus <email +>cniehaus@gmx.de</email +></para> +</listitem> +</itemizedlist> +</para> + +<para +>Gegevensbronnen: <itemizedlist> +<listitem> +<para +>Catologi van objecten en tabellen van planeetposities: <ulink url="http://adc.gsfc.nasa.gov" +>NASA Astronomical Data Center</ulink +></para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Uitgebreide informatie over dankbetuigingen voor alle afbeeldingen in het programma wordt gegeven in het bestand README.images </para> +</listitem> +</itemizedlist> +</para> +<para +>Referenties: <itemizedlist> +<listitem +><para +><quote +>Practical Astronomy With Your Calculator</quote +> door Peter Duffet-Smith</para +></listitem> +<listitem +><para +><quote +>Astronomical Algorithms</quote +> door Jean Meeus</para +></listitem> +</itemizedlist> +</para> + +<para +>Met speciale dank: aan de ontwikkelaars van &kde; en &Qt; voor het aan iedereen beschikbaar stellen van een verzameling van vrije<acronym +>API-</acronym +>bibliotheken zonder weerga. Aan het <application +>KDevelop-</application +>team, voor hun zeer goede<acronym +>IDE</acronym +>, waardoor het ontwikkelen van &kstars; zo veel eenvoudiger en plezieriger werd gemaakt. Aan iedereen van het <application +>KDevelop</application +> message board, de &kde; mailing lists, en van irc.kde.org, voor het beantwoorden van al onze vragen. Dank je wel Anne-Marie Mahfouf,voor je uitnodiging om met &kstars; mee te doen aan de &kde;-Edu module. Tenslotte, dank aan iedereen die (programmeer)fouten heeft gemeld en andere terugkoppeling heeft gegeven. Dank u wel, iedereen. </para> + +<para +>Documentatie copyright 2001-2003 Jason Harris en het KStars-team <email +>kstars@30doradus.org</email +> </para> + +&vertaling.jaap; +&underFDL; &underGPL; </chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/csphere.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/csphere.docbook new file mode 100644 index 00000000000..9e9062a41b2 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/csphere.docbook @@ -0,0 +1,28 @@ +<sect1 id="ai-csphere"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De hemelbol</title> +<indexterm +><primary +>Hemelbol</primary> +<seealso +>Coördinatenstelsels aan de hemelbol</seealso> +</indexterm> +<para +>De hemelbol is een denkbeeldige gigantisch grote bol, met de aarde in het middelpunt. Alle objecten die aan de hemel te zien zijn kunnen worden beschouwd als te liggen op de oppervlakte van deze bol. </para +><para +>Natuurlijk weten we dat de objecten aan de hemel niet echt op een bol liggen met de aarde in het middelpunt, dus wat is dan het nut van zo'n constructie? Alles wat we aan de hemel zien is zo ontzettend ver weg, dat we hun afstanden onmogelijk kunnen schatten door er alleen maar naar te kijken. Omdat hun afstanden voor het oog onbepaald zijn, hoef je alleen hun <emphasis +>richtingen</emphasis +> te kennen om te weten waar ze aan de hemel staan. Op deze manier is de hemelbol een heel handig model om de hemel op af te beelden. Noot vertaler: Tegenwoordig heeft men via allerlei technieken van veel van deze objecten een redelijk idee van hun werkelijke afstanden, en kan men een driedimensionaal model maken. Toch blijft de (tweedimensionale) hemelbol een heel praktisch hulpmiddel. </para +><para +>De richtingen van de verschillende objecten aan de hemel kunnen in (twee) getallen worden uitgedrukt in een <link linkend="ai-skycoords" +>coördinatenstelsel aan de hemel</link +>. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/darkmatter.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/darkmatter.docbook new file mode 100644 index 00000000000..d73b7c43f6e --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/darkmatter.docbook @@ -0,0 +1,90 @@ +<sect1 id="ai-darkmatter"> + +<sect1info> +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>Donkere materie</title> +<indexterm +><primary +>Donkere materie</primary> +</indexterm> + +<para +>Geleerden zijn er nu vrijwel zeker van dat 90% van de massa in het heelal in een vorm voorkomt die we niet kunnen waarnemen met behulp van hun eventuele elektromagnetische straling (zoals licht). </para> + +<para +>Ondanks het uitgebreid in kaart brengen van het nabije heelal, in het spectrumgebied van radiogolven tot aan gammastralen (de zeer lange tot de zeer korte golflengtes), kunnen we maar 10% van de massa verklaren die er moet zijn. Zoals Bruce H. Margon, een astronoom van de University of Washington, in 2001 zei tegen de New York Times: <citation +>Het is nogal pijnlijk te moeten erkennen dat we 90% van het heelal niet kunnen vinden</citation +>. </para> + +<para +>De naam die aan deze <quote +>ontbrekende massa</quote +> wordt gegeven is <firstterm +>Donkere materie</firstterm +>, en deze twee woorden geven een heel aardig beeld van alles wat we op dit terrein weten. We weten dat er <quote +>materie</quote +> moet zijn, omdat we de effecten van de gravitatiekracht (zwaartekracht) ervan kunnen waarnemen. Maar deze materie zendt in het geheel geen waarneembare elektromagnetische straling uit, en is dus <quote +>donker</quote +>. Er zijn verschillende theorieën om deze ontbrekende massa te verklaren, van exotische deeltjes die kleiner zijn dan atomen, tot een populatie van afzonderlijke zwarte gaten, tot minder exotische bruine en witte dwergen (kleine sterren). De term <quote +>ontbrekende massa</quote +> is misschien misleidend, omdat de massa zelf niet ontbreekt, maar alleen de elektromagnetische straling ervan. Maar wat is donkere materie nu precies, en hoe weten we nu eigenlijk dat die bestaat, als we die niet kunnen waarnemen? </para> + +<para +>Het begon in 1933 toen de astronoom Fritz Zwicky de bewegingen onderzocht van verre en massieve (veel massa) groepen (clusters) van melkwegstelsels, met name de Coma- en Virgoclusters. Zwicky maakte een schatting van de massa van elk melkwegstelsel in de cluster op grond van de lichtkracht (totale hoeveelheid uitgezonden elektromagnetische straling), en telde al die massa's bij elkaar op, om de totale massa van de cluster te berekenen. Daarna maakte hij een tweede, onafhankelijke schatting van de massa van de cluster, gebaseerd op de meting van de spreiding van de snelheden van de afzonderlijke stelsels in de cluster. Tot zijn verrassing was deze tweede, <firstterm +>dynamische massa</firstterm +>, <emphasis +>400 keer</emphasis +> groter dan de schatting gebaseerd op de lichtkracht. </para> + +<para +>Hoewel al in de tijd van Zwicky de aanwijzingen sterk waren, duurde het tot in de jaren 1970 voordat de geleerden dit gebrek aan overeenstemming uitvoerig gingen onderzoeken. Het was in deze tijd dat men het bestaan van donkere materie serieus begon te nemen. Het bestaan van zulke materie zou niet alleen een verklaring geven voor het massatekort in clusters van melkwegstelsels, maar ook meer verstrekkende consequenties hebben voor de evolutie en het lot van het heelal zelf. + +Noot vertaler: als er te weinig massa in het heelal is, zal het heelal steeds verder uitdijen, is er te veel massa aanwezig, dan zal de uitdijing stoppen, en het heelal daarna gaan krimpen tot .... een punt? En daar tussen in is de kritische massa, die massa waarin het uitdijen weliswaar uiteindelijk (bijna, asymptotisch) stopt, maar niet tot krimpen overgaat. Bij de thans waargenomen massa zal het heelal steeds verder uitdijen, wat sommigen geen prettig of "elegant" idee vinden, en wat dus ook leidt tot het idee van donkere materie. </para> + +<para +>Een ander fenomeen waaruit het bestaan van donkere materie blijkt zijn de rotatiekrommen van <firstterm +>Spiraalstelsels</firstterm +> (spiraalvormige melkwegstelsels, zoals onze eigen Melkweg, en onze buurman het Andromeda-melkwegstelsel). Spiraalstelsels hebben een groot aantal sterren, die in bijna cirkelvormige banen bewegen om het centrum, net zoals planeten rondom een ster. Net als planeten in hun baan zouden sterren die een grotere baan beschrijven, een lagere baansnelheid moeten hebben (dit is een gevolg van de derde wet van Kepler). Maar in werkelijkheid geldt de derde wet van Kepler alleen maar voor sterren nabij de rand van een spiraalstelsel, omdat de massa die door hun baan wordt omsloten als constant moet worden beschouwd. + +Noot 2 (vertaler): Derde wet Kepler: T evenredig met R^(3/2), T de omloopstijd, R de straal. Af te leggen weg D in 1 omloopstijd: 2*pi*R, is de baanomtrek. Snelheid v=D/T is dus evenredig met 1/R^(1/2), dus omgekeerd evenredig met de wortel uit R: 4 keer grotere baan, --> 2 keer kleinere baansnelheid. + +Noot 3 (vertaler): Een ster in een baan om het centrum van een melkwegstelsel wordt alleen beïnvloed door de massa binnen die baan. Men kan bewijzen dat de invloed op de ster van alle buiten de baan gelegen massa gelijk aan 0 is. Als u in een diepe put zou afdalen naar het middelpunt der aarde, wordt uw gewicht uiteindelijk, ook als u het zou overleven, niet groter maar kleiner, omdat alleen de massa dichter bij het centrum dan u, aan u trekt. In het middelpunt zelf zou u niets wegen!! </para> + +<para +>De astronomen hebben echter de baansnelheden van sterren in de buitengebieden van een groot aantal spiraalstelsels gemeten, en geen ervan volgt de derde wet van Kepler, zoals men zou mogen verwachten. In plaats van bij grotere straal kleiner te worden, blijft de baansnelheid opvallend constant. Dit betekent dat de massa die wordt omgeven door een ruimere baan, toeneemt, zelfs voor sterren die naar het schijnt nabij de buitenkant van het melkwegstelsel zijn. Omdat die dichtbij de grens van het lichtgevende deel van het melkwegstelsel zijn, heeft het stelsel kennelijk ook massa tot ver buiten de gebieden waarin de sterren voorkomen. </para> + +<para +>U kunt het ook zo beschouwen: neem de sterren dichtbij de buitenkant van een spiraalstelsel, met de waargenomen baansnelheden van 200 kilometer per seconde die typerend zijn voor dit soort sterren. Als het melkwegstelsel alleen die materie zou bevatten die we kunnen waarnemen, zouden die sterren al zeer gauw uit het stelsel wegvliegen, omdat hun baansnelheden vier keer groter zijn dan de ontsnappingssnelheid. Omdat men geen melkwegstelsels ziet die uitelkaar vliegen, moet er wel massa aanwezig naast de massa die we kunnen waarnemen. </para> + +<para +>Er zijn diverse theorieën opgedoken in de literatuur, om de ontbrekende massa te verklaren, zoals de <acronym +>WIMP</acronym +>s (Weakly Interacting Massive Particles (Zwak wisselwerkende deeltjes met een grote massa)), <acronym +>MACHO</acronym +>'s (MAssive Compact Halo Objects (Compacte halo-objecten met een grote massa, een halo is een ruim bolvormig gebied rondom het centrum van een melkwegstelsel, die niet geheel leeg is, maar onder andere bolvormige sterrenhopen bevat)), zwarte gaten die ontstonden in het nog jonge heelal, neutrino's met (samen!) een grote massa, en andere, alle met hun voors en tegens. Door de astronomische gemeenschap is nog geen enkele theorie aanvaard, omdat we tot dusver geen middelen hebben om die te toetsen. </para> + +<tip> +<para +>U kunt de clusters van melkwegstelsels zien, die professor Zwicky onderzocht toen hij de donkere materie ontdekte. Gebruik het venster Object zoeken in &kstars; (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +>) om op <quote +>M 87</quote +> te centreren, en zo de Virgocluster te vinden, en op <quote +>NGC 4884</quote +> voor het vinden van de Comacluster. U zult waarschijnlijk moeten inzoomen om de melkwegstelsels te kunnen zien. Merk op dat de Virgocluster een veel groter gebied aan de hemel inneemt. In werkelijkheid is de Comacluster groter, en lijkt alleen kleiner omdat die verder weg staat. </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/dcop.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/dcop.docbook new file mode 100644 index 00000000000..7e45dcd1a9f --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/dcop.docbook @@ -0,0 +1,258 @@ +<chapter id="dcop"> +<title +>Scripts in Kstars: de DCOP-interface</title> +<para +>Een van de doelstellingen in &kstars; is het inbouwen van de mogelijkheid om samengestelde handelingen in een script vast te leggen. Hiermee kunt u <quote +>virtuele rondreizen</quote +> aan het hemelgewelf ontwerpen, en leraren zullen hiermee demonstraties voor gebruik in de klas kunnen maken, waarmee bepaalde astronomische begrippen kunnen worden toegelicht. Het is nu reeds mogelijk om voor &kstars; dit soort scripts te schrijven, hoewel nog niet alle gewenste functies beschikbaar zijn. En ook moeten deze scripts nu nog met de hand worden geschreven, maar in de toekomst zullen we een grafisch hulpmiddel toevoegen voor het bouwen van scripts. In dit hoofdstuk leggen we uit hoe u in &kstars; een script schrijft. </para> +<para +>De KDE-architectuur stelt met de <abbrev +>DCOP</abbrev +>-interface het benodigde raamwerk beschikbaar voor het maken van scripts in programma's. <abbrev +>DCOP</abbrev +> betekent <quote +>Desktop Communication Protocol</quote +> (Bureaubladcommunicatieprotocol). Met behulp van <abbrev +>DCOP</abbrev +> kunnen &kde;-toepassingen vanuit andere programma's worden bestuurd, of vanuit een terminal, of met behulp van een tekstscript. </para> + +<sect1 id="dcop-interface"> +<title +>DCOP-functies</title> +<para +>De <abbrev +>DCOP</abbrev +>-interface van &kstars; heeft de volgende functies: <itemizedlist> +<listitem +><para +><function +> lookTowards( const QString richting )</function +>: Richten van de kijkrichting in het schermbeeld in de richting die door het argument "richting" wordt gegeven. Dit kan de naam zijn van een hemelobject, of een van de volgende woorden of afkortingen: zenith (of z), north (n), northeast (ne), east (e), southeast (se), south (s), southwest(sw), west(w), northwest (nw). + +("zenith"->zenit, "north"->noord, "northeast"->noordoost, "east"->oost, "southeast"->zuidoost, "south"->zuid, "southwest"->zuidwest, "west"->west, "northwest"->noordwest - dit dient alleen als toelichting, het is duidelijk dat van deze waarden alleen de Engelse namen zullen worden begrepen ... ). </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> setRaDec( double rk, double dec )</function +>: Instellen van de kijkrichting op de opgegeven equatoriale coördinaten + +("rk" en "dec" zijn rechte klimming en declinatie, double is het type (dubbele precisie). </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> setAltAz(double hgte, double az)</function +>: Instellen van de kijkrichting op de opgegeven horizontale coördinaten + +("hgte" en "az" zijn hoogte en azimut). </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> zoomIn()</function +>: Inzoomen. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> zoomOut()</function +>: Uitzoomen. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> defaultZoom()</function +>: Het standaard zoomniveau (=3) herstellen. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> setLocalTime(int jaar, int mnd, int dag, int hr, int min, int sec)</function +>: De simulatieklok instellen op de opgegeven datum en tijd + +(int is het type: geheel getal). </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> waitFor( double t )</function +>: "t" seconden pauzeren, alvorens verder te gaan met de volgende opdrachten van de script. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> waitForKey( const QString k )</function +>: De verdere uitvoering van de script stoppen, totdat de opgegeven toets "k" wordt ingedrukt. Momenteel kunt u nog geen gecombineerde toetsaanslagen opgeven (zoals <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>C</keycap +></keycombo +>); u kunt alleen enkelvoudige toetsaanslagen gebruiken. Om de spatiebalk op te geven typt u <quote +>space</quote +>. + +("space" betekent spatie). </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> setTracking( bool volgen )</function +>: Volgen aan of uitschakelen. ("volgen" is een booleaanse variabele, wat betekent dat die alleen de standaardwaarden "true" of "false" kan hebben (wel volgen, of niet volgen)). </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> changeViewOption( const QString optie, const QString waarde )</function +>: Instellen van een weergaveoptie. Er zijn er vele tientallen beschikbaar; in principe kunnen alle opties die in het venster <guilabel +>Weergaveopties</guilabel +> kunnen worden gewijzigd ook hier worden veranderd. Het eerste argument ("optie") is de naam van de optie, (de namen komen uit het configuratiebestand <filename +>kstarsrc</filename +>), en het tweede argument ("waarde") is de gewenste waarde. Het argumentleesprogramma is robuust, dus als u per ongeluk verkeerde gegevens invult zullen die op een nette manier worden geweigerd. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> setGeoLocation( const QString stad, const QString provincie, const QString land )</function +>: De waarnemingslocatie naar de gewenste stad veranderen. Als er geen stad wordt gevonden die met de opgegeven waarden overeenkomt, gebeurt er niets. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> stop()</function +> [clock]: De simulatieklok stoppen. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> start()</function +> [clock]: De simulatieklok starten. </para +></listitem> + +<listitem +><para +><function +> setScale(float s)</function +> [clock]: Instellen van de snelheid waarmee de simulatieklok loopt. "s"=1,0 correspondeert met de natuurlijke snelheid, "s"=2,0 twee keer zo snel, enzovoorts. </para +></listitem> +</itemizedlist> +</para> +</sect1> + +<sect1 id="dcop-test"> +<title +>De DCOP-functies testen</title> +<para +>U kunt zeer eenvoudig de DCOP-functies uitproberen met behulp van het programma <application +>kdcop</application +>. Als u <application +>kdcop</application +> start krijgt u een lijst te zien van alle lopende programma's. Als &kstars; loopt komt dat programma ook voor in de lijst. De meeste van de <application +>DCOP</application +>-functies worden getoond onder de kop <quote +>KStarsInterface</quote +>, maar de klokfuncties staan onder de kop <quote +>clock</quote +>.U kunt een functie uitvoeren door erop te dubbelklikken. Als de functie argumenten nodig heeft zal er een venster worden geopend waarin u de waardes kunt invoeren. </para> +</sect1> + +<sect1 id="dcop-script"> +<title +>Het schrijven van een DCOP-script</title> +<para +><abbrev +>DCOP</abbrev +>-functies kunnen worden aangeroepen vanaf de commandoregel van UNIX of Linux, deze regels kunnen worden opgenomen in een script. We zullen een voorbeeldscript maken die omschakelt naar equatoriale coördinaten, de kijkrichting op de Maan instelt, een beetje inzoomt, en de kloksnelheid tot 1 uur per seconde vergroot. Na de Maan 20 seconden te hebben gevolgd wordt de klok gestopt en wordt er uitgezoomd. U kunt deze script gebruiken als een voorbeeld voor nieuwe scripts. Eerst wordt de hele script getoond, en daarna de diverse onderdelen ervan uitgelegd. </para> +<para> +<programlisting +>#!/bin/bash +#KStars-script: Volgen van de Maan! +# +KSTARS=`dcopfind -a 'kstars*'` +MAIN=KStarsInterface +CLOCK=clock#1 +dcop $KSTARS $MAIN changeViewOption UseAltAz false +dcop $KSTARS $MAIN lookTowards Moon +dcop $KSTARS $MAIN defaultZoom +dcop $KSTARS $MAIN zoomIn +dcop $KSTARS $MAIN zoomIn +dcop $KSTARS $MAIN zoomIn +dcop $KSTARS $MAIN zoomIn +dcop $KSTARS $MAIN zoomIn +dcop $KSTARS $CLOCK setScale 3600. +dcop $KSTARS $CLOCK start +dcop $KSTARS $MAIN waitFor 20. +dcop $KSTARS $CLOCK stop +dcop $KSTARS $MAIN defaultZoom +## +</programlisting> +</para> +<para +>Sla deze script op in een bestand. U kunt een willekeurige bestandsnaam kiezen, Ik stel voor een beschrijvende naam te kiezen zoals <filename +>volgmaan.kstars</filename +>. Typ daarna het volgende in om de script uitvoerbaar te maken: <userinput +><command +>chmod</command +> <option +>a+x</option +> <parameter +>volgmaan.kstars</parameter +> </userinput +>. De script kan dan op elk moment worden uitgevoerd door <userinput +><command +>./volgmaan.kstars</command +></userinput +> te typen in de map waarin het script zich bevindt. Let erop dat de script alleen werkt als &kstars; al loopt. U kunt de opdracht <command +>dcopstart</command +> gebruiken om in een script een nieuwe &kstars; op te starten. </para> +<para +>En nu de uitleg van de script. De bovenste regel laat zien dat het bestand een <command +>BASH</command +>-shellscript is. De volgende twee regels zijn <firstterm +>commentaarregels</firstterm +> (elke regel die begint met een <quote +>#</quote +> is commentaar, en wordt door de shell overgeslagen). In de volgende drie regels worden voor het gemak wat variabelen gedefiniëerd, voor later gebruik. De variabele <varname +>KSTARS</varname +> identificeert het nu lopende &kstars;-programma, wanneer de opdracht <command +>dcopfind</command +> wordt gebruikt. <varname +>MAIN</varname +> en <varname +>CLOCK</varname +> identificeren de beide <abbrev +>DCOP</abbrev +>-interfaces van &kstars;. </para> +<para +>De rest van de script is een lijst van <abbrev +>DCOP</abbrev +>-opdrachten. De eerste stelt de equatoriale coördinaten in door de optie <quote +>UseAltAz</quote +> op <quote +>false</quote +> ("false" -> uit, "true"->aan) in te stellen (ook hier kunt u alle opties die u met <quote +>Weergaveopties wijzigen</quote +> kunt instellen vinden door uw configuratiebestand <filename +>kstarsrc</filename +> te bestuderen). De volgende opdracht stelt de kijkrichting in op de Maan en stelt automatisch volgen in. Daarna stellen we het standaard zoomniveau in, om daarna vijf keer in te zoomen. Vervolgens wordt de snelheid van de klok ingesteld op 1 uur (3600 sec) per seconde, en wordt de klok gestart (voor het geval die nog niet liep). De volgende regel stopt de uitvoering van de script gedurende 20 seconden terwijl de Maan wordt gevolgd in zijn beweging langs de hemel. Tenslotte wordt de klok gestopt en wordt het standaard zoomniveau weer ingesteld. </para> +<para +>We hopen dat u de scriptmogelijkheden van Kstars goed zult kunnen gebruiken. Als u een interessante script maakt willen wij die graag van u ontvangen op ons emailadres <email +>kstars@30doradus.org</email +>, en wellicht kunnen we die dan op onze webpagina plaatsen. En eventuele ideeën over hoe het maken van scripts zou kunnen worden verbeterd (of welk onderdeel van &kstars; dan ook), kunt u ons laten weten op <email +>kstars-devel@lists.sourceforge.net</email +>, u kunt ook een wensenlijstje naar bugzilla sturen. </para> +</sect1> +</chapter> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/detaildialog.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/detaildialog.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..5e7fba4f997 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/detaildialog.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/details.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/details.docbook new file mode 100644 index 00000000000..361385fb67c --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/details.docbook @@ -0,0 +1,115 @@ +<sect1 id="tool-details"> +<title +>Het dialoogvenster Details van Object</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Venster Details van Object</secondary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Details</secondary +></indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het venster Details van Object </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="detaildialog.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Het venster Details van Object</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In het venster Details van Object vindt u nadere gegevens van een bepaald object aan de hemel. Om dit hulpmiddel te kunnen gebruiken klikt u met de <mousebutton +>rechter</mousebutton +> muisknop op een object, en kiest u <guimenuitem +>Details </guimenuitem +> in het contextmenu dat verschijnt. </para> +<para +>Het venster wordt verdeeld in een aantal tabbladen. In het tabblad <guilabel +>Algemeen</guilabel +> vindt u een aantal bijzonderheden over het object. Onder ander de namen en hoe het in catalogi wordt genoemd, het objecttype, en de <link linkend="ai-magnitude" +>magnitude</link +> (helderheid). Ook vindt u er de equatoriale- en horizontale coördinaten van het object, evenals de opkomst-, ondergangs- en doorgangstijden (circumpolair wil zeggen dat het object nooit opkomt of ondergaat, op de lokatie van de waarnemer). </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Internetkoppelingen</secondary> +<tertiary +>Aanpassen</tertiary +></indexterm> +In het tabblad <guilabel +>Koppelingen</guilabel +> kunt u de (internet)koppelingen beheren voor dit object. U vindt er een lijst van de beeld- en informatiekoppelingen. Deze koppelingen verschijnen in het contextmenu dat u krijgt als u in de sterrenkaart <mousebutton +>rechts</mousebutton +> klikt op het object. U kunt deze lijst uitbreiden met uw eigen koppelingen met de knop <guibutton +>Koppeling toevoegen ...</guibutton +>. Hierdoor wordt een venster geopend, waarin het URL-adres en de tekst voor de nieuwe koppeling kunnen worden ingevuld. (U kunt dit URL-adres vanuit dit venster in uw bladerprogramma (browser) uitproberen). Vergeet niet dat u ook heel goed een koppeling kunt maken naar een bestand op uw eigen harde schijf, zodat u dit ook kunt gebruiken om te verwijzen naar uw eigen astronomische afbeeldingen en waarnemingslogs. </para> +<para +>U kunt ook met de knoppen <guibutton +>Koppeling bewerken...</guibutton +> en <guibutton +>Koppeling verwijderen...</guibutton +> een koppeling veranderen verwijderen. </para> +<para +>In het tabblad <guilabel +>Gevorderd</guilabel +> kunt u op het internet professionele astronomische gegevensbanken raadplegen voor informatie over het object. U kunt deze gegevensbanken gebruiken door de gewenste gegevensbank in de lijst te selecteren, en op de knop <guibutton +>Bekijken</guibutton +>te drukken, de resultaten van uw vraag ziet u dan in het scherm van uw bladerprogramma. Bij het zoeken wordt de primaire naam gebruikt van het object waar u op klikte voor het openen van het dialoogvenster Details van Object. De volgende gegevensbanken zijn beschikbaar om te raadplegen: <itemizedlist> +<listitem +><para +>High Energy Astrophysical Archive (HEASARC, Astrofysisch archief voor (waarnemingen van) hoge energie). Hier kunt u gegevens vinden over dit object afkomstig van een aantal <quote +>hoge energie</quote +>-observatoria. Deze gegevens bestrijken het gehele hoogenergetische deel van het elektromagnetische spectrum: de ultraviolette-, röntgen- en gammastraling.</para +></listitem> +<listitem +><para +>Multimission Archive at Space Telescope (MAST, Multimissiearchief van Ruimtetelescoop). Het Space Telescope Science Institute (Wetenschappelijk Instituut Ruimtetelescoop) maakt de hele verzameling van afbeeldingen en spectra toegankelijk die met de Hubble-ruimtetelescoop zijn gemaakt, en door nog een aantal andere waarnemingsstations in de ruimte. </para +></listitem> +<listitem +><para +>NASA Astrophysical Data System (ADS, Astrofysisch gegevenssysteem van de NASA). Deze fantastische bibliografische gegevensbank omvat alle litteratuur die in de belangrijkste internationale tijdschriften is gepubliceerd over Astronomie en Astrofysica. De gegevensbank is onderverdeeld in vier algemene onderwerpen (Astronomie en Astrofysica, Astrofysische vooruitgaven, Instrumentatie, en Natuurkunde en Geofysica). In elk hiervan zijn 3 methoden beschikbaar waarmee de gegevens kunnen worden opgevraagd. <quote +>Keyword Search</quote +> (zoeken op sleutelwoord) levert die artikelen op waarvan in de lijst met zoektermen het opgegeven keyword voorkomt, <quote +>Title Words search</quote +> (zoeken op woorden in de titel) levert de artikelen op waarvan in de titel het opgegeven woord voorkomt, en de <quote +>Authors search</quote +> (zoeken op naam van de auteur) waarbij op de naam van de auteur wordt gezocht. + +Noot vertaler: Astronomie is de wetenschap met betrekking tot alles buiten onze aarde, zoals ons zonnestelsel, sterren, ons eigen Melkwegstelsel en alles daar binnen en daar buiten (behalve dus de aarde). +Astrofysica is dat deel van de Astronomie waarin men zich bezig houdt met de Natuurkundige aspecten, zoals de fysische processen in de zon en andere sterren (de lijst is heel erg lang). </para +></listitem> +<listitem +><para +>NASA/IPAC Extragalactic Database (NED: Extragalactische gegevensbank van de NASA/IPAC). NED stelt ingevoegde gegevens en bibliografische koppelingen ter beschikking met betrekking tot extragalactische objecten. Gebruik NED alleen als u iets wilt weten over een extragalactisch object, dus als het zelf een melkwegstelsel is. + +Noot vertaler: Extragalactisch wil zeggen: buiten ons eigen Melkwegstelsel, dus onder andere de andere melkwegstelsels. </para +></listitem> +<listitem +><para +>Set of Identifications, Measurements, and Bibliography for Astronomical Data (SIMBAD, Verzameling van identificaties, metingen en boeken over Astronomische gegevens). SIMBAD is gelijksoortig aan NED, behalve dat hier gegevens te vinden zijn over alle soorten objecten, en niet alleen over melkwegstelsels. </para +></listitem> +<listitem +><para +>Skyview geeft beelden van All-Sky surveys (onderzoeken die het hele hemelgebied bestrijken). Deze onderzoeken zijn verricht in tientallen verschillende gedeelten van het spectrum, van gammastralen tot aan het radiogebied. De interface van &kstars; maakt het u mogelijk om beelden op te halen die in elk van deze onderzoeken zijn gemaakt, van het gekozen object. </para +></listitem> +</itemizedlist> +</para> +<para +>Tenslotte, in het tabblad <guilabel +>Log</guilabel +> kunt u tekst intypen die aanwezig zal blijven in het venster Details van Object, van dit object. U kunt dit bijvoorbeeld gebruiken om hier uw persoonlijke waarnemingsnotities te bewaren. </para> +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/devicemanager.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/devicemanager.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..3e6af05f55a --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/devicemanager.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/dumpmode.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/dumpmode.docbook new file mode 100644 index 00000000000..8e86fa96123 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/dumpmode.docbook @@ -0,0 +1,78 @@ +<chapter id="dumpmode"> +<title +>Het maken van afbeeldingen via de opdrachtregel (in tekstscherm)</title> +<indexterm +><primary +>Modus voor het opslaan van een schermbeeld</primary +></indexterm> + +<para +>U kunt &kstars; gebruiken voor het maken van een afbeelding van de hemel zonder daadwerkelijk de <acronym +>GUI</acronym +> (het grafische gedeelte) van het programma te starten. Hiertoe start u &kstars; in een terminal met als argumenten de naam van de afbeelding, en de gewenste afmetingen van het beeld: <cmdsynopsis +><command +>kstars</command +> <arg choice="plain" +>--dump</arg +> <arg +>--filename <replaceable +>kstars.png</replaceable +></arg +> <arg +>--height <replaceable +>640</replaceable +></arg +> <arg +>--width <replaceable +>480</replaceable +></arg +> <arg +>--script <replaceable +>mijnscript.kstars</replaceable +></arg +> <arg +>--date <replaceable +>"4 Juli 1976 12:30:00"</replaceable +></arg +> </cmdsynopsis> +</para> +<para +>Height staat in dit voorbeeld voor de hoogte, en width voor de breedte. Als er geen bestandsnaam wordt opgegeven, zal een bestand worden aangemaakt met de naam <filename +>kstars.png</filename +>. Het programma probeert dan een afbeeldingstype volgens de extensie van de bestandsnaam die u opgeeft. De volgende extensies worden herkend: <quote +>png</quote +>, <quote +>jpg</quote +>, <quote +>jpeg</quote +>, <quote +>gif</quote +>, <quote +>pnm</quote +>, en <quote +>bmp</quote +>. Als de extensie van de bestandsnaam niet wordt herkend, zal het standaard afbeeldingstype <acronym +>PNG</acronym +> worden gebruikt. </para> +<para +>Op dezelfde manier zullen, als de hoogte en breedte van de afbeelding niet worden opgegeven, de standaardwaarden 640 en 480 worden gebruikt. </para> +<para +>Standaard zal &kstars; de optionele waarden inlezen die opgeslagen zijn in uw bestand <filename +>$KDEHOME/share/config/kstarsrc</filename +>, om vast te stellen waar uw afbeelding op moet worden gecentreerd, en welk type afbeeldingsbestand u wenst. Dit betekent dat u &kstars; eerst moet starten in de normale grafische modus, en het programma weer verlaten wanneer de gewenste opties voor de te maken afbeeldingen zijn ingesteld. Dit is niet bepaald handig. We hebben het daarom mogelijk gemaakt om een <acronym +>DCOP</acronym +>-script voor &kstars; uit te voeren om deze zaken te regelen voordat u de afbeelding maakt. De bestandsnaam die u opgeeft als argument voor deze script moet geldig zijn voor een <acronym +>DCOP</acronym +>-script voor &kstars; zoals bijvoorbeeld een die u maakt met het hulpmidddel <link linkend="tool-scriptbuilder" +>Scriptbouwer</link +>. De script kan worden gebruikt om in te stellen wat er op de afbeelding komt, de geografische locatie, datum en tijd, het zoomniveau en andere beeldinstellingen. Sommige van de <acronym +>DCOP</acronym +>-functies hebben geen betekenis in een tekstscherm (zoals <function +>waitForKey()</function +>); deze functies worden dan domweg genegeerd. </para> +<para +>Standaard gebruikt &kstars; de systeemtijd en datum bij het genereren van een afbeelding. U kunt ook een tijd en een datum opgeven met behulp van het argument <quote +>--date</quote +>. U kunt dit argument ook gebruiken in de normale GUI (grafische) modus voor het opgeven van de opstartdatum. </para> + +</chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ecliptic.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ecliptic.docbook new file mode 100644 index 00000000000..1c7cd0bcc23 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ecliptic.docbook @@ -0,0 +1,56 @@ +<sect1 id="ai-ecliptic"> +<sect1info> +<author +><firstname +>John</firstname +> <surname +>Cirillo</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De ecliptica</title> +<indexterm +><primary +>Ecliptica</primary> +<seealso +>Ecliptische coördinaten</seealso> +</indexterm> +<para +>De ecliptica is een denkbeeldige <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> aan de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +>, waarlangs de zon lijkt te bewegen in zijn jaarlijkse baan. Natuurlijk is het de beweging van de aarde in zijn baan om de zon waardoor de richting waarin we de zon zien verandert. De ecliptica maakt een hoek van 23,5 graden met de <link linkend="ai-cequator" +>hemelequator</link +>. De twee snijpunten van de ecliptica en de equator zijn bekend onder de naam <link linkend="ai-equinox" +>equinoxen</link +> (of (dag- en) nachteveningpunten). </para +><para +>Omdat het zonnestelsel tamelijk plat is, verschillen de banen van de planeten (en de maan) niet zoveel van de ecliptica. Bovendien liggen de sterrenbeelden die samen de Dierenriem (Zodiak) vormen langs de ecliptica. Hierdoor is de ecliptica erg handig om de planeten of de sterrenbeelden van de Dierenriem te vinden, omdat die allen letterlijk <quote +>de zon volgen</quote +>. </para +><para +>Door de scheve stand van de ecliptica met 23,5 graden ten opzichte van de poolas van de aarde verandert de middag<firstterm +>hoogte</firstterm +> van de zon in de loop van het jaar, terwijl de zon zich langs de ecliptica beweegt. Dit is de oorzaak van de seizoenen. In de zomer staat de zon hoog aan de hemel, en is die meer dan twaalf uur boven de <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +>. In tegensteling daarmee staat de zon in de winter laag aan de hemel en is die minder dan twaalf uur boven de horizon. Bovendien schijnt de zon in de zomer meer loodrecht op de aardoppervlakte, wat betekent dat een gegeven oppervlakte op aarde per seconde meer energie (warmte) opvangt, dan in de winter. Deze verschillen leiden tot de temperatuurverschillen die we ervaren in zomer en winter. </para> +<tip> +<para +>Oefeningen:</para> +<para +>Zorg ervoor dat voor deze experimenten uw locatie niet te dicht bij de evenaar is ingesteld. Open het venster <guilabel +>&kstars; instellen</guilabel +>, en schakel horizontale coördinaten in, met ondoorzichtige voorgrond. Open het venster <guilabel +>Tijd instellen</guilabel +> (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>S</keycap +></keycombo +>), en stel de datum in op ergens midden in de zomer, en de tijd op 12:00 uur in de middag. Terug in het hoofdvenster richt u op het zuiden (toets <keycap +>S</keycap +>). Let op de hoogte van de zon in de zomer om 12 uur 's middags. Verander nu de datum tot ergens midden in de winter, maar houdt het tijdstip op 12 uur 's middags. De zon staat nu veel lager. U kunt ook opmerken dat de daglengtes verschillen als u voor beide data het hulpmiddel <guilabel +>Wat is er vanavond te zien?</guilabel +> gebruikt. </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook new file mode 100644 index 00000000000..3b6c2cf523b --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook @@ -0,0 +1,96 @@ +<sect1 id="ai-ellipgal"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>Elliptische melkwegstelsels</title> +<indexterm +><primary +>Elliptische melkwegstelsels</primary> +</indexterm> + +<para +>Elliptische melkwegstelsels zijn sferoïdale (rugbybalvormige) verzamelingen van miljarden sterren, die op bolvormige sterrenhopen gelijken, maar zeer veel groter zijn. Zij hebben heel weinig inwendige structuur, de dichtheid (aantal per volume-eenheid) van de sterren neemt geleidelijk af van het dichtbevolkte centrum naar de rand. Zij kunnen erg verschillen in ellipticiteit (aspect ratio, is de verhouding lange en korte as van een ellips). Zij bevatten gewoonlijk erg weinig interstellair (tussen de sterren) gas en stof, en geen jonge sterpopulaties (hoewel er uitzonderingen zijn). Edwin Hubble noemde elliptische melkwegstelsels <quote +>vroege-type</quote +>-melkwegstelsels, omdat hij dacht dat ze later tot spiraalvormige stelsels zouden evolueren (en die hij dus <quote +>late-type</quote +>-melkwegstelsels noemde). Astronomen denken nu dat juist het omgekeerde waar is (dit betekent dat spiraalstelsels elliptische stelsels kunnen worden), maar de benamingen vroege- en late-type die Hubble gaf worden nog steeds gebruikt. </para> + +<para +>Men dacht vroeger dat het eenvoudige stelsels waren, maar tegenwoordig weten we dat elliptische melkwegstelsels behoorlijk complex zijn. Deze complexiteit is deels te verklaren uit hun verbazingwekkend verleden: men denkt dat ze ontstaan zijn uit een samengaan van twee spiraalstelsels. U kunt een MPG-filmpje zien van een computersimulatie van zo'n samengaan op <ulink url="http://oposite.stsci.edu/pubinfo/pr/2002/11/vid/v0211d3.mpg" +> deze HST-webpagina van NASA</ulink +> (waarschuwing: dit bestand is 3,4 MiB groot). </para> + +<para +>Elliptische melkwegstelsels zijn zeer verschillend in grootte en lichtkracht, er zijn reusachtige elliptische stelsels met afmetingen van honderdduizenden lichtjaren, en bijna een billioen (10^12) keer helderder dan de zon, tot dwergstelsels die maar net iets helderder zijn dan een gemiddelde bolvormige sterrenhoop. Zij worden in verschillende morfologische (vorm-) klassen onderverdeeld: </para> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +>cD-melkwegstelsels:</term> +<listitem +><para +>Immens grote en heldere objecten die bijna 1 megaparsec (3 millioen lichtjaren) groot kunnen zijn. Deze titanen komen alleen voor nabij het centrum van grote en dichte clusters van melkwegstelsels, en zijn waarschijnlijk het gevolg van het samengaan van vele melkwegstelsels.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Normale elliptische melkwegstelsels</term> +<listitem +><para +>Dicht opeengepakte objecten met een relatief hoge centrale oppervlaktehelderheid. Zij omvatten de elliptische reuzenstelsels (gE), elliptische stelsels met een gemiddelde helderheid (E), en compacte elliptische stelsels.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Elliptische dwergstelsels (dE)</term> +<listitem +><para +>Deze klasse van melkwegstelsels is fundamenteel verschillend van de normale elliptische stelsels. Hun diameter is in de orde van 1 tot 10 kiloparsecs, en zij hebben een oppervlaktehelderheid die wat lager is dan die van normale elliptische melkwegstelsels. Daardoor lijken ze wat meer diffuus. Zij hebben dezelfde geleidelijke afname van de sterdichtheid, vanaf een relatief dichtbevolkte kern tot een diffuse rand.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Sferoïdale dwergstelsels (dSph)</term> +<listitem +><para +>Extreem lage lichtkracht, lage oppervlaktehelderheid, en (daardoor) alleen in de buurt van de Melkweg gevonden, en mogelijk bij andere dichtbijstaande groepen van melkwegstelsels, zoals de Leo-groep (Leo-cluster). Hun absolute magnitudes zijn slechts -8 tot -15. Het dwergstelsel in Draco heeft een absolute helderheid van -8,6, waarmee het zwakker is dan de gemiddelde bolvormige sterrenhoop in de Melkweg! </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Blauwe compacte dwergstelsels (BCD)</term> +<listitem> +<para +>Kleine melkwegstelsels die ongewoon blauw zijn. Ze hebben fotometrische kleuren B-V=0,0 tot 0,30 mag, die typerend zijn voor relatief jonge sterren van het <firstterm +>spectraaltype</firstterm +> A. Dit duidt erop dat in BCD's nieuwe sterren bezig zijn te ontstaan. In deze stelsels is ook veel interstellair gas aanwezig (anders dan in andere elliptische melkwegstelsels). </para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +<tip> +<para +>In &kstars; kunt u voorbeelden zien van elliptische melkwegstelsels, met behulp van het venster Object zoeken (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +>). Zoek naar NGC 4881, dit is het reuzenstelsel van het type cD in de Comacluster van melkwegstelsels. M86 is een normaal elliptisch stelsel in de Virgocluster, M32 is een elliptisch dwergstelsel dat een satelliet is van onze buurman, het Andromedastelsel (M31). M110 is een andere satelliet van M31, en is nog maar net een sferoïdaal dwergstelsel (<quote +>nog maar net</quote +> omdat het ietwat helderder is dan de meeste andere sferoïdale dwergstelsels). </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/equinox.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/equinox.docbook new file mode 100644 index 00000000000..920aa4cd088 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/equinox.docbook @@ -0,0 +1,44 @@ +<sect1 id="ai-equinox"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De equinoxen</title> +<indexterm +><primary +>Equinoxen</primary> +<seealso +>Hemelequator</seealso +> <seealso +>Ecliptica</seealso +> </indexterm> +<para +>De meeste mensen kennen de Lente- en Herfstequinoxen als kalenderdagen, waarop op het Noordelijk halfrond de lente en de herfst beginnen. Wist u dat de equinoxen ook posities aan de hemel zijn? </para +><para +>De <link linkend="ai-cequator" +>Hemelequator</link +> en de <link linkend="ai-ecliptic" +>Ecliptica</link +> zijn twee <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkels</link +> aan de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +>, die elkaar snijden onder een hoek van 23,5 graden. De twee snijpunten noemt men de <firstterm +>Equinoxen</firstterm +>. De <firstterm +>lente-equinox</firstterm +> (lentepunt, punt ram) heeft als coördinaten RK=0,0 uren, Dec=0,0 graden. De <firstterm +>herfst-equinox</firstterm +> heeft als coördinaten RK=12,0 uren, Dec=0,0 graden. </para +><para +>De equinoxen zijn belangrijk omdat zij de seizoenen markeren. Omdat zij op de <link linkend="ai-ecliptic" +>Ecliptica</link +> liggen, zal de zon elk jaar beide equinoxen passeren. Als de zon door het lentepunt gaat (gewoonlijk op 21 maart) kruist die de <link linkend="ai-cequator" +>hemelequator</link +> van zuid naar noord, waarmee er een eind komt aan de winter op het noordelijk halfrond. Op dezelfde manier passeert de zon de hemelequator in de herfst-equinox (gewoonlijk op 21 september) van noord naar zuid, wat dan het eind van de winter betekent op het zuidelijk halfrond. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/faq.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/faq.docbook new file mode 100644 index 00000000000..681ad968e89 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/faq.docbook @@ -0,0 +1,237 @@ +<chapter id="faq"> +<title +>Vragen en antwoorden</title> +&reporting.bugs; &updating.documentation; <qandaset id="faqlist"> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat stelt het pictogram van &kstars; voor?</para> +</question> +<answer> +<para +>Het <guiicon +>pictogram van &kstars;</guiicon +> is een sextant, een in de hand gehouden hoekmeetinstrument, dat door navigators op schepen werd gebruikt toen de sterren nog belangrijk waren voor de navigatie. Door zorgvuldige metingen van sterhoogtes boven de horizon, en de tijdstippen nauwkeurig te noteren van de waarnemingen, kon de navigator de <link linkend="ai-geocoords" +>lengte en de breedte</link +> van de positie van het schip berekenen. + +Noot vertaler: onder normale omstandigheden moet hierbij gedacht worden aan een nauwkeurigheid van de positie van ongeveer 1 zeemijl. + +Noot vertaler: bij mijn weten is de astronomische navigatie nog steeds belangrijk, maar wordt de navigatie natuurlijk nu hoofdzakelijk met behulp van satellieten gedaan (GPS). Maar zoals elk mechanisch of elektronisch systeem kan ook dit uitvallen, en zal men op het basissysteem moeten kunnen terugvallen. En de eigenaar van de satellieten (de VS) kan elk moment het systeem voor anderen onbruikbaar maken door de signalen te coderen. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat betekenen de verschillende symbolen voor "deep-sky"-objecten?</para> +</question> +<answer> +<para +>Het symbool geeft aan van welk type het object is: <itemizedlist> +<listitem +><para +>Stippelcirkel: Open sterrenhoop</para +></listitem> +<listitem +><para +>Een cirkel met inwendig kruis: Bolvormige sterrenhoop</para +></listitem> +<listitem +><para +>vierkantje: Gasnevel</para +></listitem> +<listitem +><para +>ruit: Supernova-restant</para +></listitem> +<listitem +><para +>cirkel met uitwendig kruis: Planetaire nevel</para +></listitem> +<listitem +><para +>ellips: Melkwegstelsel</para +></listitem> +</itemizedlist> +</para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat betekenen de verschillende kleuren van "deep-sky"-objecten?</para> +</question> +<answer> +<para +>In het algemeen gesproken geven de verschillende kleuren aan in welke catalogus het object is opgenomen (Messier, NGC of IC). Echter, sommige objecten hebben een andere kleur, waarmee wordt aangegeven dat er extra afbeeldingen van beschikbaar zijn in het <link linkend="popup-menu" +>context-menu</link +> (de standaard kleur voor de <quote +>extra's</quote +> is rood). </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Waarom zijn er zo veel meer steden van de VS in de lijst dan van andere landen? </para> +</question> +<answer> +<para +>Toen we met &kstars; begonnen waren we niet in staat om een gegevensbank te vinden met daarin de lengte/breedte van plaatsen die gelijkelijk zijn verdeeld over de gehele wereld. Maar de &kstars;gemeenschap werkt hard aan dit probleem! We hebben al stedenlijsten ontvangen van vele gebruikers in de hele wereld. Als u hier ook aan wilt bijdragen, ontvangen wij ook graag uw lijst van steden met hun coördinaten. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Ik heb zelf een locatie aan &kstars; toegevoegd die ik niet meer wil gebruiken. Hoe kan ik die uit het programma verwijderen? </para> +</question> +<answer> +<para +>U zult het bestand <filename +>~/.kde/share/apps/kstars/mycities.dat</filename +> moeten bewerken en hierin de regel voor die locatie wissen. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Waarom kan ik geen voorgrond laten tonen als ik equatoriale coördinaten gebruik?</para> +</question> +<answer> +<para +>In het kort: dit is een tijdelijke beperking. Er is een probleem met het opbouwen van de opgevulde veelhoeken die de voorgrond vormen wanneer equatoriale coördinaten worden gebruikt. Echter, het heeft met equatoriale coördinaten weinig zin om de voorgrond te tonen, en daarom heeft het oplossen van dit probleem een lage prioriteit. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Waarom verdwijnen sommige objecten als het beeld wordt verplaatst?</para> +</question> +<answer> +<para +>Wanneer de kijkrichting wordt veranderd, moet &kstars; de coördinaten van elk object dat wordt afgebeeld opnieuw berekenen, met veel behoorlijk zware goniometrische (sinus, cosinus enz.) berekeningen. Als het beeld wordt verplaatst (of met de pijltoetsen, of door slepen met de muis), kan het beeld traag en schokkerig volgen, omdat de computer er moeite mee heeft om dit bij te houden. Door veel van de objecten uit te sluiten (tijdens de beweging) wordt het rekenwerk aanmerkelijk minder, en zal de beeldverplaatsing soepeler kunnen verlopen. U kunt dit uitzetten in het venster <guilabel +>&kstars; instellen</guilabel +>, en u kunt daar zelfs instellen welke objecten moeten worden verborgen. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Ik begrijp niet alle begrippen in &kstars;. Waar kan ik meer te weten komen over de astronomie in dit programma?</para> +</question> +<answer> +<para +>Het handboek van &kstars; bevat het <link linkend="astroinfo" +>AstroInfo Project</link +>, een aantal korte artikelen, met koppelingen, over astronomische onderwerpen die kunnen worden onderzocht en geïllustreerd met behulp van &kstars;. Astroinfo is een gemeenschappelijke onderneming, net zoals GNUpedia en Everything2. Als u aan Astroinfo wilt bijdragen, neem dan deel aan onze e-maillijst: <email +>kstars-info@lists.sourceforge.net</email +>. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Ik wil &kstars; starten met een andere tijd en datum dan de systeemtijd. Kan dit wel?</para> +</question> +<answer> +<para +>Ja, om kstars met een andere tijd/datum te starten gebruikt u (op de opdrachtregel) het argument <quote +>--date</quote +>, gevolgd door een datumtekenreeks zoals <quote +>1 April 1572 12:30:00</quote +> </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Ik wil &kstars; starten met een stilstaande simulatieklok. Kan dit?</para> +</question> +<answer> +<para +>Ja, u kunt kstars starten met een stilstaande simulatieklok door aan de opdrachtregel het argument <quote +>--paused</quote +> toe te voegen. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Hoe accuraat/nauwkeurig is &kstars;?</para> +</question> +<answer> +<para +>&kstars; is tamelijk nauwkeurig, maar is (nog) niet zo precies als het misschien zou moeten zijn. Het probleem met berekeningen die zeer nauwkeurig moeten zijn is dat je te maken krijgt met veel factoren die dat moeilijk maken. Als u geen beroepsastronoom bent, zult u waarschijnlijk nooit problemen krijgen met de nauwkeurigheid van het programma. </para> +<para +>Hier volgt een lijst van factoren die het moeilijk maken om het programma nauwkeuriger te maken: <itemizedlist +> <listitem> +<para +>De posities van planeten zijn alleen nauwkeurig voor jaren die minder dan ongeveer 4000 jaar verschillen van de huidige tijd. De posities van planeten worden berekend met een Fourier-achtige analyse van hun banen, waarbij waarnemingen van de laatste eeuwen worden gebruikt. We leren op school dat de planeten eenvoudige elliptische banen om de zon volgen, maar dit is niet helemaal het geval. Het zou waar zijn als er slechts een planeet in het zonnestelsel zou zijn, en als de planeet en de zon puntmassa's (alle massa in een punt) zouden zijn. Zoals nu het geval is oefenen de planeten bij voortduring aantrekkingskrachten op elkaar uit, waardoor hun banen worden beïnvloed, en getijkrachten veroorzaken daarbij ook precessie- (tol) bewegingen. In feite blijkt uit recent onderzoek dat de banen van de planeten op de lange termijn (miljoenen of miljarden jaren) misschien niet eens stabiel zouden kunnen zijn. Als een vuistregel kunt u aannemen dat de posities van planeten tussen -2000 en 6000 nauwkeurig zijn binnen enkele boogseconden. </para +><para +>Pluto is hier de uitzondering; de positie daarvan is misschien wel tien keer minder nauwkeurig dan die van de andere planeten. Niettemin, voor tijdstippen die niet teveel verschillen van de huidige tijd, kan men erop vertrouwen dat de positie van Pluto met een nauwkeurigheid van ongeveer een boogseconde wordt berekend. </para +><para +>De positie van de maan is het moeilijkst om met grote precisie te berekenen. Dat komt omdat de aarde de maanbeweging danig verstoort. En ook, omdat de maan zo dichtbij staat zijn zelfs de kleinste effecten merkbaar, die in verder weg staande objecten niet zouden kunnen worden opgemerkt. </para +><para +>De objecten waarvan op de langere termijn de posities het minst nauwkeurig kunnen worden berekend, zijn de kometen en asteroïden. Wij gebruiken een heel eenvoudig baanmodel voor de kleine planeetjes waarin niet met verstoringen wordt rekening gehouden als gevolg van een derde lichaam (twee lichamen: zon en asteroïde). Daarom kunnen hun posities alleen worden vertrouwd voor jaren dichtbij de huidige tijd. Zelfs voor de huidige tijd kunnen hun posities 10 boogseconden of meer afwijken. </para> +</listitem> +</itemizedlist> +</para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Waarom moet ik een verbeterde NGC/IC-catalogus en afbeeldingen van Messierobjecten ophalen van het internet? Waarom worden die niet gewoon toegevoegd als onderdeel van &kstars;?</para> +</question> +<answer> +<para +>De schrijver van de op te halen NGC/IC-catalogus heeft die uitgegeven met de beperking dat die niet commercieel mag worden gebruikt. Voor de meeste gebruikers van &kstars; is dit geen probleem. Het is echter strijdig met de licentie van &kstars; (de <acronym +>GPL</acronym +>) het gebruik op deze manier te beperken. De Messierobjecten zijn om twee redenen niet in de standaarddistributie opgenomen: eenvoudig om de omvang van &kstars; te beperken en ook vanwege soortgelijke licentiebeperkingen voor sommige van de afbeeldingen. De wel opgenomen afbeeldingen zijn behoorlijk gecomprimeerd tot een erg slechte beeldkwaliteit, dus betwijfel ik dat er een probleem zal zijn met de copyright, maar ik heb wel uitdrukkelijke toestemming gekregen van de makers van de enkele afbeeldingen waar er enige twijfel bestond hierover (zie <filename +>README.images</filename +>). Maar om werkelijk zeker te zijn heb ik die uit de standaard distributie verwijderd en het op te halen archief gekenmerkt als "vrij beschikbaar voor niet-commercieel gebruik". </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Ik geniet echt van de prachtige afbeeldingen die ik met behulp van &kstars; heb opgehaald! Ik zou die met iedereen willen delen, kan ik een kalender uitgeven met deze afbeeldingen (of zijn er beperkingen in het gebruik van de afbeeldingen)?</para> +</question> +<answer> +<para +>Dat hangt af van de afbeelding, maar veel ervan mogen niet commercieel worden gebruikt. De statusbalk van het hulpmiddel waarmee u ze bekijkt bevat gewoonlijk informatie over de eigenaar van het copyright, en welke beperkingen er zijn voor het gebruik. Als vuistregel: alles dat door NASA wordt gepubliceerd is vrij voor algemeen gebruik (inclusief de HST- afbeeldingen). Voor alle andere kunt u veilig aannemen dat de afbeeldingen niet zonder toestemming commercieel kunnen worden gebruikt. Neem bij twijfel rechtstreeks contact op met de eigenaar van het copyright. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Kan ik aan toekomstige versies van &kstars; bijdragen?</para> +</question> +<answer> +<para +>Jazeker! Schrijf u in op onze e-maillijst: <email +>kstars-devel@kde.org</email +>. Als u met het programmeren wilt helpen, haalt u de laatste versie van de code op vanaf <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/cvs.html" +>CVS</ulink +>, en u kunt er meteen induiken. Er zijn diverse README-bestanden in de distributie waarin sommige onderdelen van de code worden uitgelegd. Om een idee te krijgen van wat u zou kunnen doen kunt u de TODO-lijst bekijken. U kunt verbeteringen sturen naar kstars_devel, en u kunt ook gerust vragen stellen over de code. </para +><para +>Als u geen programmeur bent, kunnen we uw hulp ook gebruiken bij de i18n-documenten, artikelen voor Astroinfo, URL-koppelingen, foutmeldingen en ideeën voor wat er nog in het programma moet komen. </para> +</answer> +</qandaentry> + +</qandaset> +</chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/find.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/find.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..d131408b15d --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/find.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/fitsviewer.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/fitsviewer.docbook new file mode 100644 index 00000000000..600d32b656b --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/fitsviewer.docbook @@ -0,0 +1,143 @@ +<sect1 id="tool-fitsviewer"> +<title +>Hulpmiddel voor <acronym +>FITS</acronym +></title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>FITS-afbeeldingen</secondary> +</indexterm> + +<para +>Het "Flexible Image Transport System" (FITS: flexibel transportsysteem voor afbeeldingen) is het standaard formaat voor het weergeven van afbeeldingen en gegevens in de Astronomie.</para> + +<para +>Het hulpmiddel voor FITS in KStars is opgenomen in <link linkend="indi" +>INDI</link +> voor het naadloos tonen en bewerken van opgenomen FITS-afbeeldingen. Verder kan dit FITS-hulpmiddel worden gebruikt voor het achteraf bewerken van ruwe gegevens. Om een FITS-bestand te openen kiest u <guimenuitem +>Openen FITS ...</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Bestand</guimenu +>, of drukt u op <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>O</keycap +></keycombo +>.</para> + +<para +>Eigenschappen van het FITS-hulpmiddel:</para> +<itemizedlist> + <listitem +><para +>Ondersteuning voor de 8, 16, 32, IEEE -32, en IEEE -64 bits formaten.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Histogram met auto, lineaire, logaritmische, en vierkantswortel schaalverdelingen.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Hulpmiddel voor beeldbewerking.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Regeling voor helderheid/contrast.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Pennen en zoomen.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Auto niveau-instellingen.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Statistieken.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Opvragen van FITS-koppen.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Ongedaan/Opnieuw.</para +></listitem> +</itemizedlist> + +<screenshot> + <screeninfo +>Het FITS-hulpmiddel</screeninfo> + <mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="fitsarea.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Het hulpmiddel voor FITS</phrase> + </textobject> + </mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In het bovenstaande diagram ziet u het venster van FITS met het werkgebied. Het hulpmiddel levert de basisfuncties voor het tonen en verwerken van afbeeldingen. De gegevensdiepte voor FITS wordt behouden in alle processen, bij het openen en het opslaan. Hoewel het hulpmiddel zich houdt aan de FITS-standaard ondersteunt het niet alle mogelijke FITS-eigenschappen:</para> +<itemizedlist> + <listitem +><para +>Er is slechts ondersteuning voor <emphasis +>één</emphasis +> afbeelding per bestand.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Er is slechts ondersteuning voor 2D gegevens. 1D en 3D gegevens worden niet meegenomen.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Geen ondersteuning voor WCS (World Coordinate System).</para +></listitem> +</itemizedlist> + +<para +>Hier volgt een korte beschrijving van de aanwezige onderdelen van het hulpmiddel:</para> +<itemizedlist> + <listitem +><para +>Helderheid/Contrast: instellen van helderheid en contrast. Deze functie kan veel eisen van de CVE (processor) en het geheugen, in het geval van zeer grote FITS-afbeeldingen.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Histogram: Toont een een-kanaals FITS-histogram. De gebruiker kan de afbeelding herschalen door naar wens een onderste en een bovenste grens in te stellen voor de getoonde gegevens. Het herschalen (lineair, logaritmisch of vierkantswortel) kan dan worden toegepast op het gebied tussen de bovenste en de onderste grens.</para +></listitem> + <listitem +><para +>Beeldbewerking: Verwijderen van achtergrondruis en optische afwijkingen van het beeld. Ruwe CCD-beelden worden vaak bewerkt om de instrument- en temperatuurruis te verwijderen, naast de afwijkingen die eigen zijn aan het gebruikte optische systeem. De functie geeft ondersteuning voor drie soorten van ruwe CCD-beelden:</para> + <orderedlist> + <listitem +><para +>Dark Frames (donkerstroom beelden)</para +></listitem> + <listitem +><para +>Flat Field Frames (beelden egaal veld)</para +></listitem> + <listitem +><para +>Dark Flat Field Frames</para +></listitem> + </orderedlist> + <para +>De gebruiker kan meerdere beelden in elke categorie over elkaar plaatsen om de signaal-ruisverhouding te verbeteren. Er zijn hiervoortwee methoden beschikbaar: gemiddelde en mediaan. Meestal leveren die ongeveer dezelfde resultaten op, maar met de mediaanmethode worden de gegevens niet beïnvloed door willekeurige treffers van kosmische stralen.</para> + </listitem> + <listitem +><para +>Statistieken: Levert eenvoudige statistische waarden voor minimum en maximum pixelwaarden en hun posities, FITS-diepte, dimensie, gemiddelde, en standaard deviatie.</para +></listitem> + <listitem +><para +>FITS-kop: Toont informatie over de FITS-afbeelding in een ASCII-bestand.</para +></listitem> +</itemizedlist> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/flux.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/flux.docbook new file mode 100644 index 00000000000..a6969d9eafa --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/flux.docbook @@ -0,0 +1,75 @@ +<sect1 id="ai-flux"> + +<sect1info> + +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>Flux</title> +<indexterm +><primary +>Flux</primary> +<seealso +>Lichtkracht</seealso> +</indexterm> + +<para +>De <firstterm +>flux</firstterm +> is de hoeveelheid energie die per seconde door een oppervlakte-eenheid gaat. </para> + +<para +>Astronomen gebruiken de flux om de schijnbare helderheid van een hemellichaam aan te geven. De schijnbare helderheid is gedefinieerd als de hoeveelheid licht, afkomstig van een ster, die boven de aardatmosfeer per secode door een eenheid van oppervlakte heengaat. Dus is de schijnbare helderheid heel eenvoudig de flux die we van die ster ontvangen. </para> + +<para +>De flux is een maat voor de <emphasis +>stromingssnelheid</emphasis +> van de energie die elke seconde gaat door elke cm^2 (of welke oppervlakte-eenheid dan ook), van de oppervlakte van een object. De gedetecteerde flux hangt af van de afstand van de bron die de energie uitstraalt. Dit komt doordat de energie zich over een hoeveelheid ruimte moet verspreiden, voordat die ons bereikt. Stel dat we een denkbeeldige ballon hebben om de ster heen. Elke stip op die ballon stelt een eenheid van energie voor, die door de ster wordt uitgestraald. Aanvankelijk zijn alle stippen in een oppervlakte van 1 vierkante cm dicht bij elkaar, en is de flux groot. Als de ballon een afstand d groter wordt, zullen het volume en de oppervlakte ervan toegenomen zijn, waardoor de stippen <emphasis +>verder van elkaar</emphasis +> komen te liggen. Als gevolg daarvan is het aantal stippen (of energie) per vierkante cm afgenomen, zoals je kunt zien in figuur 1. </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="flux.png" format="PNG"/> +</imageobject> +<caption +><para +><phrase +>Figuur 1</phrase +></para +></caption> +</mediaobject> +</para> + +<para +>De flux is omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand. Dus, als de afstand verdubbeld wordt, ontvangen we een flux die 1/2*1/2, of 1/4 keer zo groot is als eerst. Op een fundamentele manier beschouwd, is de flux de <link linkend="ai-luminosity" +>lichtkracht</link +> per eenheid van oppervlakte: <mediaobject +> <imageobject> +<imagedata fileref="flux1.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> + +<para +>waar (4 * PI * R^2) de (grootte van de) oppervlakte is van een bol (of een ballon!) met een straal R. De flux wordt gemeten in Watts/m^2/s, of zoals gewoonlijk door astronomen wordt gedaan, in ergs/cm^2/s. Bijvoorbeeld, de lichtkracht van de zon is L = 3,90 * 10^26 W. Dit betekent dat de zon in een seconde een hoeveelheid energie van 3,90 * 10^26 joules de ruimte in straalt. Dus de flux die we van de zon ontvangen, op een afstand van 1 AU (astronomische eenheid, is de gemiddelde afstand van de aarde tot de zon ( 1.496*10^13 cm)) is: </para> + +<para> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="flux2.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/fovdialog.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/fovdialog.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..dddbf8d9968 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/fovdialog.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/geocoords.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/geocoords.docbook new file mode 100644 index 00000000000..cd76a27f929 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/geocoords.docbook @@ -0,0 +1,66 @@ +<sect1 id="ai-geocoords"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Geografische coördinaten</title> +<indexterm +><primary +>Geografisch coördinatenstelsel</primary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Lengte</primary +><see +>Geografisch coördinatenstelsel</see +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Breedte</primary +><see +>Geografisch coördinatenstelsel</see +></indexterm> +<para +>Posities op aarde kunnen worden beschreven met behulp van een coördinatenstelsel op een boloppervlak. Het geografische coördinatenstelsel <quote +>voor het in kaart brengen van het aardoppervlak</quote +> is gebaseerd op de rotatieas van de aarde. Hierin worden twee hoeken gedefinieerd, gemeten vanuit het centrum van de aarde. De ene hoek, de <firstterm +>breedte</firstterm +> genoemd, is de hoek tussen de positie en de evenaar (equator), gemeten langs de meridiaan. De andere hoek , de <firstterm +>lengte</firstterm +>, wordt gemeten <emphasis +>langs</emphasis +> de evenaar, vanaf een willekeurig punt, tot de meridiaan van de positie. In de meeste moderne gemeenschappen is dat willekeurige punt het snijpunt van de meridiaan van Greenwich, Engeland, met de evenaar (zie hieronder). </para +><para +>Met behulp van deze twee hoeken kan de positie van elke plaats op aarde precies worden beschreven. Bijvoorbeeld, Den Helder, in Noordholland (NL) heeft een breedte van 52,97 graden Noord, en een lengte van 4,75 graden Oost. Dus zal een vector vanuit het middelpunt van de aarde, die naar een punt wijst dat 52,97 graden ten noorden van de evenaar is en 4,75 graden ten oosten van de meridiaan van Greenwich, door Den Helder gaan. </para +><para +>De evenaar is duidelijk belangrijk in dit coördinatenstelsel, en is de <emphasis +>basis</emphasis +> voor de meting van de breedte, en even ver van beide polen verwijderd. Het vlak van de evenaar is het <firstterm +>basisvlak</firstterm +> van het geografische coördinatenstelsel.In alle <link linkend="ai-skycoords" +>sferische coördinatenstelsels </link +> is zo'n basisvlak gedefinieerd. </para +><para +>Lijnen waarlangs de breedte constant is heten <firstterm +>Parallellen</firstterm +> of breedtecirkels. Het zijn cirkels op het aardoppervlak, maar de enige parallel die een <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> is, is de evenaar (de breedte daarvan is 0 graden). Lijnen waarlangs de lengte constant is, heten de <firstterm +>meridianen</firstterm +>. De meridiaan die door Greenwich gaat heet de <firstterm +>eerste meridiaan</firstterm +> (meridiaan van Greenwich) (lengte is 0 graden). Anders dan de parallellen zijn alle meridianen grootcirkels, en lopen de meridianen niet evenwijdig, maar snijden zij elkaar in de polen. De meridiaan die bij een bepaalde plaats op aarde hoort is dus de (halve) grootcirkel van pool tot pool, die door de positie van die plaats gaat. Alle meridianen snijden de evenaar loodrecht. </para> +<tip> +<para +>Oefening:</para> +<para +>Wat is de lengte van de noordpool? De breedte is 90 graden Noord (of +90 graden). </para> +<para +>Dit is een strikvraag. Op beide polen heeft het brgrip lengte geen betekenis. Omdat alle meridianen elkaar daar snijden kunnen beide polen elke lengte hebben. Dus is lengte op de polen onbepaald. </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/geolocator.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/geolocator.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..d5e149c32e5 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/geolocator.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/greatcircle.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/greatcircle.docbook new file mode 100644 index 00000000000..31a75d30db3 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/greatcircle.docbook @@ -0,0 +1,32 @@ +<sect1 id="ai-greatcircle"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Grootcirkels</title> +<indexterm +><primary +>Grootcirkels</primary> +<seealso +>Hemelbol</seealso> +</indexterm> +<para +>Beschouw een bol, zoals de aarde of de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +>. Laat een vlak die bol snijden. Er ontstaat dan op het boloppervlak een cirkel. Als het vlak ook nog door het middelpunt gaat van de bol, dan is die cirkel een <firstterm +>grootcirkel</firstterm +>. Grootcirkels zijn de grootste cirkels die op een bol kunnen worden getekend. Ook wordt de kortste afstand tussen twee punten op een bol gemeten langs een grootcirkel. Noot: schepen die een oceaanoversteek maken, doen dat vaak langs een grootcirkel: grootcirkelvaren. </para +><para +>Enkele voorbeelden van grootcirkels aan de hemelbol zijn: de <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +>, de <link linkend="ai-cequator" +>hemelequator</link +>, en de <link linkend="ai-ecliptic" +>ecliptica</link +>. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/horizon.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/horizon.docbook new file mode 100644 index 00000000000..8bd959fc352 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/horizon.docbook @@ -0,0 +1,30 @@ +<sect1 id="ai-horizon"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De horizon</title> +<indexterm +><primary +>Horizon</primary> +<seealso +>Horizontale coördinaten</seealso> +</indexterm> +<para +>De <firstterm +>horizon</firstterm +> is de scheidingslijn tussen de hemel en het aardoppervlak. Meer precies: de horizon verdeelt alle richtingen waarin je kunt kijken in twee categorieën: die de aarde snijden, en die dat niet doen. Op veel plaatsen is de horizon achter bomen, gebouwen, bergen, enz. verborgen. Maar als je op een schip bent op zee, dan is de horizon meestal heel duidelijk zichtbaar (overdag bij helder weer). </para +><para +>Het vlak van de horizon is het <firstterm +>basisvlak</firstterm +> van het <link linkend="horizontal" +>horizontale coördinatenstelsel</link +>. Dit vlak snijdt de hemelbol in een grootcirkel, die de verzameling is van alle punten aan de hemelbol met een <firstterm +>hoogte</firstterm +> van 0 graden. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/hourangle.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/hourangle.docbook new file mode 100644 index 00000000000..35d57cc9009 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/hourangle.docbook @@ -0,0 +1,46 @@ +<sect1 id="ai-hourangle"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Uurhoek</title> +<indexterm +><primary +>Uurhoek</primary> +<seealso +>Lokale meridiaan</seealso +> <seealso +>Sterrentijd</seealso +> </indexterm> +<para +>Zoals is uitgelegd in het artikel <link linkend="ai-sidereal" +>Sterrentijd</link +>, is de <firstterm +>Rechte Klimming</firstterm +> van een hemelobject de sterrentijd van het tijdstip waarop het door de <link linkend="ai-meridian" +>Lokale meridiaan</link +> zal gaan (in zijn dagelijkse beweging). De <firstterm +>uurhoek</firstterm +> van een object is gedefinieerd als het verschil tussen de plaatselijke sterrentijd en de rechte klimming van het object: </para +><para +><abbrev +>Uurhoek</abbrev +><subscript +>obj</subscript +> = <abbrev +>LST</abbrev +> - <abbrev +>RK</abbrev +><subscript +>obj</subscript +> </para +><para +>Dus, de uurhoek van een object geeft aan hoeveel sterrentijd er is verlopen sinds het object door de lokale meridiaan is gegaan. Het is ook de hoekafstand tussen het object en de lokale meridiaan, gemeten in uren (1 uur = 15 graden). Bijvoorbeeld, als een object een uurhoek heeft van 2,5 uur, ging het 2,5 uur geleden door de lokale meridiaan, en staat het nu 37,5 graden ten westen daarvan. Negatieve uurhoeken geven aan hoeveel uur het nog duurt voordat het object een <emphasis +>volgende</emphasis +> keer door de lokale meridiaan zal gaan. Natuurlijk betekent een uurhoek van 0 graden dat het object op dit tijdstip in de lokale meridiaan staat. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/index.cache.bz2 b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/index.cache.bz2 Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..1ea6f2d3fea --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/index.cache.bz2 diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/index.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/index.docbook new file mode 100644 index 00000000000..a19f8af281c --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/index.docbook @@ -0,0 +1,327 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ + <!ENTITY kappname "&kstars;"> + <!ENTITY package "tdeedu"> + <!ENTITY astroinfo SYSTEM "astroinfo.docbook"> + <!ENTITY blackbody SYSTEM "blackbody.docbook"> + <!ENTITY calc-angdist SYSTEM "calc-angdist.docbook"> + <!ENTITY calc-apcoords SYSTEM "calc-apcoords.docbook"> + <!ENTITY calc-ecliptic SYSTEM "calc-ecliptic.docbook"> + <!ENTITY calc-eqgal SYSTEM "calc-eqgal.docbook"> + <!ENTITY calc-equinox SYSTEM "calc-equinox.docbook"> + <!ENTITY calc-horiz SYSTEM "calc-horizontal.docbook"> + <!ENTITY calc-planetcoords SYSTEM "calc-planetcoords.docbook"> + <!ENTITY calc-precess SYSTEM "calc-precess.docbook"> + <!ENTITY calc-geodetic SYSTEM "calc-geodetic.docbook"> + <!ENTITY calc-dayduration SYSTEM "calc-dayduration.docbook"> + <!ENTITY calc-julian SYSTEM "calc-julianday.docbook"> + <!ENTITY calc-sidereal SYSTEM "calc-sidereal.docbook"> + <!ENTITY calculator SYSTEM "calculator.docbook"> + <!ENTITY cequator SYSTEM "cequator.docbook"> + <!ENTITY colorandtemp SYSTEM "colorandtemp.docbook"> + <!ENTITY commands SYSTEM "commands.docbook"> + <!ENTITY config SYSTEM "config.docbook"> + <!ENTITY contents SYSTEM "ai-contents.docbook"> + <!ENTITY cpoles SYSTEM "cpoles.docbook"> + <!ENTITY credits SYSTEM "credits.docbook"> + <!ENTITY csphere SYSTEM "csphere.docbook"> + <!ENTITY darkmatter SYSTEM "darkmatter.docbook"> + <!ENTITY dumpmode SYSTEM "dumpmode.docbook"> + <!ENTITY ecliptic SYSTEM "ecliptic.docbook"> + <!ENTITY ellipgal SYSTEM "ellipticalgalaxies.docbook"> + <!ENTITY equinox SYSTEM "equinox.docbook"> + <!ENTITY faq SYSTEM "faq.docbook"> + <!ENTITY flux SYSTEM "flux.docbook"> + <!ENTITY geocoords SYSTEM "geocoords.docbook"> + <!ENTITY greatcircle SYSTEM "greatcircle.docbook"> + <!ENTITY horizon SYSTEM "horizon.docbook"> + <!ENTITY hourangle SYSTEM "hourangle.docbook"> + <!ENTITY indi SYSTEM "indi.docbook"> + <!ENTITY install SYSTEM "install.docbook"> + <!ENTITY julianday SYSTEM "julianday.docbook"> + <!ENTITY leapyear SYSTEM "leapyear.docbook"> + <!ENTITY lightcurves SYSTEM "lightcurves.docbook"> + <!ENTITY luminosity SYSTEM "luminosity.docbook"> + <!ENTITY magnitude SYSTEM "magnitude.docbook"> + <!ENTITY meridian SYSTEM "meridian.docbook"> + <!ENTITY parallax SYSTEM "parallax.docbook"> + <!ENTITY precession SYSTEM "precession.docbook"> + <!ENTITY quicktour SYSTEM "quicktour.docbook"> + <!ENTITY retrograde SYSTEM "retrograde.docbook"> + <!ENTITY sidereal SYSTEM "sidereal.docbook"> + <!ENTITY skycoords SYSTEM "skycoords.docbook"> + <!ENTITY spiralgal SYSTEM "spiralgalaxies.docbook"> + <!ENTITY stars SYSTEM "stars.docbook"> + <!ENTITY timezones SYSTEM "timezones.docbook"> + <!ENTITY tool-aavso SYSTEM "lightcurves.docbook"> + <!ENTITY tool-altvstime SYSTEM "altvstime.docbook"> + <!ENTITY tool-calculator SYSTEM "calculator.docbook"> + <!ENTITY tool-details SYSTEM "details.docbook"> + <!ENTITY tool-whatsup SYSTEM "wut.docbook"> + <!ENTITY tool-scriptbuilder SYSTEM "scriptbuilder.docbook"> + <!ENTITY tool-solarsys SYSTEM "solarsys.docbook"> + <!ENTITY tool-jmoons SYSTEM "jmoons.docbook"> + <!ENTITY tool-observinglist SYSTEM "observinglist.docbook"> + <!ENTITY tool-fitsviewer SYSTEM "fitsviewer.docbook"> + <!ENTITY tools SYSTEM "tools.docbook"> + <!ENTITY utime SYSTEM "utime.docbook"> + <!ENTITY zenith SYSTEM "zenith.docbook"> + <!ENTITY % addindex "INCLUDE"> + <!ENTITY % Dutch "INCLUDE" +><!-- change language only here --> +]> + +<book lang="&language;"> +<title +>Het handboek van &kstars;</title> +<bookinfo> + +<authorgroup> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> <affiliation +> <address +><email +>&Jason.Harris.mail;</email +></address> +</affiliation> +</author> + +<othercredit role="developer" +><firstname +>Heino</firstname +> <surname +>Evermann</surname +> <affiliation +> <address +><email +>&Heiko.Evermann.mail;</email +></address> +</affiliation> +<contrib +>Hoofdontwikkelaar</contrib> +</othercredit> + +<othercredit role="developer" +><firstname +>Thomas</firstname +> <surname +>Kabelmann</surname +> <affiliation +> <address +><email +>&Thomas.Kabelmann.mail;</email +></address> +</affiliation> +<contrib +>Hoofdontwikkelaar</contrib> +</othercredit> + +<othercredit role="developer" +><firstname +>Pablo</firstname +> <surname +>de Vicente</surname +> <affiliation +> <address +><email +>&Pablo.de.Vicente.mail;</email +></address> +</affiliation> +<contrib +>Hoofdontwikkelaar</contrib> +</othercredit> + +<othercredit role="developer" +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +> <address +><email +>mutlaqja@ikarustech.com</email +></address> +</affiliation> +<contrib +>Hoofdontwikkelaar</contrib> +</othercredit> + +<othercredit role="developer" +><firstname +>Carsten</firstname +> <surname +>Niehaus</surname +> <affiliation +> <address +><email +>cniehaus@gmx.de</email +></address> +</affiliation> +<contrib +>Hoofdontwikkelaar</contrib> +</othercredit> + +<othercredit role="developer" +><firstname +>Mark</firstname +> <surname +>Holloman</surname +> <affiliation +> <address +><email +>&Mark.Holloman.mail;</email +></address> +</affiliation> +<contrib +>Hoofdontwikkelaar</contrib> +</othercredit> +<othercredit role="translator" +><firstname +>Jaap</firstname +><surname +>Woldringh</surname +><affiliation +><address +><email +>jjh punt woldringh op planet punt nl</email +></address +></affiliation +><contrib +></contrib +></othercredit +> +</authorgroup> + +<copyright> +<year +>2001</year +><year +>2002</year +><year +>2003</year> +<holder +>&Jason.Harris; en het team van &kstars;</holder> +</copyright> + +<legalnotice +>&FDLNotice;</legalnotice> + +<date +>2002-10-08</date> +<releaseinfo +>1.0</releaseinfo> + +<abstract> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde;. Het programma toont een nauwkeurige simulatie van de nachtelijke hemel, inclusief sterren, sterrenbeelden, sterrenhopen, nevels, melkwegstelsels, alle planeten, de Zon, de Maan, kometen en planetoïden. U kunt de hemel zien zoals die zichtbaar is op elke willekeurige plaats op aarde, op elke willekeurige datum. De gebruikersinterface is heel intuïtief en flexibel. U kunt met de muis het beeld verplaatsen en in- of uitzoomen, en u kunt gemakkelijk objecten identificeren, en hun beweging langs de hemel volgen. &kstars; heeft vele krachtige mogelijkheden, ondanks dat is de interface eenvoudig, en plezierig in het gebruik. </para> +</abstract> + +<keywordset> +<keyword +>KDE</keyword> +<keyword +>tdeedu</keyword> +<keyword +>Astronomie</keyword> +<keyword +>KStars</keyword> +</keywordset> + +</bookinfo> + +<chapter id="introduction"> +<title +>Inleiding</title> + +<para +>Met &kstars; kunt u de nachtelijke hemel onderzoeken vanuit uw gemakkelijke stoel zittend voor het computerscherm. Het toont een nauwkeurige grafische weergave van de nachtelijke hemel voor elke willekeurige datum en plaats op aarde. 126000 sterren tot aan de 9e magnitude (veel zwakker dan wij met het blote oog kunnen zien) worden getoond, alsmede13000 zeer ver verwijderde ("deep sky") objecten (uit de Messier-, NGC- en IC-catalogi), alle planeten, de Zon, de Maan, honderden kometen en planetoïden, de Melkweg, de 88 sterrenbeelden, en hulplijnen zoals de <link linkend="ai-cequator" +>hemelequator</link +>, de <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +> en de <link linkend="ai-ecliptic" +>ecliptica</link +>. </para> +<para +>Maar, &kstars; is meer dan een eenvoudig programma voor het simuleren van de nachtelijke hemel. Op het scherm vindt u een aantal knoppen waarmee hulpprogramma's beschikbaar zijn waardoor u meer kunt leren over Astronomie en de nachtelijke hemel. Elk object heeft een eigen <link linkend="popup-menu" +>contextmenu</link +> waarin u specifieke informatie kunt krijgen over dat object. Voor honderden objecten worden in die contextmenu's koppelingen gegeven naar informatieve webpagina's en prachtige afbeeldingen die gemaakt zijn door de Hubble Space Telecope (Hubble ruimtetelescoop) en andere sterrenwachten. </para +><para +>Vanuit het contextmenu van een object kan met <link linkend="tool-details" +>Details</link +> nog meer informatie worden verkregen over de coördinaten, en een enorme schat, uit gegevensbanken op het internet, aan professionele astronomische gegevens en literatuurverwijzingen voor dit object. U kunt zelfs uw eigen internetkoppelingen, afbeeldingen en notities hieraan toevoegen, waarmee u van &kstars; een grafisch hulpmiddel maakt voor de toegang tot uw waarnemingslogboek en uw persoonlijke astronomische aantekeningen. </para> +<para +>Ons hulpprogramma <link linkend="tool-calculator" +>Astrorekenmachine</link +> geeft directe toegang tot veel van de algoritmes die in het programma achter de schermen worden gebruikt, inclusief coördinaatomzettingen en tijdberekeningen. Het hulpprogramma <link linkend="tool-aavso" +>AAVSO Lichtkrommen</link +> haalt een lichtkromme op voor elk van de 6000+ variabele sterren die door de American Association of Variable Star Observers (AAVSO, Amerikaanse vereniging van waarnemers van variabele sterren) worden gevolgd. De lichtkrommen worden <quote +>on the fly</quote +>, dus rechtstreeks, aan de hand van de gegevens van de servers van de AAVSO gemaakt, zodat hiervoor de allerlaatste gegevens worden gebruikt. </para> +<para +>U kunt uw waarneemsessie plannen met behulp van het hulpprogramma <link linkend="tool-altvstime" +>Hoogte vs. Tijd</link +>, waarmee een grafiek van de hoogte als functie van de tijd wordt gemaakt voor elke willekeurige groep van objecten. Als dat allemaal te gedetailleerd is, is er ook nog het hulpprogramma <link linkend="tool-whatsup" +>Wat is er vanavond te zien?</link +> dat een samenvatting geeft van de objecten die zichtbaar zijn op uw standplaats op elke willekeurige avond. U kunt uw favoriete objecten toevoegen aan het hulpmiddel <link linkend="tool-observinglist" +>Waarneemlijst</link +>, waarmee u een eenvoudige toegang heeft tot algemene acties voor een lijst van objecten. </para> +<para +>In &kstars; is ook een hulpprogramma <link linkend="tool-solarsys" +>Zonnestelsel</link +> aanwezig dat een beeld geeft van de huidige positie van de voornaamste planeten in ons zonnestelsel. Ook is er het hulpprogramma <link linkend="tool-jmoons" +>Manen van Jupiter</link +> dat de posities van de vier grootste manen van Jupiter toont als een functie van de tijd in een, zoals dat zo fraai wordt genoemd, slingerdiagram. </para> +<para +>Ons eerste doel is van &kstars; een interactief en educatief hulpmiddel te maken om iets te leren over Astronomie en de nachtelijke hemel. Daarom bevat het Handboek van &kstars; het <link linkend="astroinfo" +>AstroInfo Project</link +>, een serie van korte artikels over Astronomische onderwerpen die met behulp van &kstars; nader kunnen worden bestudeerd. Bovendien bevat &kstars; DCOP-functies, waardoor u <link linkend="tool-scriptbuilder" +>complexe scripts</link +> kunt schrijven, waarmee &kstars; een krachtig "demogereedschap" wordt voor gebruik in de klas of in het algemeen om Astronomische onderwerpen aanschouwelijk te maken. </para> +<para +>Echter, &kstars; is niet alleen geschikt voor studenten en leerlingen. U kunt (GoTo-) telescopen en camera's met &kstars; besturen, gebruik makend van het mooie en krachtige <link linkend="indi" +>INDI</link +>-protocol. Door &kstars; worden enkele populaire telescopen ondersteund, waaronder de Meade LX200-familie en Celestron GPS. Ook worden enkele populaire CCD-camera's, webcams en computergestuurde focusers ondersteund. Eenvoudige draai-/volgopdrachten zijn direct geïntegreerd in het contextmenu van het hoofdscherm, en in het INDI-bedieningspaneel heeft u volledige toegang tot alle functies van uw telescoop. Veel van deze acties kunnen ook worden vastgelegd in een script met behulp van het &kde;'s &DCOP;-mechanisme (onze eigen <link linkend="tool-scriptbuilder" +>Scriptbouwer</link +> biedt u voor deze scripts een eenvoudige interface). De INDI-client-/serverarchitectuur maakt naadloze besturing mogelijk van elk willekeurig aantal telescopen, <link linkend="indi-kstars-setup" +>lokaal</link +> of <link linkend="indi-remote-control" +> op afstand</link +>, binnen één enkele sessie met &kstars;. </para> +<para +>Wij vinden uw mening erg belangrijk. Indien u programmeerfouten vindt, of iets mist in &kstars; dat u er toch graag in wilt hebben, wordt u vriendelijk gevraagd dit aan de "&kstars; development mailing list" (de mailinglijst voor de ontwikkeling van &kstars;) <email +>kstars-devel@kde.org</email +> te melden.U kunt ook het automatische hulpprogramma voor het rapporteren van bugs gebruiken, u vindt dit in het Help-menu. </para> +</chapter> + +&quicktour; <!--A Quick Tour of KStars--> +&config; <!--Configuring KStars--> +&commands; <!--Command Reference--> +&astroinfo; <!--AstroInfo Articles--> +&tools; <!--KStars Tools--> +&dumpmode; <!--Command-line image-dump mode--> +&indi; <!-- INDI--> +&faq; <!--Questions and Answers--> +&credits; <!--Credits and License--> +&install; <!--Installation--> + +<index id='doc-index' +></index> +<!-- For DocBook 4.2, remove the above line and use this instead +&documentation.index; +--> +</book> +<!-- +Local Variables: +mode: sgml +sgml-minimize-attributes:nil +sgml-general-insert-case:lower +sgml-indent-step:0 +sgml-indent-data:nil +End: +--> + + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indi.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indi.docbook new file mode 100644 index 00000000000..b27025682c0 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indi.docbook @@ -0,0 +1,1415 @@ +<chapter id="indi"> +<title +>Besturing van een Astronomisch apparaat met <acronym +>INDI</acronym +></title> +<indexterm +><primary +>INDI-besturing</primary> +<secondary +>Overzicht</secondary> +</indexterm> + +<para +>KStars stelt een interface beschikbaar voor het instellen en besturen van astronomische instrumenten middels het <acronym +><link linkend="what-is-indi" +>INDI</link +></acronym +>-protocol.</para> + +<para +>Het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol ondersteunt een verscheidenheid aan astronomische instrumenten zoals CCD-camera's en focussers. Op dit moment worden door KStars ondersteund:</para> + +<table id="device-table" pgwide="1" frame="all"> +<title +>Ondersteunde telescopen</title> +<tgroup cols="3" colsep="1" rowsep="1"> +<thead> +<row> +<entry +>Telescoop</entry> +<entry +>Apparaatbesturingsprogramma</entry> +<entry +>Versie</entry> +</row> +</thead> +<tbody> +<row> +<entry +>LX200 8"-12" Classic</entry> +<entry +>lx200classic</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>Telescopen op basis van Autostar</entry> +<entry +>lx200autostar</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>LX200 GPS 8"-16"</entry> +<entry +>lx200gps</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>LX200 Classic 16"</entry> +<entry +>lx200_16</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>NexStar GPS, CGE, AS-GT</entry> +<entry +>celestrongps</entry> +<entry +>0,9</entry> +</row> +<row> +<entry +>New GT, NexStar 5i/8i</entry> +<entry +>celestrongps</entry> +<entry +>0,9</entry> +</row> +<row> +<entry +>Takahashi Temma</entry> +<entry +>temma</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Astro-Physics AP</entry> +<entry +>ap-montering</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Astro-Electronic FS-2</entry> +<entry +>lx200basic</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Argo Navis</entry> +<entry +>lx200basic</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Losmandy Gemini</entry> +<entry +>lx200basic</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Mel Bartels Controllers</entry> +<entry +>lx200basic</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Sky Commander</entry> +<entry +>skycommander</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +</tbody> +</tgroup> +</table> +<table id="focuser-table" pgwide="1" frame="all"> +<title +>Ondersteunde focussers</title> +<tgroup cols="3" colsep="1" rowsep="1"> +<thead> +<row> +<entry +>Focusser</entry> +<entry +>Apparaatbesturingsprogramma</entry> +<entry +>Versie</entry> +</row> +</thead> +<tbody> +<row> +<entry +>Meade LX200GPS Microfocuser</entry> +<entry +>lx200gps</entry> +<entry +>0,9</entry> +</row> +<row> +<entry +>Meade 1206 Primary Mirror Focuser</entry> +<entry +>lx200generic</entry> +<entry +>0,9</entry> +</row> +<row> +<entry +>JMI NGF Serie</entry> +<entry +>lx200generic</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>JMI MOTOFOCUS</entry> +<entry +>lx200generic</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +</tbody> +</tgroup> +</table> + +<table id="ccd-table" pgwide="1" frame="all"> +<title +>Ondersteunde CCD's</title> +<tgroup cols="3" colsep="1" rowsep="1"> +<thead> +<row> +<entry +>CCD</entry> +<entry +>Apparaatbesturingsprogramma</entry> +<entry +>Versie</entry> +</row> +</thead> +<tbody> +<row> +<entry +>Finger Lakes Instruments CCD's</entry> +<entry +>fliccd</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>Santa Barbara Instrument CCD's</entry> +<entry +>sbigccd</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +<row> +<entry +>Apogee CCD's</entry> +<entry +>apogee_ppi, apogee_pci, apogee_isa, apogee_usb</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> +</tbody> +</tgroup> +</table> + +<table id="filter-table" pgwide="1" frame="all"> + <title +>Ondersteunde filterwielen</title> + <tgroup cols="3" colsep="1" rowsep="1"> + <thead> + <row> + <entry +>Filterwiel</entry> + <entry +>Apparaatbesturingsprogramma</entry> + <entry +>Versie</entry> + </row> + </thead> + <tbody> + <row> + <entry +>FLI filterwielen</entry> + <entry +>fliwheel</entry> + <entry +>0,9</entry> + </row> + </tbody> + </tgroup> + </table> + +<table id="video-table" pgwide="1" frame="all"> +<title +>Ondersteunde Webcam's</title> +<tgroup cols="3" colsep="1" rowsep="1"> +<thead> +<row> +<entry +>Webcam</entry> +<entry +>Apparaatbesturingsprogramma</entry> +<entry +>Versie</entry> +</row> +</thead> +<tbody> +<row> +<entry +>Elk Video4Linux-compatibel apparaat</entry> +<entry +>v4ldriver</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>Philips webcam</entry> +<entry +>v4lphilips</entry> +<entry +>1,0</entry> +</row> +<row> +<entry +>Meade Lunar Planetary Imager</entry> +<entry +>meade_lpi</entry> +<entry +>0,1</entry> +</row> + +</tbody> +</tgroup> +</table> + +<sect1 id="indi-kstars-setup"> +<title +>Instellenvan INDI</title> +<indexterm +><primary +>INDI</primary> +<secondary +>Instellen</secondary> +</indexterm> +<para +>KStars kan lokale en andere apparaten naadloos besturen via de <link linkend="what-is-indi" +>INDI</link +>-server/clientarchitectuur. INDI-apparaten kunnen op drie verschillende manieren werken:</para> + +<orderedlist> +<listitem +><para +>Lokaal: De lokale modus is de meest gebruikelijke en wordt gebruikt om een lokaal apparaat te besturen (d.w.z. een apparaat dat direct met uw machine is verbonden).</para +></listitem> +<listitem +><para +>Server: In de servermodus wordt een INDI-server ingesteld voor een bepaald apparaat die op verbindingen wacht van clients op afstand. U kunt servers niet bedienen, u kunt ze alleen maar starten en stoppen.</para +></listitem> +<listitem +><para +>Client: De clientmodus (spreek uit klai-ent :) wordt gebruikt om verbinding te maken met INDI-servers op afstand waarop INDI-apparaten draaien. U kunt apparaten op afstand naadloos bedienen op dezelfde manier als lokale apparaten.</para +></listitem> +</orderedlist> + +<para +>U kunt lokale apparaten bedienen, INDI-servers instellen en verbinding maken met clients op afstand vanuit het <guimenuitem +>Apparaatbeheer</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +>.</para> + +<para +>Hier ziet u een schermafbeelding van het venster van <guilabel +>Apparaatbeheer</guilabel +>:</para> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het werken met het besturingsprogramma van een apparaat</screeninfo> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="devicemanager.png" format="PNG"/> +</imageobject> +<textobject> +<phrase +>Starten besturingsprogramma voor een apparaat</phrase> +</textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>U kunt apparaten laten werken door die te kiezen uit een boomstructuur, en daarna op de knop <guibutton +>Dienst uitvoeren</guibutton +> te klikken. U kunt de werkmodus, lokaal of server, kiezen zoals hierboven beschreven.</para> + +<para +>Om apparaten op afstand te bedienen zie <link linkend="indi-remote-control" +>Apparaatbesturing op afstand</link +>.</para> +</sect1> + +<sect1 id="indi-telescope-setup"> +<title +>Opzetten van de telescoop</title> +<indexterm +><primary +>INDI</primary> +<secondary +>Instellen</secondary> +</indexterm> + +<para +>De meeste telescopen hebben een <hardware +>RS232</hardware +>-interface voor de bediening op afstand. Verbind de RS232-poort van uw telescoop met de <hardware +>seriële/USB</hardware +>-poort van uw computer. Gewoonlijk moet de RS232 poort worden aangesloten op de seriële poort van uw computer, maar omdat veel nieuwe laptops geen seriële poort meer hebben, en in plaats daarvan <hardware +>USB/FireWire</hardware +>-poorten, moet u misschien op zoek gaan naar een Serieel -> USB-adapter als u een nieuwe laptop gebruikt.</para> + +<para +>Nadat uw telescoop op de seriële/USB-poort is aangesloten, zet u de telescoop aan. Het is <emphasis +>erg</emphasis +> belangrijk dat u de laatste "firmware" voor uw telescoopbesturing ophaalt en installeert.</para> + +<para +>De telescoop moet worden uitgelijnd voordat die goed kan worden gebruikt. Lijn uw telescoop uit (met behulp van een of twee sterren) zoals dat in het handboek van uw telescoop wordt beschreven.</para> + +<para +>Het is nodig dat &kstars; de tijd- en plaatsinstellingen verifieert voordat de telescoop wordt aangesloten. Hierdoor wordt goed volgen en een goede synchronisatie tussen de telescoop en &kstars; verzekerd. Met de nu volgende stappen kunt u een apparaat aansluiten met een directe verbinding met uw computer.Voor het aansluiten en besturen van apparaten op afstand, zie <link linkend="indi-remote-control" +>Apparaatbesturing op afstand</link +>.</para> + +<para +>U kunt de Telescoopassistent voor de telescoop gebruiken, die ondertussen alle vereiste informatie zal verifiëren. De assistent kan alle poorten automatisch aflopen op zoek naar verbonden apparaten. U kunt de assistent inschakelen met <guimenuitem +>Telescoopassistent</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> menu.</para> + +<para +>Ook kunt u een lokale telescoop aansluiten met de volgende stappen:</para> + +<orderedlist> +<listitem +><para +>Stel uw geografische locatie in. Open het venster <guilabel +>Geografische locatie instellen...</guilabel +> door in het menu <guimenu +>Instellingen</guimenu +> het menuonderdeel <guimenuitem +>Geografische locatie instellen...</guimenuitem +> te kiezen, of door te klikken op het pictogram van een <guiicon +>wereldbol</guiicon +> in de werkbalk, of door de toetsen <keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>g</keycap +></keycombo +> in te drukken.</para> +</listitem> +<listitem +><para +>Stel uw lokale tijd en datum in. U kunt elke tijd en datum instellen door in het menu <guimenu +>Tijd</guimenu +> het menuonderdeel <guimenuitem +>Tijd instellen...</guimenuitem +> te kiezen, of door op het pictogram <guiicon +>Tijd</guiicon +> in de werkbalk te klikken. In het venster <guilabel +>Tijd instellen</guilabel +> wordt een standaard "Date Picker widget" van &kde; gebruikt, met drie spinvelden voor het instellen van de uren, minuten en seconden. Als het nodig is om de klok weer op de huidige tijd in te stellen, kies dan in het menu <guimenu +>Tijd</guimenu +> het menuonderdeel <guimenuitem +>Actuele tijd instellen</guimenuitem +>.</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Klik op het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> en selecteer <guimenuitem +>Apparaatbeheer...</guimenuitem +>.</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>In de kolom <guilabel +>Apparaat</guilabel +> kiest u het model van uw telescoop.</para> +</listitem> +<listitem> +<para +><mousebutton +>Rechts</mousebutton +>-klik op het apparaat en kies<guilabel +>Dienst uitvoeren</guilabel +>.</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Klik op <guibutton +>OK</guibutton +> om de dialoog van Apparaatbeheer af te sluiten.</para> +</listitem> +</orderedlist> + +<note id="geo-time-note"> +<title +>Frequente instellingen</title> +<para +>U hoeft niet iedere keer dat u een telescoop aansluit de geografische locatie en de tijd in te stellen. Verander de instellingen alleen als dat nodig is.</para +></note> + +<para +>U bent er nu klaar voor om de mogelijkheden van een apparaat te gebruiken. In &kstars; heeft u het gemak van twee GUI-interfaces voor het besturen van telescopen, die u door elkaar kunt gebruiken:</para> + +<orderedlist> +<title +>Het besturen van uw telescoop</title> +<listitem> +<para +><guilabel +>Besturen vanuit hemelkaart</guilabel +>: Voor elk apparaat in<guilabel +>Apparaatbeheer</guilabel +>, zal in het contextmenu een ingang zijn, waarmee u de eigenschappen van dat apparaat kunt regelen. U kunt, direct vanuit de sterrenkaart, opdrachten geven als <command +>Verplaatsen, Sync,</command +> en <command +>Volgen</command +>. </para> +<para +>Hier is een schermafdruk van het contextmenu met daarin een actieve LX200 Classic-telescoop:</para> +<screenshot> +<screeninfo +>Het besturen van apparaten vanuit de sterrenkaart</screeninfo> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="skymapdevice.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</screenshot> +</listitem> + +<listitem> +<para +><guilabel +>INDI-besturingspaneel</guilabel +>: Het paneel geeft de gebruiker toegang tot alle mogelijkheden die het apparaat heeft. </para> + +<para +>Het paneel is in drie hoofdafdelingen verdeeld:</para> +<itemizedlist> +<listitem> +<para +><guilabel +>Apparaattabbladen</guilabel +>: Voor elk actief apparaat is er een tabblad in het INDI-paneel. Meerdere apparaten kunnen tegelijk worden bestuurd zonder dat zij door elkaar worden beïnvloed. </para> +</listitem> +<listitem> +<para +><guilabel +>Overzicht eigenschappen</guilabel +>: Eigenschappen zijn het belangrijkst in de INDI-architectuur. Voor elk apparaat is er een verzameling van eigenschappen die aan het programma moeten worden medegedeeld. De huidige stand van de telescoop is een voorbeeld. Eigenschappen die bij elkaar horen worden gewoonlijk gegroepeerd in logische blokken of groepen. </para> +</listitem> +<listitem> +<para +><guilabel +>Logboeken</guilabel +>: Apparaten rapporteren hun status en bevestigen opdrachten door het sturen van INDI-berichten. Bij elk apparaat hoort een logboek, en alle apparaten delen hetzelfde programma voor het bekijken van logboeken. Een apparaat stuurt gewoonlijk alleen berichten naar zijn eigen besturingsprogramma, maar kan ook algemene berichten sturen indien als dat zo uitkomt. </para> +</listitem> +</itemizedlist> +<screenshot> +<screeninfo +>INDI-besturingspaneel</screeninfo> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="indicontrolpanel.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</screenshot> +</listitem> +</orderedlist> + +<para +>U kunt beide interfaces tegelijk gebruiken. Acties vanuit de <guilabel +>Hemelkaart</guilabel +> worden automatisch in het <guilabel +>INDI-besturingspaneel</guilabel +> weerspiegeld, en omgekeerd.</para> + +<para +>Om uw telescoop aan te sluiten kunt u of <guimenuitem +>Aansluiten</guimenuitem +> kiezen vanuit het contextmenu van het apparaat, of u kunt op <guibutton +>Aansluiten</guibutton +> klikken in het tabblad <guilabel +>INDI-besturingspaneel</guilabel +>.</para> + +<important +><para +>Standaard zal KStars proberen verbinding te maken met de poort<constant +>/dev/ttyS0</constant +>. Wilt u een andere poort instellen, kies dan <guilabel +>INDI-besturingspaneel</guilabel +> in het menu<guimenu +>Apparaten</guimenu +> en verander de poort in het tabblad van uw apparaat.</para +></important> + +<para +>&kstars; houdt automatisch de geografische lengte en breedte en de tijd van uw telescoop bij op basis van de instellingen van &kstars;. U kunt dit bijhouden aan-/uitzetten in de dialoog <guimenuitem +>INDI instellen</guimenuitem +>, in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +>. </para> + +<para +>Als de verbinding tussen &kstars; en de telescoop in orde is, zal &kstars; de huidige <abbrev +>RK</abbrev +> en <abbrev +>Dec</abbrev +> ophalen van de telescoop en deze als een draadkruis weergeven in de kaart om de positie van de telescoop aan te geven.</para> + +<note id="indi-sync"> +<title +>Synchroniseren van uw telescoop</title> +<para +>Als u uw telescoop heeft uitgelijnd, en de laatste hiervoor gebruikte ster was, laten we zeggen, Wega, dan moet het draadkruis op Wega zijn gecentreerd. Als het draadkruis er naast zit, kunt u op Wega in de sterrenkaart <mousebutton +>rechts</mousebutton +>-klikken, en de opdracht <command +>Sync</command +> in uw telescoopmenu kiezen. Hierdoor zal de telescoop zijn coördinaten aanpassen aan die van Wega, en het draadkruis van de telescoop moet hierna op Wega zijn gecentreerd. </para> +</note> + +<para +>Dat was het! Uw telescoop is nu klaar voor het grote werk.</para> + +<warning> +<title +>WAARSCHUWING</title> +<para +>Richt nooit, maar dan ook NOOIT, de telescoop rechtstreeks op de zon. Hierdoor zou onherstelbare schade kunnen ontstaan aan uw ogen (u kunt blind worden) en aan uw apparatuur.</para> +</warning> +</sect1> + +<sect1 id="indi-other-setup"> +<title +>Instellen van CCD en "Video Capture"</title> +<indexterm +><primary +>CCD Video-besturing</primary> +<secondary +>Instellen</secondary> +</indexterm> + +<para +>KStars ondersteunt de volgende apparaten voor het maken van afbeeldingen:</para> +<itemizedlist> + <listitem +><para +>Finger Lakes Instruments CCD's</para +></listitem> + <listitem +><para +>Apogee CCD's: Parallel, ISA, PCI, en USB modi worden ondersteund. U moet <ulink url="http://indi.sf.net/apogee_kernel.tar.gz" +>Apogee kernel drivers</ulink +> installeren voor de specifieke modus die u gebruikt (voor de USB-modus heeft u alleen libusb nodig).</para +></listitem> + <listitem +><para +>Apparaten die met <ulink url="http://www.exploits.org/v4l/" +>Video4Linux</ulink +> compatibel zijn. De extra eigenschappen van de webcam van Philips worden ook ondersteund.</para +></listitem> +</itemizedlist> + +<para +>U kunt CCD- en "Video Capture"apparaten laten werken vanuit <guimenuitem +>Apparaatbeheer</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +>. Zoals bij alle INDI-apparaten zijn enkele van de apparaatbesturingen toegankelijk vanuit de sterrenkaart. Het apparaat kan geheel worden bestuurd vanuit het <guimenuitem +>INDI-besturingspaneel</guimenuitem +></para> + +<para +>Het standaardformaat voor het opslaan van afbeeldingen is FITS. Als een afbeelding is opgeslagen en is opgehaald wordt die in het <link linkend="tool-fitsviewer" +>Hulpmiddel voor FITS</link +> van KStars getoond. Om een reeks van afbeeldingen op te slaan gebruikt u <guimenuitem +>Afbeeldingenserie opnemen</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +>. Dit hulpmiddel is alleen beschikbaar als u verbinding maakt met een apparaat voor het maken van afbeeldingen.</para> + +<important> +<para +>Voor het apparaatbesturingsprogramma (driver) van FLICCD heeft u rootprivileges nodig om er goed mee te kunnen werken. Merk op dat het werken met het apparaatbesturingsprogramma als root als onveilig wordt beschouwd</para> +</important> +</sect1> + +<sect1 id="indi-capture"> +<title +>Afbeeldingenserie opnemen</title> +<indexterm +><primary +>Opnemen</primary> +<secondary +>Afbeelding</secondary> +</indexterm> + +<para +>Het hulpmiddel voor het opnemen van een afbeeldingenserie kan worden gebruikt voor het verkrijgen van afbeeldingen uit camera's en CCD's in interactieve en stapel- (batch) modi. Verder kunt u eventueel kiezen welk filter u wilt gebruiken voor uw afbeeldingen. Dit hulpmiddel is uitgeschakeld totdat u een verbinding maakt met een afbeeldingsapparaat.</para +> + +<screenshot> +<screeninfo +>Afbeeldingenserie opnemen</screeninfo> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="indicapture.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Op de schermafbeelding hier boven ziet u een voorbeeld van een opnamesessie. Het hulpmiddel geeft de volgende opties:</para> +<itemizedlist> + <listitem +><para +>Camera/CCD</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><option +>Device:</option +> Het apparaat dat u wilt gebruiken.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Prefix:</option +> Het voorvoegsel dat vóór elke naam van een opname wordt toegevoegd.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Exposure:</option +> Het aantal seconden belichting voor elke opname.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Count:</option +> Het aantal op te nemen afbeeldingen.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Delay:</option +> De tijdsduur in seconden tussen de opnamen.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>ISO 8601 time stamp:</option +> Voeg het tijdstempel volgens ISO 8601 toe aan de naam van het bestand. (bijv. afbeelding_01_20050427T09:48:05).</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Filter</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><option +>Device:</option +> Het gewenste filter.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Filter:</option +> De gewenste filtersleuf. U kunt met het venster <link linkend="indi-configure" +>INDI instellen</link +> kleurwaarden toekennen aan sleufnummers (e.g. Sleuf #1 = Red (Rood), Sleuf #2 = Blue (Blauw)..etc).</para +></listitem +> + </itemizedlist> + </listitem> +</itemizedlist> + +<para +>Nadat u de gewenste opties heeft ingevuld kunt u met de opnameprocedure beginnen door op de <guibutton +>Start</guibutton +>-knop te klikken. U kunt die op elk moment onderbreken met de <guibutton +>Stop</guibutton +>-knop. Alle opgenomen afbeeldingen worden opgeslagen in de standaard FITS-map die u kunt instellen in het venster <link linkend="indi-configure" +>INDI instellen</link +>.</para> + +<para +>Indien u bijzondere wensen heeft voor de opnamen en de voorwaarden waaraan moet worden voldaan wordt u aangeraden hiervoor een script te maken met behulp van het hulpmiddel <link linkend="tool-scriptbuilder" +>Scriptbouwer</link +> in het menu <guimenu +>Hulpmiddelen</guimenu +>.</para> +</sect1> + +<sect1 id="indi-configure"> +<title +>INDI instellen</title> +<indexterm +><primary +>Instellen</primary> +<secondary +>INDI</secondary> +</indexterm> + +<para +>In het venster INDI instellen kunt de de voor INDI specifieke opties aan de <emphasis +>kant van de Client</emphasis +> wijzigen. Het venster wordt onderverdeeld in vier hoofdcategorieën: Algemeen, Automatisch bijwerken van apparaat, Weergave en Filterwiel:</para> + + <itemizedlist> + <listitem +><para +>Algemeen</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><option +>Standaardmap voor FITS:</option +> Geef de map op waarin alle opgenomen FITS-afbeeldingen moeten worden opgeslagen. Als er geen map is opgegeven worden de afbeeldingen opgeslagen in $HOME.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Automatisch tonen van FITS na opname:</option +> Indien aangevinkt toont KStars FITS-opnamen in het <link linkend="tool-fitsviewer" +>hulpmiddel voor FITS</link +> van KStars. Indien u het hulpmiddel <link linkend="indi-capture" +>Afbeeldingenserie opnemen</link +> gebruikt worden onafhankelijk van deze optie alle opgenomen afbeeldingen op de schijf opgeslagen.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Poort voor telescoop:</option +> De standaardpoort voor de telescoop. Wanneer u verbinding maakt met een lokale of andere telescoopdienst stelt KStars automatisch de poort van het telescoopapparaat in op de opgegeven standaardpoort.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Videopoort:</option +> De standaard videopoort. Wanneer u verbinding maakt met een lokale of andere videodienst stelt KStars automatisch de poort van de webcam in op de opgegeven standaardpoort.</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Automatisch bijwerken van apparaat</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><option +>Tijd:</option +> Indien ondersteund na verbinding automatisch bijwerken van de datum en de tijd van de telescoop.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>Geografische locatie:</option +> Indien ondersteund na verbinding automatisch bijwerken van de geografische locatie (huidige lengte en breedte) van de telescoop.</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Weergave</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><option +>Draadkruis:</option +> Indien aangevinkt toont KStars het draadkruis voor de kijkrichting van de telescoop in de hemelkaart. Het draadkruis wordt na een succesvolle verbinding met de telescoop getoond en de positie wordt periodiek bijgehouden. Naast het draadkruis wordt de naam van de telescoop getoond. Voor elke aangesloten telescoop toont KStars één draadkruis. Om de kleur ervan te wijzigen opent u het venster <link linkend="viewops" +>KStars instellen</link +>. Selecteer het tabblad <guilabel +>Kleuren</guilabel +> en verander de kleur van <emphasis +>Doelaanwijzer</emphasis +> naar de kleur die u wenst.</para +></listitem> + <listitem +><para +><option +>INDI-meldingen in de statusbalk:</option +> Indien aangevinkt toont KStars meldingen over de status van INDI in de statusbalk.</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Filterwiel: Ken kleurcodes toe aan de sleuven voor het filterwiel (bijv. sleuf #0 Red (Rood), sleuf #1 Blue (Blauw)... enz). U kunt tot aan 10 filtersleuven (0 tot 9) een kleurcode toekennen. Voor het toekennen van een kleurcode kiest u in de keuzelijst een sleufnummer waarna u de (Engelstalige voor zover ik het begrijp Vert.) kleurcode in het tekstveld intypt. Herhaal dit voor alle gewenste sleuven en klik daarna op OK.</para> + </listitem> + </itemizedlist> + +</sect1> + +<sect1 id="indi-concepts"> +<title +>INDI-begrippen</title> +<indexterm +><primary +>Telescoopbesturing</primary> +<secondary +>Begrippen</secondary> +</indexterm> + +<para +>Het belangrijkste sleutelconcept in INDI is dat apparaten zichzelf kunnen beschrijven. Dit wordt bereikt door met behulp van XML een algemene hiërarchie te beschrijven van zowel standaard- als niet-standaardapparaten. In INDI kunnen alle <emphasis +>apparaten</emphasis +> een of meer <emphasis +>eigenschappen</emphasis +> hebben. Elke <emphasis +>eigenschap</emphasis +> kan een of meer <emphasis +>elementen</emphasis +> hebben. Er zijn vier typen van INDI- eigenschappen:</para> +<itemizedlist> +<listitem +><para +>Teksteigenschap.</para +></listitem> +<listitem +><para +>Numerieke eigenschap</para +></listitem> +<listitem +><para +>Schakeleigenschap (In de grafische interface vertegenwoordigd door knoppen en aankruisvakjes).</para +></listitem> +<listitem +><para +>Lichteigenschap (In de grafische interface vertegenwoordigd door gekleurde LEDjes).</para +></listitem> +</itemizedlist> + +<para +>Bijvoorbeeld, alle INDI-apparaten hebben de standaard schakel<emphasis +>eigenschap</emphasis +> met de naam CONNECTION (verbinding). De eigenschap CONNECTION heeft twee elementen: de schakelaars CONNECT (verbinden) en DISCONNECT (ontkoppelen). In KStars wordt de algemene XML-beschrijving van eigenschappen gelezen en wordt aan de hand daarvan een grafische weergave opgebouwd die menselijke interactie mogelijk maakt.</para> + +<para +>Het INDI-besturingspaneel geeft toegang tot veel eigenschappen van apparaten die niet beschikbaar zijn vanuit de hemelkaart. Deze eigenschappen zijn voor elk apparaat verschillend. Niettemin hebben alle eigenschappen gemeenschappelijke kenmerken die beperken hoe zij worden getoond en gebruikt:</para> + +<itemizedlist> +<listitem> +<para +>Toegangsrechten: bij alle eigenschappen kunnen alleen-lezen, alleen-schrijven, of zowel lezen als schrijven toegestaan zijn. Een voorbeeld van een eigenschap die zowel lezen als schrijven is, is de Rechte Klimming. U kunt een nieuwe Rechte Klimming invoeren, en de telescoop verplaatst of synchroniseert, op basis van de huidige instellingen, naar de nieuw invoerde positie. Verder, als de telescoop verplaatst zal het de gegevens over de nieuwe Rechte Klimming aanpassen en terug naar de computer sturen.</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Toestand: voor elke toestand is er een toestandsindicator (ronde LED). Bij elke eigenschap hoort een toestand en een daarmee overeenkomende kleurcode:</para> +<table frame="top" +><title +>Kleurcode voor de INDI-toestand</title> +<tgroup cols="3" colsep="1" rowsep="1"> +<thead> +<row> +<entry +>Toestand</entry> +<entry +>Kleur</entry> +<entry +>Beschrijving</entry> +</row> +</thead> +<tbody> +<row> +<entry +>Rust</entry> +<entry +>Grijs</entry> +<entry +>Apparaat doet niets wat deze eigenschap betreft</entry> +</row> +<row> +<entry +>OK</entry> +<entry +>Groen</entry> +<entry +>De laatste handeling met betrekking tot deze eigenschap had succes en is actief</entry> +</row> +<row> +<entry +>Bezig</entry> +<entry +>Geel</entry> +<entry +>De eigenschap is in uitvoering</entry> +</row> +<row> +<entry +>Alarm</entry> +<entry +>Rood</entry> +<entry +>De eigenschap is in kritieke toestand en er is onmiddellijk aandacht nodig</entry> + </row> + </tbody> +</tgroup> +</table> + +<para +>Het besturingsprogramma van het apparaat houdt zo nodig de toestand van de eigenschappen bij zodra daar een verandering in optreedt. Bijvoorbeeld, als de telescoop verplaatst naar een nieuwe kijkrichting zullen de RK/Dec-eigenschappen worden gekenmerkt als <guilabel +>Bezig</guilabel +>. Als dit proces klaar is zullen ze als <guilabel +>OK</guilabel +> worden gekenmerkt.</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Context: numerieke eigenschappen kennen getallen in twee verschillende vormen: decimaal en zestigtallig. Zestigtallige getallen zijn handig voor de tijd en voor equatoriale/ geografische coördinaten. U kunt getallen in de vorm gebruiken die u het beste uitkomt. Bijvoorbeeld, de volgende getallen zijn hetzelfde:</para> +<itemizedlist> +<listitem +><para +>-156.40 (enkele decimale punt (in plaats van komma))</para +></listitem> +<listitem +><para +>-156:24:00 (dubbele punten als scheidingsteken)</para +></listitem> +<listitem +><para +>-156:24 (dubbele punt als scheidingsteken)</para +></listitem> +</itemizedlist> +</listitem> +<listitem> +<para +>Tijd: de standaardtijd voor alle INDI-gerelateerde communicatie is de "Unversal TIME UTC"., in de vorm YYYY-MM-DDTHH:MM:SS, in overeenstemming met ISO 8601. &kstars; geeft de besturingsprogramma's van de apparaten automatisch de correcte UTC tijd. U kunt dit aan-/uitzetten in de dialoog <guimenuitem +>INDI instellen</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +>. + +Noot vertaler: UTC betekent Universele Tijd geCoördineerd. Deze verfijning van de Universele Tijd wordt met behulp van atoomklokken bepaald, men houdt daarbij (achteraf) rekening met onregelmatigheden in de aswenteling van de aarde door de tijd soms met een seconde (schrikkelseconde) te corrigeren, wanneer dit nodig blijkt. </para> +</listitem> +</itemizedlist> +</sect1> + +<sect1 id="indi-remote-control"> +<title +>Het besturen van apparaten op afstand</title> +<indexterm +><primary +>Telescoopbesturing</primary> +<secondary +>Apparaten op afstand</secondary> +</indexterm> + +<para +>KStars heeft een eenvoudige doch krachtige laag voor de besturing van apparaten op afstand. Een gedetailleerde beschrijving vindt u in het INDI-<ulink url="http://www.clearskyinstitute.com/INDI/INDI.pdf" +>"white paper"</ulink +>.</para> + +<para +>U moet zowel de server- als de clientcomputers instellen voor de besturing op afstand:</para> + +<orderedlist> +<listitem> +<para +>Server: Om een apparaat voor te bereiden voor afstandsbesturing, volgt u dezelfde stappen als bij de <link linkend="indi-kstars-setup" +>lokaal/server</link +>-instelling. Als u de dienst voor een apparaat start in het menu <guimenu +>Apparaatbeheer</guimenu +>, wordt in de kolom<guilabel +>Poort</guilabel +> een poortnummer getoond. Naast het poortnummer heeft u ook de computernaam of het IP-adres van uw server nodig. </para> + +</listitem> +<listitem> +<para +>Client (de andere computer): Kies <guimenuitem +>Apparaatbeheer</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaat</guimenu +> en klik op het tabblad <guilabel +>Client</guilabel +>. U kunt in dit tabblad computers toevoegen, wijzigen, of wissen. Voeg een computer toe met de knop <guibutton +>Toevoegen</guibutton +>. Vul de computernaam/IP-adres van de server in in het veld <guilabel +>Host</guilabel +>, en vul het poortnummer in dat u verkregen heeft bij de instelling van de <emphasis +>server</emphasis +>, in stap 1. </para> +</listitem> +</orderedlist> + +<screenshot> +<screeninfo +>INDI-client</screeninfo> +<mediaobject> +<imageobject> +<imagedata fileref="indiclient.png" format="PNG"/> +</imageobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Na het toevoegen van een host rechtsklikt u op de host om te <guimenuitem +>Verbinden</guimenuitem +>, of op <guimenuitem +>Verbinding verbreken</guimenuitem +>. Als er een verbinding is, kunt u de telescoop besturen vanuit de <guilabel +>Hemelkaart</guilabel +>, of in het <guilabel +>INDI-besturingspaneel</guilabel +>, precies zoals beschreven bij de instelling van het deel <link linkend="indi-kstars-setup" +>lokaal/server</link +>. Zo gemakkelijk is het. </para> + +<sect2 id="indi-commandline"> +<title +>Het laten werken van de INDI-server vanaf de opdrachtregel</title> +<para +>Hoewel een INDI-server gemakkelijk vanuit &kstars; kan worden bediend, kunt u een INDI-server ook vanaf de commandoregel starten. </para> + +<para +>Omdat INDI een onafhankelijk besturingsonderdeel is kunt u een INDI-server laten werken op een host zonder KStars. INDI kan afzonderlijk worden gecompileerd om op computers op afstand te draaien. Verder sturen aparaatbesturingsprogramma's hun berichten naar <constant +>stderr</constant +>, en dat kan nuttig zijn bij het zoeken van eventuele programmafouten. De syntaxis voor de INDI-server is als volgt:</para> + +<para +>$ <command +>indiserver</command +> [opties] [<filename +>besturingsprogramma</filename +> ...]</para> + +<para +>Opties:</para> +<para +>-p p : andere IP-poort, standaard is 7624</para> +<para +>-r n : max. aantal herstartpogingen, standaard is 2</para> +<para +>-v :uitvoeriger tekst naar stderr</para> + +<para +>Bijvoorbeeld, als u een INDI-server wilt starten met een besturingsprogramma voor een LX200 GPS, en luisterend op poort 8000, geeft u de volgende opdracht:</para> + +<para +>$ <command +>indiserver</command +> -p 8000 <filename +>lx200gps</filename +></para> +</sect2> + +<sect2 id="indi-secure-remote"> +<title +>Veilige bediening van een apparaat op afstand</title> + +<para +>Stel dat we een INDI-server en zijn clients op een andere computer willen draaien, genaamd <constant +>andere_computer</constant +>, en die met &kstars; die op de lokale computer draait willen verbinden.</para> + +<para +>Meldt u vanuit de lokale computer aan op de andere computer, <constant +>andere_computer</constant +>, door te typen:</para> + +<para +>$ <command +>ssh</command +> -L <varname +>lokale_poort</varname +>:<constant +>andere_computer</constant +>:<varname +>poort van andere_computer</varname +></para> + +<para +>Dit verbindt de <varname +>lokale_poort</varname +> van de lokale machine met de <varname +>andere_poort</varname +> van de <constant +>andere_computer</constant +>. Na inloggen start u de server op de andere computer:</para> + +<para +>$ <command +>indiserver</command +> -p <varname +>andere_poort</varname +> [<filename +>besturingsprogramma</filename +>...]</para> + +<para +>Weer terug op de lokale computer start u &kstars;, opent u <guimenuitem +>Apparaatbeheer</guimenuitem +> en voegt u een host toe in het tabblad <guilabel +>Client</guilabel +>. De host moet zijn <constant +>local host</constant +>, (gewoonlijk 127.0.0.1), en het poortnummer de <varname +>lokale_poort</varname +> die in alle bovenstaande stappen is gebruikt. Rechtsklik op de host en kies <guimenuitem +>Verbinden</guimenuitem +> in het contextmenu. Hierna is &kstars; op een veilige manier met de andere INDI-server verbonden. De informatie over de host wordt bewaard voor volgende sessies.</para> +</sect2> +</sect1> + +<sect1 id="indi-faq"> +<title +>Veel voorkomende vragen over INDI</title> +<indexterm +><primary +>Telescoopbesturing</primary> +<secondary +><acronym +>FAQ</acronym +></secondary> +</indexterm> + +<qandaset defaultlabel="qanda"> +<qandaentry> +<question id="what-is-indi"> +<para +>Wat is INDI?</para> +</question> +<answer> +<para +><acronym +>INDI</acronym +> is het <ulink url="http://indi.sourceforge.net" +> Instrument-Neutral-Distributed-Interface</ulink +> besturingsprotocol dat is ontwikkeld door <author +><firstname +>Elwood</firstname +> <surname +>C. Downey</surname +></author +> van het <ulink url="http://www.clearskyinstitute.com/" +>ClearSky Institute</ulink +>. &kstars; gebruikt apparaatbesturingsprogramma's die compatibel zijn met het INDI-protocol. INDI heeft vele voordelen, waaronder een losse koppeling tussen de hardwareapparaten en de softwarebesturing. Programma's die de besturingsprogramma's gebruiken (zoals &kstars;) "weten" helemaal niets van de mogelijkheden van het apparaat. Als het draait communiceert &kstars; met de besturingsprogramma's van het apparaat, en bouwt een geheel dynamische GUI voor de diensten die het apparaat biedt. Dus kunnen besturingsprogramma's opnieuw worden geschreven of vernieuwd, terwijl KStars die zonder meer volledig kan gebruiken .</para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Worden in de toekomst nog meer apparaten ondersteund? </para> +</question> +<answer> +<para +>Ja. We willen de belangrijkste CCD-camera's en focussers gaan ondersteunen, en de ondersteuning uitbreiden voor meer telescopen. Als u wenst dat INDI een bepaald apparaat gaat ondersteunen, stuurt u dan een email naar <email +>indi-devel@lists.sourceforge.net</email +> </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Welke opdrachten kent KStars voor de besturing van de telescoop? </para> +</question> +<answer> +<para +>Dit hangt af van de telescoop die u gebruikt, maar in ieder geval de opdrachten <command +>Slew</command +> (verplaatsen), <command +>Track</command +> (volgen), en <command +>Sync</command +> (synchroniseren) die direct vanuit de kaart werken. Voor het goed werken van deze opdrachten moet de telescoop eerst worden uitgelijnd. Bij enkele telescopen zijn er meer opdrachten beschikbaar zoals het beheer van de waarneemplaats, de manieren waarop er wordt verplaatst (kijkrichting veranderd), het scherpstellen, het parkeren en nog meer. U kunt de extra mogelijkheden bedienen vanuit het INDI-besturingspaneel in het menu Apparaten. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat is precies het verschil tussen de opdrachten <command +>Slew</command +>, <command +>Track</command +>, en <command +>Sync</command +>? </para> +</question> +<answer> +<para +>Met de opdracht <command +>Slew</command +> draait de telescoop naar een bepaald doel, en zodra dat doel is bereikt volgt de telescoop het met een <emphasis +>siderische</emphasis +> snelheid (d.w.z. de snelheid waarmee de sterren zich langs de hemel schijnen te bewegen). Dit is prima voor sterren, Messier-objecten, en voor zowat alles buiten ons eigen zonnestelsel. Maar objecten binnen ons zonnestelsel bewegen zich anders langs de sterrenhemel en dus moet de telescoop met de opdracht <command +>Track</command +> deze objecten volgen bij hun beweging. </para> +<para +>U moet dus een track-opdracht geven als u een object wilt volgen met een andere beweging langs de hemel dan die van de sterren. Aan de andere kant kunt u de opdracht <command +>Sync</command +> gebruiken om de interne coördinaten van de telescoop gelijk te maken (synchroniseren) aan die van een door u geselecteerd object. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Kan ik mijn telescoop op afstand besturen? </para> +</question> +<answer> +<para +>Ja. U kunt de INDI-server op de machine starten die met uw telescoop is verbonden, waarna die luistert naar de verzoeken van clienten waarop &kstars; draait. Zodra u verbonden bent kunt de telescoop vanuit de hemelkaart besturen. Deze procedure wordt uitvoerig beschreven in de sectie <link linkend="indi-remote-control" +>Apparaatbesturing op afstand</link +> </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Als ik op de knop <guibutton +>Verbinden</guibutton +> klik meldt &kstars; dat de telescoop niet is aangesloten op de seriële/USB-poort. Wat moet ik doen? </para> +</question> +<answer> +<para +>U krijgt deze boodschap als &kstars; niet kan communiceren met de telescoop. Hier volgen een paar dingen die u kunt doen:</para> + + <orderedlist> + <listitem> +<para +>U moet toegangsrechten hebben voor zowel lezen als schrijven voor de poort waarmee u probeert verbinding te maken.</para> + </listitem> + <listitem> +<para +>Controleer de verbindingskabel. Ga na of die in goede staat is, en test die met andere toepassingen.</para> + </listitem> + <listitem> +<para +>Controleer de elektrische aansluiting van uw telescoop. Ga na of de telescoop aan staat en voldoende vermogen krijgt.</para> + </listitem> + <listitem> +<para +>Stel de goede poort in in het <guilabel +>INDI-besturingspaneel</guilabel +>, in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +>. Standaard is dit <constant +>/dev/ttyS0</constant +></para> + </listitem> + <listitem> + <para +>Herstart &kstars; en probeer het nog eens.</para> + </listitem> + </orderedlist> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Volgens &kstars; is de telescoop aangesloten en er klaar voor, maar ik kan het draadkruis van de telescoop niet vinden. Waar is die gebleven?</para> +</question> +<answer> +<para +>&kstars; krijgt de RK- en Dec-coördinaten van de telescoop zodra er een verbinding is. Als de telescoop goed is uitgelijnd, dan moet het draadkruis gecentreerd zijn op uw "doel" in de sterrenkaart. Maar: de door de telescoop gemelde coördinaten kunnen foutief zijn (en zelfs onder de horizon). U moet dan uw telescoop met de opdracht <link linkend="indi-sync" +>Sync</link +> naar uw huidige "doel" laten gaan. U kunt met het menu dat u krijgt met rechts-klikken de kruisdraad van uw telescoop in de hemelkaart centreren en volgen.</para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>De telescoop beweegt willekeurig, of beweegt helemaal niet. Wat kan ik er aan doen?</para> +</question> +<answer> +<para +>Dit gedrag is meestal te wijten aan foutieve instellingen, controleer de volgende punten:</para> +<orderedlist> +<listitem> +<para +>Is de telescoop goed uitgelijnd?</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Is de uitlijnmodus van de telescoop in orde? Gebruik het <guilabel +>INDI- besturingspaneel</guilabel +> om deze instelling te controleren en eventueel te veranderen (<constant +>Hgte/Az,Polair, Land</constant +>).</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Zijn de tijd- en datuminstellingen van de telescoop goed?</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Zijn de geografische lengte- en breedteinstellingen van de telescoop goed?</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Is het tijdsverschil met UTC van uw telescoop goed ingesteld? (bijvoorbeeld in Nederland is dit in de zomer +2 uur, en in de winter +1 uur)</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Zijn de RK- en Dec-assen van uw telescoop wel goed vastgezet?</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Is de N/Z- (of N/S)-schakelaar van uw telescoop (indien aanwezig) ingesteld in overeenstemming met uw halfrond?</para> +</listitem> +<listitem> +<para +>Is de kabel tussen uw telescoop en de computer wel in orde?</para> +</listitem> +</orderedlist> + +<para +>Als u vindt dat alle instellingen goed zijn, en de telescoop nog steeds willekeurig of helemaal niet beweegt, wilt u dit dan melden aan <email +>kstars-devel@kde.org</email +>?</para> +</answer> +</qandaentry> +</qandaset> +</sect1> +</chapter> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indiclient.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indiclient.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..f3c25f9e560 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indiclient.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indicontrolpanel.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indicontrolpanel.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..8d500fdc9dc --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/indicontrolpanel.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/install.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/install.docbook new file mode 100644 index 00000000000..a56b5d27147 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/install.docbook @@ -0,0 +1,138 @@ +<appendix id="installation"> +<title +>Installatie</title> + +<sect1 id="getting-kstars"> +<title +>Hoe aan &kstars; te komen</title> +<para +>&kstars; wordt geleverd samen met &kde; als onderdeel van de tdeedu-module. </para> +<para +>Bij gelegenheid maken we ook onafhankelijke versies. Deze onafhankelijke versies zullen beschikbaar zijn als "gzip"te tar-archiefbestanden op de volgende website:<ulink url="http://prdownloads.sourceforge.net/kstars/" +> http://prdownloads.sourceforge.net/kstars/</ulink +>. </para> +<para +>Onafhankelijke versies worden in de emaillijst <email +>kstars-announce@lists.sourceforge.net</email +> aangekondigd. Aankondigen vinden ook plaats op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars" +>de thuispagina van &kstars;</ulink +>, <ulink url="http://www.kde-apps.org/content/show.php?content=9862" +>kde-apps.org</ulink +>, en <ulink url="http://freshmeat.net/projects/kstars" +>freshmeat.net</ulink +>. </para> +<para +>&kstars; is opgenomen in veel distributies van Linux/BSD, inclusief Fedora, SuSE, en Mandrake. In sommige distributies gewoon als &kstars;, dus als een apart programma, en in andere in het pakket tdeedu, waar &kstars; deel van uitmaakt. </para +><para +>Als u de laatste CVS-ontwikkelingsversie van &kstars; wilt hebben kunt u <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/cvs.html" +>deze instructies</ulink +> volgen. </para> +</sect1> + +<sect1 id="requirements"> +<title +>Vereisten</title> +<para +>Om met succes met &kstars; te kunnen werken is &kde; +>=3.2 en &Qt; +>=3.2 nodig. </para> +<para +>Om &kstars; te kunnen compileren moeten de volgende pakketten al geïnstalleerd zijn: <itemizedlist> +<listitem +><para +>tdelibs-devel</para +></listitem> +<listitem +><para +>qt-devel</para +></listitem> +<listitem +><para +>zlib-devel</para +></listitem> +<listitem +><para +>fam-devel</para +></listitem> +<listitem +><para +>png-devel</para +></listitem> +<listitem +><para +>jpeg-devel</para +></listitem> +<listitem +><para +>autoconf ( +>=2.5)</para +></listitem> +</itemizedlist +></para> + +<para +>Op mijn systeem gebruikt &kde; ongeveer 60 MB van het systeemgeheugen, met de standaardinstellingen. Het meeste hiervan is voor de in het geheugen ingelezen gegevensbestanden van objecten. U kunt deze ruimte aanzienlijk beperken door in het venster Weergaveopties (Instellingen -> Kstars instellen...) het tonen van zwakke sterren te beperken, of door de catalogi van objecten (NGC, IC, kometen, asteroïden etc.) te verwijderen. Wanneer &kstars; niets doet, gebruikt het erg weinig <acronym +>CPU</acronym +>-tijd, maar bij beeldverplaatsingen en bij in- of uitzoomen zal het programma alle beschikbare processorkracht nodig hebben. </para> +</sect1> + +<sect1 id="compilation"> +<title +>Compileren en installeren</title> + +<para +>Om op uw systeem &kstars; te compileren en te installeren typt u het volgende in, in de map waarin de uitgepakte &kstars;-bestanden zich bevinden: <screen width="40" +><prompt +>%</prompt +> <userinput +>./configure --prefix=$KDEDIR</userinput> +<prompt +>%</prompt +> <userinput +>make</userinput> +<prompt +>%</prompt +> <userinput +>make install</userinput +> +</screen> +</para +><para +>Vergeet niet het prefix-argument van "configure". Als uw <envar +>KDEDIR</envar +>-variabele niet bestaat, geef dan als prefix de waarde van de map waar &kde; in is geïnstalleerd. Dat is gewoonlijk de map <filename class="directory" +>/usr</filename +>, <filename class="directory" +>/opt/kde</filename +>, of <filename class="directory" +>/opt/kde3</filename +>. Let er ook op dat u de laatste stap doet als <systemitem class="username" +>root</systemitem +> (dus als systeembeheerder). </para +><para +>&kstars; gebruikt de commando's <command +>autoconf</command +> en <command +>automake</command +>, zodat het compileren probleemloos zou moeten zijn. Zouden er toch problemen zijn, wilt u die dan aan de emaillijst van &kstars; melden: <email +>kstars-devel@kde.org</email +>. </para> +</sect1> + +<sect1 id="configuration"> +<title +>Configuratie</title> +<para +>Zoals de zaken er nu voorstaan, zijn er geen speciale configuratieopties of vereisten. Als &kstars; klaagt dat er gegevensbestanden ontbreken, word dan <systemitem class="username" +>root</systemitem +> en kopieer dan met de hand alle bestanden in <filename class="directory" +>kstars/data/</filename +> naar <filename class="directory" +>$(KDEDIR)/apps/kstars/</filename +> (zonder <systemitem class="username" +>root</systemitem +>-privileges kunt u ze kopiëren naar <filename class="directory" +>~/.kde/share/apps/kstars/.</filename +>) </para> +</sect1> +</appendix> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/jmoons.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/jmoons.docbook new file mode 100644 index 00000000000..7ad8043d26c --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/jmoons.docbook @@ -0,0 +1,41 @@ +<sect1 id="tool-jmoons"> +<title +>Het hulpmiddel Manen van Jupiter</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Het hulpmiddel Manen van Jupiter</secondary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het hulpmiddel Manen van Jupiter </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="jmoons.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Hulpmiddel Manen van Jupiter</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Met dit hulpmiddel worden de posities van de vier grootste manen van Jupiter (Io, Europa, Ganymedes en Callisto) in een grafiek getekend als een functie van de tijd. De tijd wordt verticaal uitgezet, de eenheden zijn dagen en de <quote +>tijd=0,0</quote +> correspondeert met de huidige simulatietijd. Langs de horizontale as is het verschil uitgezet met de positie van Jupiter, in boogminuten. Dit verschil wordt gemeten in de richting van de equator van Jupiter. Elke maan, in zijn baan om Jupiter, volgt in de grafiek een sinusvormige baan en heeft hierin een eigen kleur. De namen van de manen boven de grafiek geven aan welke kleur bij welke maan hoort. Deze grafiek wordt in Nederland ook wel een slingerdiagram genoemd. + +Noot vertaler: deze manen waren de eerste nieuwe hemelobjecten die, na de uitvinding van de telescoop, in 1610 door Gallileo Gallilei werden ontdekt, en toonden aan dat niet alle hemelobjecten rond de aarde draaiden zoals men (in Europa) voor die tijd dacht. </para +><para +>U kunt met behulp van het toetsenbord de grafiek bewerken. De tijdas kan worden ingedrukt of uitgetrokken met de toetsen <keycap +>+</keycap +> en <keycap +>-</keycap +>. De tijd die in het midden van het venster wordt getoond kan worden veranderd met de toetsen <keycap +>[</keycap +> en <keycap +>]</keycap +>. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/jmoons.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/jmoons.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..087c8246dfd --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/jmoons.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/julianday.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/julianday.docbook new file mode 100644 index 00000000000..82ba3aabb07 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/julianday.docbook @@ -0,0 +1,78 @@ +<sect1 id="ai-julianday"> +<sect1info> +<author +><firstname +>John</firstname +> <surname +>Cirillo</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Juliaanse dag</title> +<indexterm +><primary +>Juliaanse dag</primary> +</indexterm> +<para +>De <firstterm +>Juliaanse dag</firstterm +>, afgekort met <abbrev +>JD</abbrev +> is het nummer van de huidige dag, geteld sinds een (niet helemaal) willekeurige datum lang geleden, namelijk 1 januari 4713 voor Christus (of, omdat er geen jaar '0' was, eigenlijk 1 januari -4712). Juliaanse dagen zijn erg nuttig voor het berekenen van het tijdsverschil tussen twee gebeurtenissen, omdat dat eenvoudig kan worden gedaan door het verschil te berekenen tussen hun Juliaanse dagen. Deze berekening is heel erg lastig te doen met behulp van de standaard (Gregoriaanse) kalender, omdat hierin dagen in maanden, met een wisselend aantal dagen), worden gegroepeerd, en je ook te maken krijgt met <link linkend="ai-leapyear" +>schrikkeljaren</link +>. </para +><para +>Het omzetten van de standaard (Gregoriaanse) kalenderdagen naar Juliaanse dagen en omgekeerd kan het beste worden overgelaten aan een programma dat hiervoor is geschreven, zoals de <link linkend="tool-calculator" +>Astrorekenmachine</link +> in &kstars;. Maar voor degenen die er belangstelling voor hebben is hier een eenvoudig voorbeeld hoe een Gregoriaanse (huidige systeem) kalenderdag naar een Juliaanse dag kan worden omgerekend: </para +><para +><abbrev +>JD</abbrev +> = <abbrev +>D</abbrev +> - 32075 + 1461*( <abbrev +>J</abbrev +> + 4800 + ( <abbrev +>M</abbrev +> - 14 ) / 12 ) / 4 + 367*( <abbrev +>M</abbrev +> - 2 - ( <abbrev +>M</abbrev +> - 14 ) / 12 * 12 ) / 12 - 3*( ( <abbrev +>J</abbrev +> + 4900 + ( <abbrev +>M</abbrev +> - 14 ) / 12 ) / 100 ) / 4 </para +><para +>waarin <abbrev +>D</abbrev +> de dag (1-31) is, <abbrev +>M</abbrev +> de Maand (1-12), en <abbrev +>J</abbrev +> het Jaar (1801-2099). (U kunt natuurlijk deze formule ook gebruiken in uw programmeerbare rekenmachine!!). Voor verder verwijderde data is een ingewikkelder formule vereist. </para +><para +>Een voorbeeld van een Juliaanse dag is:<abbrev +>JD</abbrev +> 2440588, die overeenkomt met 1 jan, 1970. </para +><para +>Juliaanse dagen kunnen ook worden gebruikt om de tijd van de dag aan te geven, deze wordt uitgedrukt als een fractie van een volle dag, gemeten vanaf de middag (12:00 uur), en niet vanaf middernacht. 15:00 uur op 1 januari 1970 wordt dus <abbrev +>JD</abbrev +> 2440588,125 (omdat 15:00 uur 3 uur later is dan de middag, en 3/24 dag = 0,125 dag). Merk op dat de Juliaanse dag wordt berekend naar de <link linkend= "ai-utime" +>universele tijd</link +>, en niet naar de lokale tijd. De Juliaanse dag is dus voor iedereen op aarde hetzelfde. </para +><para +>Astronomen gebruiken bepaalde Juliaanse dagen als belangrijke referentietijdstippen, <firstterm +>Epochen</firstterm +> genoemd. Een epoche die veel wordt gebruikt is J2000, en is de Juliaanse dag voor 1 januari 2000 om 12:00 's middags, = <abbrev +>JD</abbrev +> 2451545,0. </para +><para +>Veel meer informatie over Juliaanse dagen vindt u op het internet. Een goed beginpunt is <ulink url="http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/JD_Formula.html" +>U.S. Naval Observatory</ulink +>. U kunt ook informatie over dit onderwerp vinden door op het internet te zoeken met uw favoriete zoekmachine met argumenten als <quote +>Julian Day</quote +> of <quote +>Juliaanse dag</quote +>. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/kepler2nd.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/kepler2nd.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..bf67bb845d9 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/kepler2nd.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/leapyear.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/leapyear.docbook new file mode 100644 index 00000000000..1f3be072856 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/leapyear.docbook @@ -0,0 +1,54 @@ +<sect1 id="ai-leapyear"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Schrikkeljaren</title> +<indexterm +><primary +>Schrikkeljaren</primary> +</indexterm> +<para +>De aarde draait om zijn as, en beweegt in een bijna cirkelvormige baan om de zon. Een volledige omwenteling van de aarde om zijn as duurt een <firstterm +>dag</firstterm +>. En de aarde voltooit in een <firstterm +>jaar</firstterm +> een compleet rondje rondom de zon. </para +><para +>Normaal gesproken zijn er 365 dagen in een <emphasis +>kalender</emphasis +>jaar, maar het blijkt dat de aarde iets meer tijd nodig heeft voor een volledige omloop om de zon, zodat in werkelijkheid een jaar iets langer duurt dan 365 dagen. Het werkelijke jaar wordt een <firstterm +>tropisch jaar</firstterm +> genoemd. Het tropische jaar duurt 365,24219 dagen. Het is natuurlijk geen toeval dat dit niet een geheel getal is, beide tijdsduren zijn onafhankelijk van elkaar. Maar het maakt het maken van een goede kalender wel moeilijker. + +Noot: Omdat de aarde steeds langzamer om zijn as draait door de getijkrachten die de maan op de aarde uitoefent, zal de lengte van de dag toenemen, terwijl die van het tropische jaar (in eerste instantie) gelijk blijft. Dat wil zeggen dat er steeds minder dagen in een jaar zullen zijn, in de toekomst. Er zal dus een tijd komen dat er precies 365 dagen in een jaar zullen zijn, en 364, en 363 etc. Die afremming door de maan is echter heel erg langzaam: elke eeuw wordt de dag ongeveer 1,4 milliseconden langer.... </para +><para +>Wat zou er gebeuren als we die extra 0,24219 dagen aan het einde van het jaar zouden negeren, en gewoon een kalenderjaar definieerden dat altijd 365.0 dagen lang is? In principe geeft de kalender aan hoever de aarde is gevorderd in zijn huidige rondje om de zon. Als we dat laatste stukje aan het einde van elk jaar negeren, dan zal met elk volgende jaar, de kalenderdatum voor lopen bij de werkelijke positie van de aarde ten opzichte van de zon. Na slechts enkele tientallen jaren zullen de begindata van de seizoenen merkbaar zijn veranderd, zij zullen later in het jaar vallen. </para +><para +>En werkelijk: dit is in het verleden, toen het kalenderjaar <emphasis +>inderdaad</emphasis +> per definitie 365 dagen had, ook gebeurd. In het jaar 46 Voor Christus stelde Julius Caesar de <firstterm +>Juliaanse Kalender</firstterm +> in, waarin voor het eerst <firstterm +>schrikkeljaren</firstterm +> voorkwamen. Hij beval dat elk 4e jaar 366 dagen zou hebben, zodat de gemiddelde duur van een jaar 365,25 dagen zou zijn. Hiermee werd een begin gemaakt met oplossen van het probleem van het verschuiven van de seizoenen. </para +><para +>Maar: het probleem was door de Juliaanse kalender natuurlijk niet helemaal opgelost, de lengte van het tropische jaar is niet 365,25 maar 365,24219 dagen. Het probleem van het verschuiven van de seizoenen was er nog steeds, alleen duurde het nu vele eeuwen voordat dit echt zichtbaar werd. En dus stelde in 1582 de paus Gregorius XIII de <firstterm +>Gregoriaanse Kalender</firstterm +> in, die grotendeels overeenkwam met de Juliaanse kalender, maar met een toevoeging voor de schrikkeljaren: eeuwjaren (dus de jaren waarvan de laatste twee cijfers <quote +>00</quote +> zijn) zijn alleen dan schrikkeljaren, als het jaartal deelbaar is door 400. En zo waren de jaren 1700, 1800 en 1900, anders dan met de Juliaanse kalender, geen schrikkeljaren, en was het jaar 2000 dit <emphasis +>wel</emphasis +>. Door deze verandering is de gemiddelde lengte van een jaar nu 365,2425 dagen. Er is nog steeds een verschuiving van de seizoenen, maar die is nu slechts 3 dagen in 10.000 jaar!! De Gregoriaanse kalender wordt nu nog steeds in het grootste deel van de wereld gebruikt. </para> +<note> +<para +>Kleine wetenswaardigheid: Toen Paus Gregorius de Gregoriaanse kalender instelde was de Juliaanse kalender al meer dan 1600 jaar in gebruik, en waren de seizoenen al ruim een week verschoven. Paus Gregorius repareerde deze verschuiving door heel eenvoudig 10 dagen <emphasis +>over te slaan</emphasis +>. In 1582 volgde na de dag van 4 oktober de 15e oktober (in de landen waar de nieuwe kalender direct werd ingesteld, sommige landen deden dit pas veel later)! </para> +</note> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/lightcurve.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/lightcurve.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..3a26699f974 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/lightcurve.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/lightcurves.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/lightcurves.docbook new file mode 100644 index 00000000000..c7ce8a4d8c8 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/lightcurves.docbook @@ -0,0 +1,227 @@ +<sect1 id="tool-aavso"> + +<sect1info> +<author +><firstname +>Aaron</firstname +> <surname +>Price</surname +> <affiliation +><address +> <email +>aavso@aavso.org</email> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>AAVSO-lichtkrommen</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Hulpmiddel voor het tekenen van AAVSO-lichtkrommen</secondary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Hulpmiddel voor AAVSO-lichtkrommen </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="aavso.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>AAVSO-lichtkrommen</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<sect2 id="aavso-intro"> +<title +>Inleiding</title> +<para +>&kstars; kan lichtkrommen tonen van variabele sterren die door de <ulink url="http://www.aavso.org" +>American Association of Variable Star Observers</ulink +> (<abbrev +>AAVSO</abbrev +>, is de Amerikaanse vereniging van waarnemers van variabele sterren) worden gevolgd. De AAVSO volgt meer dan 6000 variabele sterren en heeft meer dan 10 miljoen waarnemingen verricht die teruggaan tot bijna een eeuw geleden. &kstars; haalt de nieuwste gegevens rechtstreeks op van de <abbrev +>AAVSO</abbrev +>, via het internet, en een internetverbinding is dus noodzakelijk om dit hulpmiddel te kunnen gebruiken. + +Noot vertaler: ook in Nederland is een dergelijke, en zeer actieve vereniging, zie de <ulink url="http://www.veranderlijkesterren.info/" +>Werkgroep Veranderlijke Sterren</ulink +>. </para> +<para +>Om het hulpmiddel te gebruiken, kiest u de variabele ster of met de <firstterm +>aanduiding</firstterm +> of met de naam in het linker paneel, en stelt u de begin- en einddatum in van de plot. In het rechter paneel kiest u welke type gegevens er moeten worden geplot. (zie hieronder). Als u hiermee klaar bent drukt u op de knop: <guibutton +>Lichtkromme opvragen</guibutton +>. &kstars; zal automatisch verbinding maken met de server van AAVSO, die de lichtkromme zal maken en die naar uw computer sturen. Een voorbeeld van een lichtkromme ziet u hieronder: </para> + +<screenshot> +<screeninfo +>Een voorbeeld van een lichtkromme </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="lightcurve.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Voorbeeld van een lichtkromme</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Let er wel op dat u deze lichtkrommen <emphasis +>NOOIT</emphasis +> kunt gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek, artikels, presentaties, publicaties, etc. Zij zijn alleen bedoeld om als informatiebron voor &kstars; te worden gebruikt. Zij zijn niet goedgekeurd, en hebben de strenge controleprocedures van de <abbrev +>AAVSO</abbrev +> niet ondergaan. Wij zullen u graag de onbewerkte gegevens ter beschikking stellen, u hoeft ze slechts aan te vragen op <ulink url="http://www.aavso.org/adata/onlinedata/" +>http://www.aavso.org/adata/onlinedata/</ulink +>. </para> +<para +>Specifieke vragen over de gegevens voor de lichtkrommen kunt u sturen naar <email +>aavso@aavso.org</email +>. </para> +</sect2> + +<sect2 id="aavso-about"> +<title +>Over variabele sterren </title> +<para +><firstterm +>Variabele sterren</firstterm +> zijn sterren waarvan de helderheid niet constant is. Een <firstterm +>lichtkromme</firstterm +> is een grafiek of plot van het tijdsverloop van de helderheid van de ster . Door een lichtkromme van een ster te bestuderen kunt u zien hoe de ster zich in het verleden heeft gedragen, en kunt u proberen dit voor de toekomst te voorspellen. Astronomen gebruiken deze gegevens ook voor het begrijpen van Astrofysische (Natuurkundige) processen in de ster. Dit helpt ons sterren te begrijpen. </para> +</sect2> + +<sect2 id="aavso-data"> +<title +>De gegevens</title> + +<para +>Hier volgt een samenvatting van de verschillende gegevens die voor de lichtkrommen beschikbaar zijn: <itemizedlist +> +<listitem +><para +><firstterm +>Visuele waarnemingen</firstterm +>: Dit zijn waarnemingen van een variabele ster door een waarnemer met een gewone telescoop (of verrekijker). Dit betekent dat een waarnemer de ster met de helderheid Y zag op een datum en tijdstip X.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>Zwakker dan</firstterm +>: Soms is een ster te zwak om door de waarnemer te kunnen worden gezien. Als dat gebeurt rapporteert de waarnemer de zwakste ster binnen het gezichtsveld. Deze sterren worden aangeduid met <quote +>zwakker dan</quote +>, omdat de variabele ster zwakker was dan de gerapporteerde helderheid.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>Gemiddelde</firstterm +>: Dit is een berekend voortschrijdend gemiddelde van alle gerapporteerde gegevens. Het <firstterm +>aantal te middelen dagen</firstterm +> is voor de computer het aantal dagen dat in de berekening van ieder gemiddelde moet worden gebruikt. Dit aantal moet worden aangepast aan het aantal waarnemingen. De foutbalken geven de 1 sigma fouten weer (dus de grenswaarden waarbinnen de werkelijke helderheid ligt met een kans van 68%).</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>CCDV</firstterm +>: Dit zijn gerapporteerde waarnemingen waarvoor een <abbrev +>CCD</abbrev +> is gebruikt met een Johnson <abbrev +>V</abbrev +>-filter. <abbrev +>CCDV</abbrev +>-waarnemingen zijn gewoonlijk (maar niet altijd) nauwkeuriger dan visuele.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>CCDB</firstterm +>: <abbrev +>CCD</abbrev +>-waarnemingen met een Johnson <abbrev +>B</abbrev +>-filter.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>CCDI</firstterm +>: <abbrev +>CCD</abbrev +>-waarnemingen met een Cousins <abbrev +>Ic</abbrev +>-filter.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>CCDR</firstterm +>: <abbrev +>CCD</abbrev +>-waarnemingen met een Cousins <abbrev +>R</abbrev +>-filter.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>Strijdige gegevens</firstterm +>: dit zijn gegevens die door een staflid van de <abbrev +>AAVSO</abbrev +> als strijdig (niet met elkaar overeenkomen) zijn gekenmerkt, volgens de regels van <abbrev +>HQ</abbrev +> (HeadQuarters, het bestuur) voor het waarmerken van gegevens. Neem contact op met <email +>aavso@aavso.org</email +> als u meer informatie wilt krijgen.</para +></listitem> + +<listitem +><para +><firstterm +>Tijden van waarneming</firstterm +>: De gegevensbank van waarnemingen waarop de lichtkrommen zijn gebaseerd, wordt elke 10 minuten ververst, dus u verkrijgt de laatste gegevens bijna direct. Op dit moment zijn alleen gegevens van na 1961 beschikbaar, maar er wordt aan gewerkt om in de toekomst ook oudere gegevens op te nemen.</para +></listitem> + +</itemizedlist> +</para> +</sect2> + +<sect2 id="aavso-update"> +<title +>Het bijwerken van uw eigen lijst van Variabele sterren</title> +<para +>De <abbrev +>AAVSO</abbrev +> publiceert de <ulink url="http://www.aavso.org/valnam.txt" +>complete lijst van variabele sterren</ulink +>. Dit bestand wordt elke maand bijgewerkt met nieuw ontdekte variabele sterren. U kunt de lijst in &kstars; gelijkmaken aan de hoofdlijst van <abbrev +>AAVSO</abbrev +> door op de knop <guibutton +>Lijst bijwerken</guibutton +> te drukken, in het dialoogvenster <abbrev +>AAVSO</abbrev +>. &kstars; zal dan proberen om contact te maken met de gegevensbank van <abbrev +>AAVSO</abbrev +> om de nieuwste lijst op te halen. </para> +<note> +<para +>Aaron Price heeft de speciaal voor &kstars; gemaakte gegevensoverdracht van AAVSO tot stand gebracht. Aaron, dank je wel! </para> +</note> +</sect2> +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/luminosity.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/luminosity.docbook new file mode 100644 index 00000000000..5b49162e27e --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/luminosity.docbook @@ -0,0 +1,45 @@ +<sect1 id="ai-luminosity"> + +<sect1info> + +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>Lichtkracht</title> +<indexterm +><primary +>Lichtkracht</primary> +<seealso +>Flux</seealso> +</indexterm> + +<para +>De <firstterm +>lichtkracht</firstterm +> is de hoeveelheid energie die een ster elke seconde uitstraalt. </para> + +<para +>Alle sterren stralen elektromagnetische energie uit over een groot bereik van frequenties, van radiogolven met een kleine hoeveelheid energie per foton tot aan de zeer energierijke gammastralen. Een ster die voornamelijk in het ultraviolette deel van het elektromagnetische spectrum straalt, produceert een totale hoeveelheid energie die vele malen groter is dan die van een ster die voornamelijk in het infrarood straalt. De lichtkracht is dus een maat voor de hoeveelheid energie die door een ster op alle frequenties/golflengten wordt uitgestraald. De relatie tussen de frequentie en de energiedichtheid is volgens Einstein: E = h * nu, met h de constante van Planck, E de energie en nu de frequentie van de straling. Dus corresponderen hogere frequenties (en kortere golflengten) met hogere energiehoeveelheden per foton. </para> + +<para +>Bijvoorbeeld, een golflengte lambda = 10 meter is te vinden in het radiogebied van het elektromagnetisch spectrum en heeft een frequentie van c/lambda = 3 * 10^8 m/s / 10 m = 3 * 10^7/s = 30 MHz, met c de snelheid van het licht (en van alle elektromagnetische straling, in het luchtledig). De fotonenergie is dan E = h * nu, = 6,626 * 10^-34 J.s * 30 MHz = 1,988 * 10¯26 Joules. Zichtbaar licht heeft veel kortere golflengten en hogere frequenties. Een foton met een golflengte lambda = 500 * 10^-9 meter (een groen foton) heeft een energie E = 3,976 * 10¯19 Joules, wat meer dan 10 miljoen keer keer groter is dan de energie van een radiofoton (zonder deze ingewikkelde berekening kan je heel eenvoudig de golflengten op elkaar delen, wat 20 miljoen oplevert). Op dezelfde manier is de energie van een foton van rood licht (golflengte lambda = 700 nm = 7 * 10^-9 meter) kleiner dan die van een foton van violet licht (golflengte = 400 nm = 4 * 10^-9 meter). </para> + +<para +>De lichtkracht hangt zowel van de temperatuur af als van de grootte van het oppervlak. Dit is duidelijk, want een brandend blok hout in de kachel straalt meer energie uit dan een lucifer, ook al hebben beiden dezelfde temperatuur. En op dezelfde manier, straalt een ijzeren staaf die tot 1000 graden is verhit meer energie uit dan een die slechts tot 200 graden is verwarmd. </para> + +<para +>Lichtkracht is in de Astronomie en de Astrofysica van fundamenteel belang. Bijna alles dat we van hemelobjecten weten komt door het bestuderen van de door hen uitgestraalde energie, die afkomstig is van de Natuurkundige processen binnen in sterren. Lichtkracht wordt gemeten in eenheden van energie per seconde. Astronomen geven er de voorkeur aan ergs/sec te gebruiken, meer dan aan Watts (= Joules/sec), om de lichtkracht in uit te drukken + +Noot vertaler: Dit is wel waar, maar geeft aanleiding tot onhandig grote getallen. Daarom wordt de lichtkracht van een ster meestal uitgedrukt in die van de zon, L(zon). De zon heeft een lichtkracht van 3,8 * 10^33 ergs/sec, en dit is dus 1 keer L(zon). +Zo is de lichtkracht van bijvoorbeeld Sirius 21 L(zon). </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/magnitude.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/magnitude.docbook new file mode 100644 index 00000000000..4d3582a8551 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/magnitude.docbook @@ -0,0 +1,62 @@ +<sect1 id="ai-magnitude"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Girish</firstname +> <surname +>V</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Magnitudes</title> +<indexterm +><primary +>Magnitudes</primary> +<seealso +>Flux</seealso +> <seealso +>De kleur en temperatuur van een ster</seealso +> </indexterm> +<para +>2500 jaar geleden deelde de Griekse astronoom Hipparchos de helderheden van de zichtbare sterren in in een schaal van 1 tot en met 6. Volgens deze indeling was de helderste ster aan de hemel van de <quote +>eerste magnitude</quote +>, en de zwakste sterren die hij kon zien van de <quote +>zesde magnitude</quote +>. Het is verbazingwekkend dat twee en een halve millennia later dit schema van Hipparchos nog steeds door de astronomen wordt gebruikt, zij het in een gemoderniseerde en verder gekwantificeerde vorm.</para> +<note +><para +>De magnitudeschaal loopt net in de andere richting dan je misschien zou verwachten: heldere sterren hebben een <emphasis +>lagere</emphasis +> magnitude dan zwakke sterren. </para> +</note> +<para +>De moderne magnitudeschaal is een kwantitatieve maat voor de <firstterm +>flux</firstterm +> van licht dat afkomstig is van de ster, met een logaritmische schaalverdeling: </para +><para +>m = m_0 - 2.5 log (F / F_0) </para +><para +>Als u de wiskunde hiervan niet begrijpt: er staat alleen maar dat de magnitude van een bepaalde ster (m) verschilt met die van een of andere standaardster (m_0) met 2,5 keer de logaritme van de verhouding van hun fluxen. De term 2,5*log(F/F_0) betekent dat als de fluxverhouding 100 is, het verschil in magnitudes 2,5*2 = 5 is. ( log(100) = 2, omdat 10^2 = 100). Een ster met een magnitude 6 is dus 100 keer zwakker dan een met een magnitude 1. De reden dat de eenvoudige indeling van Hipparchos zich laat vertalen naar een tamelijk ingewikkelde functie, is dat het menselijke oog op een logaritmische manier op licht reageert. </para +><para +>Er zijn verschillende magnitudeschalen in gebruik, ieder ervan met een eigen doel. De meest algemene is de schijnbare magnitudeschaal, deze is een maat voor de helderheid van een ster (en andere objecten) zoals die door het menselijk oog wordt gezien. In de schijnbare magnitudeschaal heeft de heldere ster Wega een helderheid 0,0 (per definitie), en worden de helderheden van alle andere objecten, met behulp van de bovenstaande vergelijking, en hun fluxverhouding met die van Wega, berekend. </para +><para +>Het is onmogelijk om sterren te begrijpen aan de hand van alleen maar hun schijnbare magnitudes. Stel dat er twee sterren zijn met precies dezelfde schijnbare magnitude, dus die even helder lijken. Je kan dan niet weten of ze werkelijk even helder zijn (ze dezelfde <emphasis +>intrinsieke</emphasis +> helderheid hebben). Het is mogelijk dat een ervan intrinsiek helderder is, maar verder weg staat. Als we de afstanden tot die sterren zouden weten (zie het artikel over <link linkend="ai-parallax" +>parallax</link +>), zouden we hiermee rekening kunnen houden, en die sterren een <firstterm +>Absolute magnitude</firstterm +> kunnen toekennen, een maat voor hun werkelijke, intrinsieke helderheid. De absolute magnitude van een ster is gedefinieerd als de schijnbare helderheid die de ster zou hebben voor een waarnemer op een afstand van 10 parsec (1 parsec is 3,26 lichtjaar, of 3,1 x 10^18 cm). Met behulp van de schijnbare magnitude (m) en de afstand in parsecs (d) kan de absolute magnitude (M) worden berekend met de formule: </para +><para +>M = m + 5 - 5 * log(d) (merk op dat M=m als d=10; log 10 = 1). </para +><para +>Het menselijke oog is niet langer de basis voor de moderne magnitudeschaal. Deze schaal is tegenwoordig gebaseerd op fotografische platen en fotoëlektrische lichtmeters. Met telescopen kunnen we objecten zien die veel zwakker zijn dan Hipparchos met het blote oog, en dus is de magnitudeschaal veel verder uitgebreid dan de 6e magnitude. De Hubble ruimtetelescoop kan sterren afbeelden van de 30e magnitude, wat een <emphasis +>biljoen</emphasis +> (10^12) keer zwakker is dan Wega!. + +Noot vertaler: Ook naar de andere kant is de magnitudeschaal uitgebreid, zodat ook sterren helderder dan Wega (zie Sirius) en heldere planeten, en natuurlijk de maan en de zon, een magnitude hebben, die alle negatief zijn. </para +><para +>Een laatste opmerking: de magnitude wordt meestal gemeten door een of ander kleurfilter, en deze magnitudes worden voorzien van een aanduiding waarin wordt aangegeven welk filter is gebruikt (dit betekent m_V is de magnitude zoals wordt waargenomen door een <quote +>visueel</quote +> filter, dat een beetje groenachtig is; m_B is de magnitude door een blauw filter; m_pg is de magnitude op een fotografische plaat, &etc;). </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-celestrongps.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-celestrongps.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..bc2ce118332 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-celestrongps.1.docbook @@ -0,0 +1,132 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>celestrongps</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>celestrongps</command +></refname> +<refpurpose +>Celestron GPS-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop </refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>celestrongps</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>celestrongps</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server het besturingsprogramma van het apparaat.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>celestrongps</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-fliccd.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-fliccd.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..97d1883e5fd --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-fliccd.1.docbook @@ -0,0 +1,143 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>fliccd</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>fliccd</command +></refname> +<refpurpose +>Finger Lakes Instruments CCD besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop</refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>fliccd</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>fliccd</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van de officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>fliccd</command +> werd geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> + +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-indiserver.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-indiserver.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..c8f53febdd0 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-indiserver.1.docbook @@ -0,0 +1,279 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>indiserver</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>indiserver</command +></refname> +<refpurpose +>INDI-server voor telescoopbesturing door KStars</refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>indiserver</command +> <group choice="opt" +><option +>-p <replaceable +>poort</replaceable +></option +></group +> <group choice="opt" +><option +>-r <replaceable +>pogingen</replaceable +></option +></group +> <group +><option +>-vv</option +></group +> <group choice="req" rep="repeat" +><option +><replaceable +>besturingsprogramma</replaceable +></option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>indiserver</command +> is een server tussen de gebruikersinterface van &kstars; en de hardwarebesturing op laag niveau.</para> +<para +>De <acronym +>INDI</acronym +>-server is een netwerkserver, wat betekent dat zowel lokale als andere clients er verbinding mee kunnen maken om astronomische instrumenten te besturen. De <acronym +>INDI</acronym +>-server moet draaien op de machine die direct is verbonden met de astronomische instrumenten.</para> +<note +><para +>Het is gewoonlijk niet nodig om de <acronym +>INDI</acronym +>-server direct te gebruiken. Met behulp van het apparaatbeheer van &kstars; kunt u de astronomische instrumenten instellen en de <acronym +>INDI</acronym +>-server starten en stoppen vanuit &kstars;</para +></note> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry> +<term +><option +>-p <replaceable +>poort</replaceable +></option +></term> +<listitem +><para +>Verander de IP-poort. Standaardpoort is 7624.</para> +</listitem> +</varlistentry> +<varlistentry> +<term +><option +>-r <replaceable +>pogingen</replaceable +></option +></term> +<listitem +><para +>Maximum aantal pogingen om te herstarten als er een probleem is. Standaard is 2.</para> +</listitem> +</varlistentry> +<varlistentry> +<term +><option +>-vv</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr.</para> +</listitem> +</varlistentry> +<varlistentry> +<term +><option +><replaceable +>apparaatbesturing</replaceable +></option +></term> +<listitem +><para +>De namen van de te draaien apparaatbesturingsprogramma's in <acronym +>INDI</acronym +>.</para> +<para +>Thans zijn beschikbaar:</para> +<itemizedlist> +<listitem +><para +><parameter +>celestrongps</parameter +> (Celestron GPS)</para +></listitem> +<listitem +><para +><parameter +>fliccd</parameter +> (Finger Lakes Instruments CCD)</para +></listitem> +<listitem +><para +><parameter +>lx200_16</parameter +> (LX200 16")</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>lx200autostar</parameter +> (LX200 Autostar)</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>lx200classic</parameter +> (LX200 Classic)</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>lx200generic</parameter +> (LX200 Generic)</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>lx200gps</parameter +> (LX200 GPS)</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>temma</parameter +> (Temma Takahashi)</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>v4ldriver</parameter +> (Video4Linux Generic)</para> +</listitem> +<listitem +><para +><parameter +>v4lphilips</parameter +> (Philips Webcam)</para> +</listitem> +</itemizedlist> +</listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> + +<para +>celestrongps(1), fliccd(1), lx200_16(1), lx200autostar(1), lx200classic(1), lx200generic(1), lx200gps(1), kstars(1), temma(1), v4ldriver(1), v4lphilips(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Voorbeelden</title> +<para +>Om een <acronym +>INDI</acronym +>-server te starten met besturing voor de LX200 GPS, luisterend op poort 8000:</para> +<screen +><userinput +><command +>indiserver</command +> <option +>-p</option +> <parameter +>8000</parameter +> <parameter +>lx200gps</parameter +></userinput +></screen> +</refsect1> +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<!--FIXME: Who wrote the indiserver? --> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200_16.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200_16.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..56138a201a1 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200_16.1.docbook @@ -0,0 +1,142 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>lx200_16</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>lx200_16</command +></refname> +<refpurpose +>LX200.16"-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop </refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>lx200_16</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>lx200_16</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>lx200_16</command +> werd geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200autostar.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200autostar.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..dec4a59a9ac --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200autostar.1.docbook @@ -0,0 +1,142 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>lx200autostar</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>lx200autostar</command +></refname> +<refpurpose +>LX200 Autostar-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop </refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>lx200autostar</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>lx200autostar</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>lx200autostar</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200classic.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200classic.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..d81cf04d95e --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200classic.1.docbook @@ -0,0 +1,142 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>lx200classic</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>lx200classic</command +></refname> +<refpurpose +>LX200 Classic-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop </refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>lx200classic</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>celestrongps</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>lx200classic</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200generic.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200generic.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..5f60994d43d --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-lx200generic.1.docbook @@ -0,0 +1,142 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>lx200gps</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>lx200gps</command +></refname> +<refpurpose +>LX200 GPS-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop </refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>lx200gps</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>lx200gps</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>lx200gps</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-temma.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-temma.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..4419e0ddc3e --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-temma.1.docbook @@ -0,0 +1,142 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>temma</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>temma</command +></refname> +<refpurpose +>Temma Takahashi-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop</refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>temma</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>temma</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>temma</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-v4ldriver.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-v4ldriver.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..cfd60c39ca8 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-v4ldriver.1.docbook @@ -0,0 +1,142 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>v4ldriver</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>v4ldriver</command +></refname> +<refpurpose +>Algemeen Video4Linux-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop </refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>v4ldriver</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>v4ldriver</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>v4ldriver</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-v4lphilips.1.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-v4lphilips.1.docbook new file mode 100644 index 00000000000..962f3cbd480 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/man-v4lphilips.1.docbook @@ -0,0 +1,143 @@ +<?xml version="1.0" ?> +<!DOCTYPE refentry PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN" "dtd/kdex.dtd" [ +<!ENTITY % Dutch "INCLUDE"> +]> + +<refentry lang="&language;"> +<refentryinfo> +<title +>Gebruikershandboek KDE</title> +<author +><personname +> <firstname +>Ben</firstname +> <surname +>Burton</surname +> </personname +> <email +>bab@debian.org</email +></author> +<date +>25 Mei, 2005</date +> <productname +>K Desktop Environment</productname +> </refentryinfo> + +<refmeta> +<refentrytitle +><command +>v4lphilips</command +></refentrytitle> +<manvolnum +>1</manvolnum> +</refmeta> + +<refnamediv> +<refname +><command +>v4lphilips</command +></refname> +<refpurpose +>Video4Linux Philips Webcam-besturingsprogramma voor de INDI-besturing van de telescoop</refpurpose> +</refnamediv> + +<refsynopsisdiv> +<cmdsynopsis +><command +>v4lphilips</command +> <group +><option +>-v</option +></group +> </cmdsynopsis> +</refsynopsisdiv> + +<refsect1> +<title +>Beschrijving</title> +<para +>Met &kstars; kunt u astronomische instrumenten, zoals telescopen en focusers, instellen en besturen met behulp van het <acronym +>INDI</acronym +>-protocol. <command +>v4lphilips</command +> is een besturingsprogramma dat bepaalde typen hardware ondersteunt.</para> +<para +>Het is niet de bedoeling dat dit besturingsprogramma direct wordt gebruikt. In plaats daarvan moet u &kstars; instellen voor de besturing van uw astronomische instrumenten. De meeste besturingsopdrachten vindt u in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> in &kstars;.</para> +<para +>Intern start &kstars; de <acronym +>INDI</acronym +>-server, op zijn beurt start de <acronym +>INDI</acronym +>-server de apparaatbesturing.</para> +<para +>Veel meer informatie vindt u in het Handboek van &kstars; zoals hieronder beschreven.</para> +<para +>&kstars; is een grafisch bureaubladplanetarium voor &kde; en maakt deel uit van het officiële pakket tdeedu van &kde;.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Opties</title> +<variablelist> +<varlistentry +><term +><option +>-v</option +></term> +<listitem +><para +>Stuur de meer uitvoerige tekst naar stderr</para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Zie ook</title> +<para +>indiserver(1), kstars(1)</para> + +<para +>U vindt uitvoeriger documentatie in <ulink url="help:/kstars" +>help:/kstars</ulink +> (voer deze <acronym +>URL</acronym +> in in &konqueror;, of start <userinput +><command +>khelpcenter</command +> <parameter +>help:/kstars</parameter +></userinput +>).</para> + +<para +>Er is ook nog informatie beschikbaar op <ulink url="http://edu.kde.org/kstars/" +>de &kde; Edutainment website</ulink +>.</para> +</refsect1> + +<refsect1> +<title +>Auteurs</title> +<para +><command +>v4lphilips</command +> is geschreven door &Jasem.Mutlaq;</para> +<para +>Deze man-pagina is gebaseerd op die die voor Debian werd geschreven door <personname +><firstname +>Ben</firstname +><surname +>Burton</surname +></personname +> <email +>bab@debian.org</email +></para> +</refsect1 +> + +</refentry> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/meridian.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/meridian.docbook new file mode 100644 index 00000000000..7fb7d32e949 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/meridian.docbook @@ -0,0 +1,39 @@ +<sect1 id="ai-meridian"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>De lokale meridiaan</title> +<indexterm +><primary +>Lokale meridiaan</primary> +<seealso +>Uurhoek</seealso +> <seealso +>Hemelbol</seealso +> </indexterm> +<para +>De lokale (hemel)meridiaan is een denkbeeldige halve <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> aan de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +> die loodrecht staat op de lokale <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +>. Het zichtbare deel verbindt de <link linkend="ai-cpoles" +>hemelpool</link +> met het zenit, en, op het noordelijk halfrond, het zuidpunt op de horizon. Op het zuidelijk halfrond met het noordpunt op de horizon. </para +><para +>Omdat de meridiaan gekoppeld is aan de lokale horizon, zullen de sterren door de lokale meridiaan bewegen omdat de aarde draait. U kunt met de <link linkend="equatorial" +>rechte klimming</link +> van een object en de <link linkend="ai-sidereal" +>lokale sterrentijd</link +> berekenen wanneer het door de lokale meridiaan zal gaan (zie ook <link linkend="ai-hourangle" +>Uurhoek</link +>). </para> +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/newfov.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/newfov.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..5bd7c925709 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/newfov.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/observinglist.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/observinglist.docbook new file mode 100644 index 00000000000..11565170045 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/observinglist.docbook @@ -0,0 +1,93 @@ +<sect1 id="tool-observinglist"> +<title +>Hulpmiddel Waarneemlijst</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Het hulpmiddel Waarneemlijst</secondary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het hulpmiddel Waarneemlijst </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="observinglist.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Het hulpmiddel Waarneemlijst</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Het doel van het hulpmiddel Waarneemlijst is een aantal algemene functies voor een lijst van door u gekozen objecten, eenvoudiger te kunnen toepassen. Objecten worden aan de lijst toegevoegd met de actie <quote +>Aan lijst toevoegen</quote +> in het <link linkend="popup-menu" +>Contextmenu</link +>, of door op de toets <keycap +>O</keycap +> te drukken na het selecteren van een object. </para> +<para +>Objecten in de lijst kunnen naar iedere kolom worden gesorteerd (Naam, Rechte Klimming, Declinatie, Magnitude en Type). Om op een object een actie uit te voeren kiest u het in de lijst en klikt u daarna op een van de actieknoppen bovenin het venster. Sommige acties kunnen worden uitgevoerd op meerdere objecten tegelijk, en andere slechts op één object. De beschikbare acties zijn: <variablelist> +<varlistentry> +<term +>Centreren</term> +<listitem> +<para +>Stel de kijkrichting in op het geselecteerde object en begin het te volgen. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Scoop</term> +<listitem> +<para +>Richt uw <link linkend="indi" +>telescoop</link +> op het geselecteerde object. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Hgte vs. Tijd</term> +<listitem> +<para +>Open het hulpmiddel <link linkend="tool-altvstime" +>Hoogte vs. Tijd</link +> voor de reeds geselecteerde objecten </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Details</term> +<listitem> +<para +>Open het venster <link linkend="tool-details" +>Details van Object</link +> voor het geselecteerde object. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Verwijderen</term> +<listitem> +<para +>Verwijder geselecteerd(e) object(en) uit de waarneemlijst. </para> +</listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</para> + +<note> +<para +>Het hulpmiddel Waarneemlijst is nieuw en wordt nog verder ontwikkeld. We willen er nog meer mogelijkheden aan toevoegen, zoals het aan de lijst toevoegen van objecten door een gebied aan de hemel te selecteren, en de mogelijkheid om waarneemlijsten op schijf op te slaan. </para> +</note> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/parallax.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/parallax.docbook new file mode 100644 index 00000000000..3fe9fcaf4dd --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/parallax.docbook @@ -0,0 +1,62 @@ +<sect1 id="ai-parallax"> +<sect1info> +<author +><firstname +>James</firstname +> <surname +>Lindenschmidt</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Parallax</title> +<indexterm +><primary +>Parallax</primary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Astronomische eenheid</primary +><see +>Parallax</see +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Parsec</primary +><see +>Parallax</see +></indexterm> + <para +><firstterm +>Parallax</firstterm +> is de schijnbare verplaatsing van een object als de waarnemer vanuit een andere positie kijkt. Bijvoorbeeld, houdt uw wijsvinger voor uw ogen op een afstand van een armlengte, en kijkt u naar een object dat zich achter uw vinger bevindt aan de andere kant van de kamer. Als u afwisselend met alleen uw rechter- en dan uw linkeroog kijkt dan ziet u het object duidelijk zich verplaatsen tenopzichte van uw vinger. </para> + <para +>Omdat de aarde in een baan om de zon beweegt, zien we het hemelgewelf vanaf een voortdurend veranderende positie in de ruimte. We moeten daarom verwachten dat we een <firstterm +>jaarlijks parallax</firstterm +>-effect zullen zien, waarbij de posities van nabije objecten heen en weer lijken te <quote +>schommelen</quote +> als gevolg van onze beweging rond de zon. Dit gebeurt inderdaad, maar de afstanden tot zelfs de meest nabije sterren zijn zo groot dat om dit waar te nemen zeer nauwkeurige waarnemingen nodig zijn met de telescoop. <footnote +><para +>De oude Grieken kenden het verschijnsel parallax, maar omdat zij geen jaarlijkse parallax konden waarnemen in de posities van de sterren, concludeerden zij dat de aarde niet om de zon kon bewegen. Wat ze niet wisten was dat de sterren miljoenen keer verder staan dan de zon, en dat de parallax dus niet met het blote oog kan worden waargenomen.</para +></footnote +>. </para> + <para +>Met moderne telescopen kunnen astronomen de jaarlijkse parallax van de meest nabije sterren meten, en daarmee de afstand met gebruik van triangulatie (driehoeksmeting). Hoe dichterbij een ster is, hoe groter de verschuiving in zijn positie zal zijn tussen twee verschillende data. </para> + <para +>Na een periode van zes maanden heeft de aarde zich verplaatst over de helft van zijn baan om de zon, en staat dan dus aan de andere kant van de zon. In deze tijd is de positie van de aarde veranderd over een afstand van 2 <firstterm +>astronomische eenheden</firstterm +> (afgekort AE, Engels AU; 1 AE is de (gemiddelde) afstand van de aarde tot de zon, ongeveer 150 miljoen kilometer (meer precies: 149.597.870,66 km!!)). U vindt dit misschien wel een grote afstand, maar zelfs de meest nabije ster (alpha Centauri) staat ongeveer 40 <emphasis +>biljoen</emphasis +> (40*10^12) kilometer hier vandaan (dat is bijna 300.000 keer zo ver!). Daarom is de jaarlijkse parallax erg klein, typisch kleiner dan 1 <firstterm +>boogseconde</firstterm +>, een hoek met een grootte van 1/3600 graad. Een handige eenheid om de afstanden van nabije sterren in uit te drukken is de <firstterm +>parsec</firstterm +>, een afkorting van "parallax boogseconde". Een parsec is de afstand waarop de straal van de aardbaan om de zon (dus 1 AE) onder een hoek wordt gezien van 1 boogseconde. Dit is 180/pi * 3600 * 150.000.000 kilometer = 3,1 * 10^13 kilometer, wat gelijk is aan 3,26 lichtjaar. <footnote +><para +> Astronomen zijn zo gesteld op deze afstandseenheid dat zij de <quote +>kiloparsec</quote +> gebruiken om afstanden in uit te drukken in melkwegstelsels, en <quote +>megaparsecs</quote +> voor intergalactische afstanden, ook al zijn die afstanden veel te groot om werkelijk een parallax te kunnen meten. Om die grote afstanden te kunnen bepalen zijn andere methoden nodig.</para +></footnote +>. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/popup.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/popup.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..fee7eae8438 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/popup.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/precession.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/precession.docbook new file mode 100644 index 00000000000..d3f8dc28b9e --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/precession.docbook @@ -0,0 +1,59 @@ +<sect1 id="ai-precession"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Precessie</title> +<indexterm +><primary +>Precessie</primary> +</indexterm> +<para +><firstterm +>Precessie</firstterm +> is de geleidelijke verandering in de stand van de draaiingsas van de aarde. De draaiingsas beschrijft hierdoor een (dubbele) kegelmantel en heeft daar elke keer bijna 26000 jaar nodig.Kijk u maar naar een tol als u die laat draaien: de <quote +>wiebelende</quote +> beweging die u ziet tijdens het draaien wordt precessie genoemd. </para +><para +>Omdat de stand van de draaiingsas van de aarde verandert, veranderen ook de plaatsen van de <link linkend="ai-cpoles" +>hemelpolen</link +> voortdurend. </para +><para +>De oorzaak van de precessie van de aardas is ingewikkeld. De aarde is niet een perfecte bol, maar een beetje afgeplat, wat inhoudt dat de <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> langs de evenaar groter is dan de grootcirkels die door de polen gaan. En ook bevinden de maan en de zon zich niet in het equatoriale vlak van de aarde. Dat heeft tot gevolg dat naast een lineaire aantrekkingskracht er door zowel de zon als de maan ook een klein <emphasis +>koppel</emphasis +> op de afgeplatte aarde wordt uitgeoefend. Dit koppel op de draaiende aarde probeert de aardas om te trekken wat leidt tot de precessiebeweging. +</para +><para +>Noot: een koppel bestaat uit twee even grote tegengesteld gerichte krachten die niet in elkaars verlengde liggen. Een koppel probeert een lichaam te laten draaien. In het geval van de aarde "wil" de zon de aarde zo draaien dat het vlak van de evenaar door de zon gaat. Hetzelfde geldt ook voor de voor de maan. De krachten waar het hierom gaat zijn die op de extra bolling van de aarde rond de evenaar, en de reactiekracht die daarbij hoort (de aarde blijft op dezelfde afstand van de zon/maan).</para> +<para +>Noot: Een kracht uitgeoefend op de as van een draaiende tol zal de stand van die as wijzigen in een richting loodrecht op die kracht, in de draairichting. Een draaiende tol, die een beetje scheef staat, zal dus niet omvallen, zoals men zou verwachten, maar de rotatieas ervan zal een rondgaande beweging maken. Dit alles geldt ook voor de aarde, die eigenlijk ook een scheefstaande tol is. </para> +<tip> +<para +>Oefening:</para> +<para +>Precessie is het makkelijkste te zien door naar de <link linkend="ai-cpoles" +>hemelpool</link +> te kijken. Om de pool op te zoeken, schakelt u naar Equatoriale coördinaten in het venster <guilabel +>&kstars; instellen</guilabel +>, waarna u op de <keycap +>pijltjestoets omhoog</keycap +> drukt totdat het beeld niet meer beweegt. In het <guilabel +>informatievak</guilabel +> ziet u dan dat de declinatie +90 graden is, en de heldere ster Polaris (de poolster) moet u nabij het midden van het scherm kunnen vinden. Probeer nu met behulp van de linker- en rechter pijltjestoetsen het beeld te verplaatsen. Merk op dat het lijkt of de hemel rondom de pool draait. </para +><para +>We zullen nu de precessie tonen door het jaartal te veranderen tot heel ver in de toekomst, waarna we zullen zien dat de hemelpool nu niet meer nabij de poolster is. Open het venster <guilabel +>Tijd</guilabel +> (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>S</keycap +></keycombo +>), en stel het jaartal in op 8000 (op dit moment kan &kstars; geen jaartallen aan die nog verder weg liggen, maar dit jaartal is meer dan voldoende voor ons doel). Merk op dat het getoonde hemelgebied nu ligt om een punt tussen de sterrenbeelden de Zwaan en Cepheus. Laat zien dat dit werkelijk de nieuwe pool is door het beeld naar links en naar rechts te verplaatsen. In het jaar 8000 zal de hemel rond dit punt draaien, en is de Noordelijke hemelpool niet langer in de buurt van de poolster. </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/quicktour.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/quicktour.docbook new file mode 100644 index 00000000000..af6bc11ecec --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/quicktour.docbook @@ -0,0 +1,429 @@ +<chapter id="using-kstars"> +<title +>Een korte rondleiding door &kstars;</title> + +<para +>Dit hoofdstuk loodst u door &kstars;, en maakt u bekend met vele van de belangrijkste eigenschappen. </para> + +<screenshot> +<screeninfo +>U ziet hier een schermafdruk van het hoofdvenster van &kstars;: </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="screen1.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Hoofdvenster</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In de schermafdruk hierboven ziet u een afbeelding die typisch is voor het KStars-programma. U ziet hierin een gedeelte van de hemel rondom Betelgeuze afgebeeld, de helderste ster in het sterrenbeeld Orion. Orion is zojuist opgekomen boven de oostelijke horizon. Sterren worden getoond met hun <link linkend="ai-colorandtemp" +>werkelijke kleur</link +> en relatieve helderheden. Bij de helderste sterren wordt de naam genoemd (bijv. Betelgeuze). M42, de Orionnevel, is te zien rechts van de <quote +>gordel</quote +>-sterren van Orion, net boven de horizon. Als u goed kijkt, kunt u ook de planeet Saturnus linksboven zien. In drie hoeken van de schermafdruk ziet u tekstvelden met informatie over de huidige tijd (<quote +>LT: 12:39:25 19/03/03</quote +>), de huidige plaats op aarde (<quote +>Baltimore, Maryland, VS</quote +>), en het object dat zich nu in het midden van het beeld bevindt (<quote +>Kijkrichting: Betelgeuze (alp(ha) Ori(onis))</quote +>). Boven de afbeelding van de sterrenhemel zijn twee werkbalken. De hoofdwerkbalk bevat snelkoppelingen voor <link linkend="kstars-menus" +>menufuncties</link +>, en een tijd-beeldelement waarmee u kunt instellen hoe snel de simulatieklok loopt. De weergavewerkbalk bevat knoppen waarmee het tonen van verschillende soorten objecten kan worden aan- en uitgezet. Onderaan het scherm is een statusbalk waarin de naam wordt getoond van het object waarop u klikt, en de <link linkend="ai-skycoords" +>hemelcoördinaten</link +> (Rechte Klimming en Declinatie) van de de positie van de muiscursor in de sterrenkaart. </para> + +<sect1 id="startwizard"> +<title +>De opstartassistent</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Opstartassistent</primary +></indexterm +> De eerste keer dat u Kstars start ziet u een opstartassistent, waarmee u gemakkelijk uw geografische locatie kunt instellen en enkele extra gegevensbestanden kunt ophalen. U kunt de opstartassistent op elk moment verlaten door op de knop <guilabel +>Afsluiten</guilabel +> te drukken. </para> + +<para +>Op de eerste pagina van de opstartassistent kunt u rechts in het venster de geografische locatie kiezen uit een lijst van 2500+ locaties die het programma kent. Deze lijst kan worden gefilterd met de tekst die u invult in de invulvelden voor <guilabel +>Stad</guilabel +>, <guilabel +>Provincie</guilabel +>, en <guilabel +>Land</guilabel +>. Als de gewenste locatie niet in de lijst voorkomt kunt u voorlopig een stad in de buurt kiezen. Later kunt u uw precieze locatie met de hand invullen met het hulpmiddel <link linkend="setgeo" +>Geografische locatie instellen</link +>. Na het kiezen van een locatie drukt u op <guilabel +>Verder</guilabel +>. </para> + +<para +>In de tweede pagina van de opstartassistent kunt u de extra gegevens ophalen die niet in de standaarddistributie van &kstars; zijn opgenomen. Druk op de knop <guilabel +>Gegevens ophalen</guilabel +> om het hulpmiddel <guilabel +>Gegevens ophalen</guilabel +> te openen. Wanneer dit allemaal klaar is drukt u op de knop <guilabel +>Voltooien</guilabel +> en kunt u aan de slag met &kstars;. </para> + +<note> +<para +>Het hulpmiddel Gegevens ophalen is alleen beschikbaar als KDE 3.3.x is geïnstalleerd. </para> +</note> +</sect1> + +<sect1 id="lookaround"> +<title +>Neem eens een kijkje</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Navigatietoetsen</primary> +<secondary +>Grondbeginselen</secondary +></indexterm> +Nu de tijd en de locatie zijn ingesteld, kunnen we eens een kijkje gaan nemen. U kunt het beeld verplaatsen met behulp van de pijltjestoetsen. De verplaatsingssnelheid wordt verdubbeld als u tegelijkertijd de &Shift;-toets ingedrukt houdt. U kunt het beeld ook verplaatsen door klikken en slepen met de muis. Merk op dat als het beeld wordt verplaatst, niet alle objecten worden getoond. Dit is gedaan om de <acronym +>CVE</acronym +> (CPU, de processor) te ontlasten, doordat die nu niet steeds de posities van alle objecten hoeft te herberekenen, waardoor een vloeiender verplaatsing mogelijk wordt (u kunt in het venster <link linkend="config" +>&kstars; instellen</link +> instellen welke objecten verborgen worden tijdens verplaatsingen). Er zijn zeven manieren om de vergroting (of <firstterm +>Zoomniveau</firstterm +>) van het beeld in te stellen:</para> + +<orderedlist> +<listitem> + <para +>Met de toetsen <keycap +>+</keycap +> en <keycap +>-</keycap +></para> +</listitem> +<listitem> + <para +>Met de In- en Uitzoomknoppen in de werkbalk</para> +</listitem> +<listitem> + <para +><guimenuitem +>Inzoomen</guimenuitem +>/<guimenuitem +>Uitzoomen</guimenuitem +> kiezen in het menu <guimenu +>Beeld</guimenu +></para> +</listitem> +<listitem> + <para +><guimenuitem +>Naar hoekgrootte vergroten...</guimenuitem +> kiezen in het menu <guimenu +>Beeld</guimenu +>. U kunt zo de grootte van het gezichtsveld opgeven, in graden.</para> +</listitem> +<listitem> + <para +>Uw muiswiel gebruiken</para> +</listitem> +<listitem> + <para +>Op en neer slepen met de muis met ingedrukte middelste knop.</para> +</listitem> +<listitem> + <para +>&Ctrl; ingedrukt houden, terwijl u met de muis sleept. Hiermee kunt u een rechthoekig gebied in de kaart markeren. Als u de muisknop loslaat zal het beeld op de rechthoek inzoomen.</para> +</listitem> +</orderedlist> + +<para +>Merk op dat als u inzoomt, zwakkere sterren zichtbaar worden.</para> + +<para +>Zoom uit tot dat u een groene kromme lijn ziet, deze stelt uw lokale <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +> voor. Als u de standaard instellingen van &kstars; niet heeft veranderd, dan zal het beeld onder de horizon geheel groen zijn, waarmee de voorgrond van de aarde wordt afgebeeld. Er is ook een witte kromme lijn, dit is de <link linkend="ai-cequator" +>hemelequator</link +>, en een bruine kromme lijn, die de <link linkend="ai-ecliptic" +>ecliptica</link +> voorstelt, de baan die de zon lijkt te volgen tussen de sterren in de loop van het jaar. De zon bevindt zich altijd ergens op de ecliptica, en de planeten altijd dichtbij de ecliptica. </para> +</sect1> + +<sect1 id="skyobjects"> +<title +>Objecten aan de hemel</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Overzicht</secondary +></indexterm> +&kstars; laat duizenden objecten aan de hemel zien: sterren, planeten, kometen, asteroïden, sterrenhopen, nevels en melkwegstelsels. U kunt allerlei dingen doen met de getoonde objecten en er informatie over krijgen. Door er op te klikken kunt u in de statusbalk zien hoe een object heet, en door de muis er even boven te houden wordt in de sterrenkaart de naam ervan gedurende korte tijd getoond. Er op dubbelklikken centreert de sterrenkaart op dit object en start het volgen ervan (zodat het in het midden van de sterrenkaart blijft terwijl de tijd doorloopt). <mousebutton +>Rechts</mousebutton +>klikken op een object geeft u een contextmenu met meer opties. </para> + +<sect2 id="popupquick"> +<title +>Het contextmenu</title> +<indexterm +><primary +>Contextmenu</primary +><secondary +>Voorbeeld</secondary +></indexterm> + +<para +>Hier is een voorbeeld van het contextmenu van de Orionnevel, die u ziet na er op te <mousebutton +>rechts</mousebutton +>klikken: </para> + +<screenshot> +<screeninfo +>Contextmenu voor M 42</screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="popup.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Contextmenu voor M 42</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Hoe het contextmenu eruit ziet hangt een beetje af van het type object waarop is <mousebutton +>rechts</mousebutton +>geklikt, maar de basisstructuur ziet u hieronder. U vindt er <link linkend="popup-menu" +> nadere informatie over het contextmenu</link +>. </para> + +<para +>In het bovenste gedeelte vindt u wat informatie (die u niet kunt selecteren). In de bovenste een tot drie regels ziet u de naam (of namen) van het object, en wat voor soort object het is. In de volgende drie regels ziet u de tijden van opkomst, doorgang (door de meridiaan) en ondergang van het object. Als er "circumpolair" staat bij de opkomst- en ondergangstijden, dan betekent dat dat het object op deze locatie altijd boven de horizon zal zijn.</para +><para +>Noot vertaler: circumpolair kan ook betekenen dat het object altijd onder de horizon is, en dus nooit opkomt of ondergaat. Zo is het Zuiderkruis voor een waarnemer in Nederland circumpolair onder de horizon. Vanuit Nederland is het Zuiderkruis dus niet zichtbaar. </para> +<para +>Het middelste gedeelte bevat opdrachten voor wat u met het object wilt doen, zoals <guimenuitem +>Centreren en volgen</guimenuitem +>, <guimenuitem +>Details...</guimenuitem +>,en <guimenuitem +>Naam tonen</guimenuitem +>. Zie <link linkend="popup-menu" +>beschrijving contextmenu</link +> voor een complete lijst en beschrijving van elke actie. </para> +<para> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Internet-koppelingen</secondary> +<seealso +>Contextmenu</seealso +></indexterm> +Hieronder vindt u koppelingen naar internetpagina's met afbeeldingen en/of informatie over het object. Als u nog een internetpagina kent met informatie of een afbeelding van het object, kunt u zelf een koppeling toevoegen aan het contextmenu van het object met behulp van <guimenuitem +>Koppeling toevoegen...</guimenuitem +>. </para> +</sect2> + +<sect2 id="findobjects"> +<title +>Objecten zoeken</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddel Object zoeken</primary +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Zoeken op naam</secondary +></indexterm> +<para +>U kunt objecten met een naam zoeken in het venster <guilabel +>Object zoeken</guilabel +> dat u kunt openen door op het pictogram <guiicon +>Object zoeken</guiicon +> te klikken in de werkbalk, door <guimenuitem +>Object zoeken...</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +> te kiezen, of door op de toetsen<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +> te drukken. Het venster <guilabel +>Object zoeken</guilabel +> ziet u hieronder: <screenshot> +<screeninfo +>Venster object zoeken</screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="find.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Venster object zoeken</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> +</para> + +<para +>Het venster bevat een lijst van alle objecten in &kstars; die een naam hebben. Veel van deze objecten hebben alleen een catalogusnummer (bijvoorbeeld NGC 3077), maar er zijn objecten die ook een gewone naam hebben (bijvoorbeeld de Draaikolknevel). U kunt in deze lijst naar naam en naar objecttype filteren. Om naar de naam te filteren voert u de eerste letters in van de naam in het invulvak boven de lijst, waarna in de lijst alleen nog namen voorkomen die met die letters beginnen. Om naar het type te filteren, kiest u het type in het combinatieveld onderin het venster. </para +><para +>Om op een object te centreren kiest u het gewenste object in de lijst, en drukt u op <guibutton +>OK</guibutton +>. Merk op dat indien het object zich onder de horizon bevindt, het programma waarschuwt dat u mogelijk niets ziet behalve de voorgrond (u kunt de voorgrond doorzichtig maken in het venster <guilabel +>Weergaveopties</guilabel +> ,of door op de knop <guiicon +>Horizon omschakelen</guiicon +> te klikken in de Weergavewerkbalk). </para> +</sect2> + +<sect2 id="centertrack"> +<title +>Centreren en volgen</title> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Volgen</secondary +></indexterm> +<para +>&kstars; zal automatisch beginnen met volgen zodra er op een object is gecentreerd, hetzij in het venster <guilabel +>Object zoeken</guilabel +>, hetzij door op het object te dubbelklikken, hetzij doordat er gekozen is voor <guimenuitem +>Centreren en volgen</guimenuitem +> in het contextmenu dat u ziet na <mousebutton +>rechts</mousebutton +>klikken op het object. U kunt het volgen stoppen door het beeld te verplaatsen, op de knop <guiicon +>Vergrendelen</guiicon +> in de hoofdwerkbalk te klikken, of door <guimenuitem +>Volgen stoppen</guimenuitem +> te kiezen in het menu <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +>. </para> + +<note> +<para> +<indexterm +><primary +>Baansporen</primary> +<secondary +>Gekoppeld aan het gecentreerde object</secondary> +</indexterm> +Wanneer een lichaam in het zonnestelsel wordt gevolgd zal &kstars; er automatisch een <quote +>baanspoor</quote +> bij tekenen waardoor de baan van het lichaam langs de hemel zichtbaar wordt. U zult waarschijnlijk de tijdstap van de klok op een grote waarde moeten zetten (zoals <quote +>1 dag</quote +>) om het spoor te kunnen zien. </para> +</note> +</sect2> + +<sect2 id="objectactions"> +<title +>Acties met toetsenbord</title> +<indexterm +><primary +>Objecten aan de hemel</primary> +<secondary +>Acties met toetsenbord</secondary +></indexterm> +<para +>Als u op een object klikt in de kaart wordt het het <firstterm +>geselecteerde object</firstterm +>, en ziet u de naam ervan in de statusbalk. Er zijn een aantal snelle toetsopdrachten beschikbaar voor acties op het geselecteerde object: <variablelist> +<varlistentry> +<term +><keycap +>C</keycap +></term> +<listitem> +<para +>Het geselecteerde object centreren en volgen.</para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>D</keycap +></term> +<listitem> +<para +>Toon het venster <link linkend="tool-details" +>Objectdetails</link +> van het geselecteerde object</para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>L</keycap +></term> +<listitem> +<para +>Naam van het geselecteerde object wel/niet tonen</para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>O</keycap +></term> +<listitem> +<para +>Het geselecteerde object aan de <link linkend="tool-observinglist" +>Waarneemlijst</link +> toevoegen</para> +</listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +><keycap +>T</keycap +></term> +<listitem> +<para +>Het baanspoor van een object (alleen in het zonnestelsel) wel/niet tonen </para> +</listitem> +</varlistentry> + +</variablelist> +</para> + +<note> +<para +>Door tegelijkertijd de <keycap +>Alt</keycap +>-toets ingedrukt te houden worden al deze acties niet op het geselecteerd object maar op het gecentreerde object (dus in de kijkrichting) uitgevoerd. </para> +</note> +</sect2 +> <!--object actions--> +</sect1 +> <!--objects in the sky--> + +<sect1 id="endtour"> +<title +>Einde van de rondleiding</title> +<para +>Dit is het einde van de rondleiding door &kstars;, hoewel we alleen maar hebben geroken aan de vele mogelijkheden. In &kstars; zijn vele nuttige <link linkend="tools" +>hulpmiddelen voor de astronomie</link +>, u kunt er direct <link linkend="indi" +>uw telescoop mee besturen</link +>, en het geeft u een groot aantal opties voor het <link linkend="config" +>configureren en aanpassen</link +>. Bovendien bevat dit handboek het <link linkend="astroinfo" +>AstroInfo Project</link +>, een aantal korte, aan elkaar gekoppelde artikeltjes waarin enkele Astronomische en Astrofysische begrippen achter &kstars; worden uitgelegd. </para> +</sect1> + +</chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/retrograde.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/retrograde.docbook new file mode 100644 index 00000000000..c34f575a983 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/retrograde.docbook @@ -0,0 +1,31 @@ +<sect1 id="ai-retrograde"> +<sect1info> +<author +><firstname +>John</firstname +> <surname +>Cirillo</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Teruglopende beweging</title> +<indexterm +><primary +>Teruglopende beweging</primary> +</indexterm> + +<para +><firstterm +>Teruglopende beweging</firstterm +> (ook wel retrograde beweging genoemd) is de schijnbare omkering van de normale bewegingsrichting van planeten, tegen de achtergrond van de sterren. </para +><para +>Als we de hemel waarnemen, dan zien we de sterren bewegen van oost naar west (zoals de zon (ook een ster) dit overdag doet). De sterren hebben een vaste positie ten opzichte van elkaar. Tussen de sterren zien we ook de planeten, die meebewegen met de sterren, maar ten opzichte daarvan geen vaste positie hebben, en in het algemeen tegen de sterrenachtergrond van west naar oost lijken te bewegen (zoals ook de maan dat doet, en de zon, maar dat laatste is moeilijker om te zien). Maar soms keert de schijnbare beweging van een planeet om, en heeft de planeet een teruglopende beweging ten opzichte van de sterren. </para +><para +>Bij teruglopende beweging denkt men in de eerste plaats aan de buitenplaneten, dat zijn de planeten die zich verder van de zon bevinden dan de aarde (Mars, Jupiter, Saturnus, ...). Door die planeten nacht na nacht te volgen ziet men dat die zich over het algemeen tussen de sterren bewegen van west naar oost, maar soms, in de weken dat een planeet omstreeks middernacht door de meridiaan gaat, merkt men op dat die beweging stopt, en zelfs omkeert. Na verloop van tijd stopt de teruglopende beweging weer, en gaat de planeet weer in de normale richting, tussen de sterren. De teruglopende beweging wordt veroorzaakt doordat we zelf ons op een bewegende aarde bevinden, die sneller rondgaat dan de buitenplaneten. Als we een buitenplaneet inhalen, laten we die achter ons, en beweegt die planeet zich schijnbaar naar achteren, en dus in de andere richting: teruglopend. Dit gebeurt als de zon, de aarde en de buitenplaneet ongeveer op een lijn staan: de planeet gaat tegen middernacht door de locale meridiaan. </para +><para +>De teruglopende beweging van planeten stelde de oude Griekse astronomen voor een groot raadsel. Daarom, en vooral vanwege het feit dat de planeten geen vaste plaats onder de sterren hebben, noemden zij deze hemellichamen <quote +>planeten</quote +> dat <quote +>zwervers</quote +> betekent. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/screen1.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/screen1.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..a1a058922dc --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/screen1.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/scriptbuilder.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/scriptbuilder.docbook new file mode 100644 index 00000000000..240e652734f --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/scriptbuilder.docbook @@ -0,0 +1,488 @@ +<sect1 id="tool-scriptbuilder"> +<title +>Het hulpmiddel Scriptbouwer</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Scriptbouwer</secondary> +</indexterm> + +<para +>Toepassingen in KDE kunnen worden bestuurd vanuit een ander programma, vanaf de opdrachtregel in een tekstscherm, of met behulp van een shellscript, waarbij het "Desktop Communication Protocol" (<abbrev +>DCOP</abbrev +>) wordt gebruikt. In KStars wordt dit gebruikt voor het vastleggen van tamelijk complex gedrag in een script, dat daarna elk moment kan worden afgespeeld. Men kan hiervan bijvoorbeeld gebruik maken voor het maken van een demonstratie in de klas, om een astronomisch begrip toe te lichten. </para> +<para +>Het probleem met DCOP-scripts is dat het schrijven ervan een beetje lijkt op programmeren, waartegen iemand zonder programmeerervaring kan opzien. Het hulpmiddel Scriptbouwer heeft een <abbrev +>GUI</abbrev +>-interface, waarin u alleen maar hoeft te klikken om DCOP-scripts te maken voor KStars, waarmee het maken van complexe scripts erg eenvoudig wordt. </para> + +<sect2 id="sb-intro"> +<title +>Inleiding tot de Scriptbouwer</title> + +<para +>Voor de uitleg hoe de Scriptbouwer moet worden gebruikt, geef ik een korte inleiding tot alle <abbrev +>GUI</abbrev +>-componenten; als u meer wilt weten, kunt u de "Wat is dit"-functie gebruiken. </para> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het hulpmiddel Scriptbouwer </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="scriptbuilder.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Het hulpmiddel Scriptbouwer</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In de schermafbeelding hierboven ziet u de Scriptbouwer. Het vak links is het vak <firstterm +>Huidige script</firstterm +>; hierin ziet u de lijst van opdrachten in de huidige script. Het vak rechts is de <firstterm +>Functiebrowser</firstterm +>, hierin ziet u een lijst van alle beschikbare functies. Onder de Functiebrowser is een klein paneel met informatie over de in de Functiebrowser geselecteerde functie. In het paneel onder het vak "Huidige script"ziet u de <firstterm +>Functieargumenten</firstterm +>; als een functie in het vak "Huidigescript" is geselecteerd, vindt u hier de gegevens over de eventuele argumenten die deze functie nodig heeft. </para +><para +>Aan de bovenkant van het venster ziet u een rij knoppen waarmee u bewerkingen op de hele script kunt uitvoeren. Van links naar rechts zijn dit: <guibutton +>Nieuw Script</guibutton +>, <guibutton +>Script openen</guibutton +>, <guibutton +>Script opslaan</guibutton +>, <guibutton +> Script opslaan als...</guibutton +>, en <guibutton +>Script testen</guibutton +>. Het is duidelijk waar deze knoppen voor dienen, behalve misschien de laatste. Als u op de knop <guibutton +>Script testen</guibutton +> drukt, zal geprobeerd worden om de huidige script uit te voeren in het hoofdvenster van KStars. Het venster van de Scriptbouwer moet uit de weg worden verplaatst, om het resultaat te kunnen zien. </para +><para +>In het midden van het venster is een rij knoppen voor bewerkingen op de individuele scriptfuncties. Van boven naar beneden zijn dit de knoppen: <guibutton +>Functie toevoegen</guibutton +>, <guibutton +>Functie verwijderen</guibutton +>, <guibutton +>Functie kopiëren</guibutton +>, <guibutton +>Omhoog</guibutton +>, en <guibutton +>Omlaag</guibutton +>. Met de knop <guibutton +>Functie toevoegen</guibutton +> voegt u de in de Functiebrowser geselecteerde functie toe aan het vak "Huidige script" (u kunt ook de functie toevoegen door erop te dubbelklikken). Met de overige knoppen voert u bewerkingen uit op de functie die in het vak "Huidig script" is geselecteerd: verwijderen, kopiëren, of verplaatsen in de huidige script. </para> +</sect2> + +<sect2 id="sb-using"> +<title +>Gebruik van de Scriptbouwer</title> +<para +>Om het gebruik van de Scriptbouwer toe te lichten, geven we hier een klein leerzaam voorbeeld waarin we een script maken dat de maan volgt, terwijl de klok sneller loopt. </para +><para +>Als we de maan willen volgen, moeten we er eerst op focussen. Daarvoor gebruiken we de functie <firstterm +>lookToward</firstterm +> (kijk in de richting van). Kies deze functie in de Functiebrowser, en bekijk de documentatie in het paneel onder de browser. Druk op de knop <guibutton +>Functie toevoegen</guibutton +> om deze functie toe te voegen in het vak "Huidige script". In het paneel "Functieargumenten" ziet u nu een comboveld met de tekst <quote +>dir</quote +>, wat direction (richting) betekent. Dit is de kijkrichting in het beeldscherm. Het comboveld bevat alleen de hoofd- en tussenstreken van het kompas, en niet de maan of andere objecten. U kunt of <quote +>Maan</quote +> met de hand invullen in het comboveld, of op de knop <guibutton +>Object</guibutton +> drukken om het venster <guilabel +>Object zoeken</guilabel +> te kunnen gebruiken om hierin de Maan te selecteren uit de lijst van objecten met een naam. Merk op, dat zoals gewoonlijk, het centreren op een object het volgen automatisch inschakelt, het is dus niet nodig om de functie <firstterm +>setTracking</firstterm +> (volgen aanzetten) toe te voegen na lookToward. </para +><para +>Nu we ervoor hebben gezorgd dat de kijkrichting op de maan wordt ingesteld, willen we de tijd sneller laten lopen. Gebruik hiervoor de functie <firstterm +>setClockScale</firstterm +> (Kloksnelheid instellen). Voeg deze functie toe aan de script door erop te dubbelklikken in de Functiebrowser. Het paneel "Functieargumenten" heeft een tijdstap-spinveld om de gewenste tijdstap voor de simulatieklok te kiezen. Verander de tijdstap in 3 uur. </para +><para +>Goed, we hebben nu de kijkrichting op de maan ingesteld, en de klok versneld. Nu willen we dat de script enkele seconden wacht, terwijl in het beeld de maan wordt gevolgd. Voeg de functie <firstterm +>waitFor</firstterm +> (wacht op) toe aan de script, en gebruik het paneel "Functieargumenten" om aan te geven dat er 20 seconden moet worden gewacht alvorens verder te gaan. </para +><para +>Tenslotte zetten we de tijdstap van de klok terug naar de normale waarde van 1 seconde. Voeg de functie setClockscale nog een keertje toe, met als argument 1 sec. </para +><para +>Eigenlijk zijn we nu nog niet klaar. We moeten er zeker van zijn dat er op het scherm equatoriale coördinaten worden gebruikt, voordat de script de maan versneld gaat volgen. Anders, als horizontale coördinaten worden gebruikt, zal het scherm zeer snel veranderen over grote hoeken op de momenten dat de maan opkomt of ondergaat. Dit is erg verwarrend, en kan worden vermeden door de weergaveoptie <firstterm +>UseAltAz</firstterm +> (gebruik HgteAz) op "false" (onwaar) in te stellen. Om een weergaveoptie te veranderen, gebruikt u de functie <firstterm +>changeViewOption</firstterm +> (verander de weergaveoptie). Voeg deze functie toe aan de script, en bestudeer het paneel "Functieargumenten". Er is een comboveld met een lijst van alle weergaveopties die door changeViewOption kunnen worden veranderd. Omdat we weten dat we de UseAltAz-optie moeten hebben, kunnen we die gewoon kiezen in het comboveld. Maar de lijst is erg lang, en er is geen uitleg bij elke regel. Het is daarom wellicht eenvoudiger om op de knop <guibutton +>Lijst doorbladeren</guibutton +> te drukken, waardoor een venster wordt geopend met een lijst van alle weergaveopties, ingedeeld naar onderwerp. Er is bovendien uitleg bij elke optie, en het gegevenstype van de waarde van elke optie. We vinden "UseAltAz" in de categorie <guilabel +>Hemelkaartopties</guilabel +>. Kies het en druk op de knop <guibutton +>OK</guibutton +>, en het zal worden gekozen in het combinatieveld van het paneel "Functieargumenten". Tenslotte maakt u de waarde ervan <quote +>false</quote +> of <quote +>0</quote +>. </para +><para +>Nog een stap: het veranderen van "UseAltAz" aan het eind van de script zal ons niet helpen, dit moet gebeuren voor alles wat er gebeurt. Dus kies deze functie in het vak "Huidige script" en druk op de knop <guibutton +>Omhoog</guibutton +> totdat het de eerste functie in de script is. </para +><para +>Nu dat we met de script klaar zijn, moeten we die nog opslaan op de schijf. Druk op de knop <guibutton +>Script opslaan</guibutton +>. Hierdoor wordt eerst een venster geopend, waarin u een naam kunt invullen van de script, en uw naam als de auteur. Vul als naam in <quote +>Volgen van de Maan</quote +>, en uw naam als auteur, en druk op <guibutton +>OK</guibutton +>. U zult daarna de standaarddialoog "Bestand opslaan" van &kde; zien. Voer een bestandsnaam in voor de script. Merk op dat de extensie <quote +>.kstars</quote +> automatisch wordt toegevoegd mocht u die vergeten. Als u nieuwsgierig bent, kunt u met elke tekstverwerker het scriptbestand bekijken. </para +><para +>Nu we een script hebben gemaakt, kunnen we die op een aantal manieren laten werken. U kunt de script uitvoeren vanaf de opdrachtregel in een tekstscherm, als er een KStars draait. U kunt ook de script uitvoeren vanuit KStars, met <guimenuitem +>Script uitvoeren</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Bestand</guimenu +>. </para> +</sect2> + +<sect2 id="sb-indi"> + <title +>Apparaatautomatisering met INDI</title> + <para +>De tijdsindeling en het automatiseren wordt ondersteund voor alle apparaten die voldoen aan de eisen van <link linkend="what-is-indi" +>INDI</link +>. Met de <link linkend="sb-intro" +>Scriptbouwer</link +> van &kstars; kunt u elk aantal apparaten coördineren voor het uitvoeren van complexe taken. Dit kan worden bereikt met behulp van de INDI DCOP-interface van &kstars; waarmee u de beschikking heeft over verschillende groepen van functies voor wat u wenst te gaan doen. De INDI DCOP-functies kunnen worden verdeeld in vier verschillende groepen. In het volgende vindt u een beschrijving van deze functies en hun argumenten, zoals die worden ondersteund in KStars. Het wordt sterk aangeraden om het hoofdstuk <link linkend="indi-concepts" +>Concepten van INDI</link +> te lezen omdat de belangrijkste concepten van INDI overal in deze beschrijving zullen worden gebruikt.</para> + <orderedlist> + <listitem +><para +>Algemene apparaatfuncties: Functies voor het aanzetten/afsluiten van apparaten etc.</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><function +>startINDI (QString apparaatNaam, bool gebruikLokaal)</function +> : Het aanzetten van een dienst van INDI als lokaal of als server.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>shutdownINDI (QString apparaatNaam)</function +> : Afsluiten van de dienst INDI.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>switchINDI(QString apparaatNaam, bool aanzetten)</function +> : Aan- of afkoppelen van een INDI-apparaat.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDIPort(QString apparaatNaam, QString poort)</function +> : De verbindingspoort van het apparaat instellen.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDIAction(QString apparaatNaam, QString actie)</function +> : Een INDI-actie activeren. De actie kan elk <emphasis +>element</emphasis +> zijn van een <emphasis +>schakeleigenschap</emphasis +></para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>waitForINDIAction(QString apparaatNaam, QString actie)</function +> : De scriptuitvoering onderbreken totdat een opgegeven actie<emphasis +>eigenschap</emphasis +> de OK-status retourneert.</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Telescoopfuncties: Functies voor de besturing van de telescoopbeweging en -status.</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><function +>setINDIScopeAction(QString apparaatNaam, QString actie)</function +> : Voor het instellen van de telescoopmodus of -actie. Beschikbare opties zijn SLEW, TRACK, SYNC, PARK, and ABORT (verplaatsen, volgen, synchroniseren, parkeren en afbreken).</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDITargetCoord(QString apparaatNaam, double RK, double DEC)</function +> : Voor het instellen van de "JNow"-doelcoördinaten van de telescoop: <emphasis +>RK</emphasis +> en <emphasis +>DEC</emphasis +>. + +Noot vertaler: "Jnow" betekent: epoche van dit moment. Een telescoop moet noodzakelijkerwijs werken met de coördinaten die voor precessie zijn gecorrigeerd naar die van het moment waarop de telescoop wordt gebruikt.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDITargetName(QString apparaatNaam, QString objectNaam)</function +> : Voor het instellen van de "JNow"-doelcoördinaten van de telescoop naar die van <emphasis +>objectNaam</emphasis +>. KStars zoekt objectNaam op in zijn gegevensbank en als die wordt gevonden worden de RK en Dec daar opgehaald. + +Noot vertaler: "Jnow" betekent: epoche van dit moment. Een telescoop moet noodzakelijkerwijs werken met de coördinaten die voor precessie zijn gecorrigeerd naar die van het moment waarop de telescoop wordt gebruikt.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDIGeoLocation(QString apparaatNaam, double lengte, double breedte)</function +> : Het instellen van de geografische locatie van de telescoop volgens de opgegeven coördinaten. De lengte wordt gerekend vanaf de Meridiaan van Greenwich , VK, in oostelijke richting. Maar, hoewel het gewoon is om voor westelijke lengtes negatieve waarden te gebruiken, vereist INDI waarden voor de lengtes tussen 0 en 360 graden. Dus bij een negatieve lengte moet er voor INDI 360 graden worden bijgeteld. De lengte van Calgary, Canada, bijvoorbeeld, is volgens KStars: -114 04 58 (negatief, dus west), en de breedte: 51 02 58. Dus voor INDI moeten wij bij de negatieve lengte 360 graden optellen: -114,083 + 360 = 245,917 graden (-114,083 is de in decimale graden omgezette lengte -114 04 58, waarbij 04 minuten 58 seconden = 4/60 + 58/3600 = 0,082777... graden).</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDIUTC(QString apparaatNaam, QString UTCDatumTijd)</function +> : Voor het instellen van de UTC-datum en -tijd in ISO 8601 formaat. Dit formaat is YYYY-MM-DDTHH:MM:SS (bijv. 2004-07-12T22:05:32).</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Camera/CCD-Functies voor de besturing van de eigenschappen en status van de camera/CCD.</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><function +>setINDICCDTemp(QString apparaatNaam, int temp)</function +> : Voor het instellen van de beoogde temperatuur van de CCD-chip in graden Celsius.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDIFrameType(QString apparaatNaam, QString type)</function +> : Voor het instellen van het belichtingstype van de CCD. Beschikbare opties zijn FRAME_LIGHT, FRAME_BIAS, FRAME_DARK, and FRAME_FLAT (deze termen niet vertaald, daar de betekenis ervan bekend moet zijn om er zinvol mee te werken) + +Dark frame: Belichting met gesloten sluiter. +Flat frame: Belichting op een egaal verlicht oppervlak. +Bias frame: Idem, maar voor elke pixel hetzelfde opgeteld. +Light frame: het eigenlijke beeld. + +Dark, Flat en Bias frames dienen om het beeld te kunnen verbeteren. + +Ik raad aan om met bijvoorbeeld Google informatie hierover te vinden, maar kon zelf nauwelijks Nederlandse pagina's vinden (vert.)</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>startINDIExposure(QString apparaatNaam, int tijdsduur)</function +> : Voor het instellen van de belichting van de CCD/Camera gedurende een <emphasis +>tijdsduur</emphasis +> in seconden.</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem +> + <listitem +><para +>Focusserfuncties: Functies voor de besturing van de beweging en de status van de focusser (scherpstelinrichting).</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><function +>setINDIFocusSpeed(QString apparaatNaam, QString actie)</function +> : Voor het instellen van de snelheid van de focusser. Beschikbare opties zijn FOCUS_HALT, FOCUS_SLOW, FOCUS_MEDIUM, and FOCUS_FAST (focus_halt, _langzaam, _middel en _snel).</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>setINDIFocusTimeout(QString apparaatNaam, int tijdsduur)</function +> : Voor het instellen van de duur in seconden van enige volgende startINDIFocus-bewerking.</para +></listitem> + <listitem +><para +><function +>startINDIFocus(QString apparaatNaam, int focusRichting)</function +> : Beweegt de focuser of naar binnen (focusRichting = 0) of naar buiten (focusRichting = 1). De snelheid en de tijdsduur van deze bewerking worden ingesteld met de functies <function +>setINDIFocusSpeed()</function +> en <function +>setINDIFocusTimeout()</function +>.</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + <listitem +><para +>Filterfuncties: Functies voor de besturing van de filterpositie.</para> + <itemizedlist> + <listitem +><para +><function +>setINDIFilterNum(QString ApparaatNaam, int filter_num)</function +> : Verander de filterpositie naar <varname +>filter_num</varname +>. De gebruiker kan aliassen toekennen aan filternummers in het dialoogvak van <guimenuitem +>INDI instellen </guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Apparaten</guimenu +> (bijv. Filter 1 = Red (rood), Filter 2 = Green (groen) .. enz.).</para +></listitem> + </itemizedlist> + </listitem> + + </orderedlist> + +<para +>Merk op dat in alle functies van INDI de naam van het apparaat het eerste argument is. Hierdoor kunnen in een script verschillende commando's voorkomen die naar verschillende INDI-apparaten worden gestuurd. In het hulpmiddel Scriptbouwer zijn twee opties aanwezig die het maken en het bewerken van INDI-scripts vereenvoudigen:</para> +<itemizedlist> + <listitem +><para +><option +>Voeg waitForINDIAction toe na elke INDI-actie</option +> : Indien aangevinkt zal Scriptbouwer automatisch <function +>waitForINDIAction()</function +> toevoegen na elke actie die wordt herkend. Bijvoorbeeld, als u de functie <function +>switchINDI()</function +>aan de script toevoegt met deze optie aangevinkt, zal de Scriptbouwer "waitForINDIAction CONNECTION" in het scriptbestand toevoegen direct achter <function +>switchINDI()</function +>. Hierdoor zal de script pauseren na de opdracht <function +>switchINDI()</function +> totdat <function +>switchINDI()</function +> de OK status retourneert (d.w.z. nadat de verbinding met het apparaat gelukt is). Het is van groot belang te weten dat de Scriptbouwer niet automatisch <function +>waitForINDIAction()</function +> kan toevoegen voor algemene acties die zijn toegevoegd met behulp van de functie <function +>setINDIAction()</function +>. Dit komt omdat KStars van algemene acties niet de eigenschappen van de "parent" (ouder) kan bepalen. Daarom moet u, indien gewenst, in dat geval zelf <function +>waitForINDIAction()</function +> toevoegen achter algemene acties.</para> + </listitem> + <listitem +><para +><option +>Gebruik INDI-apparaatnaam opnieuw</option +> : Indien aangevinkt wordt in het veld voor de apparaatnaam van alle volgende functies automatisch de laatste apparaatnaam ingevuld. De laatste apparaatnaam wordt steeds ingesteld nadat de functie <function +>startINDI()</function +> wordt toegevoegd aan de huidige script. Indien met meerdere apparaten wordt gewerkt wordt u aangeraden deze optie uit te zetten.</para> + </listitem> +</itemizedlist> + +<para +>Nu zijn we zover dat we een demoscript kunnen maken voor de besturing van een LX200 GPS-telescoop, samen met de CCD-camera van Finger Lakes. Onze opdracht is eenvoudig. We zullen de telescoop naar Mars laten bewegen en Mars laten volgen, daarna vragen we de camera om drie opnamen te maken, ieder gedurende 10 seconden, met een tussenpoos van 20 seconden.</para> +<important +><para +>Omdat de INDI DCOP-interface geen directe terugkoppeling (feedback) geeft over de voortgang, waarde of status van de bewerkingen en parameters van het apparaat (behalve <function +>waitForINDIAction()</function +>), is de automatisering van apparaten in KStars gelijksoortig aan open-lus (open-loop) besturingssystemen. In zulke systemen bestaat er geen directe terugkoppeling om de voortgang van het systeem te meten en voor fouten te corrigeren. Daarom moeten automatiseringsscripts zorgvuldig worden ontworpen. Zij moeten alle uitvoerig worden getest voordat ze kunnen worden gebruikt. + +Noot vertaler: zie ook bladzij 91 op http://wwwhome.math.utwente.nl/~poldermanjw/onderwijs/156057/diktaat.pdf</para +></important> + +<screenshot> + <screeninfo +>Het hulpmiddel Scriptbouwer </screeninfo> + <mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="indiscript.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Het hulpmiddel Scriptbouwer</phrase> + </textobject> + </mediaobject> +</screenshot> + +<para +>In het bovenstaande schermbeeld ziet u de demoscript. Merk op dat we de optie <option +>"Voeg waitForINDIAction toe na elke INDI-actie"</option +> hebben aangevinkt en de optie <option +>"Gebruik INDI-apparaatnaam opnieuw"</option +> uitgevinkt. De eerste functie die moet worden toegevoegd is <function +>startINDI()</function +>, zoals u hierboven kunt zien. We willen onze apparaten als lokale apparaten laten werken, en hoeven dus niet de dienstmodus te veranderen in het venster voor de functieargumenten. We typen de apparaatnaam in, te beginnen met de telescoop "LX200 GPS". We herhalen dit voor de camera "FLI CCD". Daarna komt de functie <function +>waitFor()</function +>. In het algemeen wordt aangeraden om direct na <function +>startINDI()</function +> de functie <function +>waitFor()</function +> te gebruiken om de script gedurende 1-5 seconden te laten wachten. Hierdoor bent u er zeker van dat alle eigenschappen goed worden geïnstalleerd en klaar zullen zijn voor het ontvangen van een commando. Het is ook nuttig bij de besturing van apparaten op afstand omdat het ophalen en het installeren van eigenschappen dan enige tijd kunnen vergen. Met de volgende functie, <function +>switchINDI()</function +> wordt elk apparaat aangekoppeld.</para> + +<para +>Omdat de optie <option +>"Voeg waitForINDIAction toe na elke INDI-actie"</option +> is aangevinkt, hoeven we deze niet meer zelf toe te voegen na <function +>switchINDI()</function +> om er zeker van te zijn dat de script alleen verder wordt uitgevoerd na een succesvolle aankoppeling van de apparaten, omdat de Scriptbouwer dit automatisch voor ons doet wanneer we de script opslaan. Nu zullen we het volgen van de telescoop gaan instellen, klik op de functie <function +>setINDIScopeAction()</function +> en selecteer TRACK (volgen). Merk op dat we het volgen door de telescoop moeten instellen <emphasis +>voordat</emphasis +> de te volgen coördinaten worden opgegeven. De functie <function +>setINDIScopeAction()</function +> dient hier het gemak, omdat in dit voorbeeld het een algemene functie <function +>setINDIAction()</function +> uitvoert gevolgd door het sleutelwoord TRACK. Echter, het nut van het gebruik van <function +>setINDIAction()</function +> is dat KStars automatisch de functie <function +>waitForINDIAction()</function +> kan toevoegen daar waar dat nodig is. Dit gemak is niet automatisch beschikbaar bij algemene acties, zoals we al hebben besproken.</para> + +<para +>Vervolgens gebruiken we de functie <function +>setINDITargetName()</function +> en stellen die in op Mars. Tenslotte worden in de laatste paar stappen afbeeldingen belicht gedurende 10 seconden met de functie <function +>startINDIExposure()</function +>, waarna 20 seconden wordt gewacht tussen de belichtingen met de functie <function +>waitFor()</function +> met als argument 20.</para> + +<para +>We kunnen nu onze script opslaan en het op ieder moment uitvoeren. Het opgeslagen script ziet er zo uit (als u bash gebruikt als opdrachtvertaler (shell)):</para> +<blockquote +><programlisting +>#!/bin/bash + #KStars DCOP script: Demoscript + #door Jasem Mutlaq + #laatst gewijzigd: Do 6 Jan 2005 09:58:26 + # + KSTARS=`dcopfind -a 'kstars*'` + MAIN=KStarsInterface + CLOCK=clock#1 + dcop $KSTARS $MAIN startINDI "LX200 GPS" true + dcop $KSTARS $MAIN startINDI "FLI CCD" true + dcop $KSTARS $MAIN waitFor 3 + dcop $KSTARS $MAIN switchINDI "LX200 GPS" true + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "LX200 GPS" CONNECTION + dcop $KSTARS $MAIN switchINDI "FLI CCD" true + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "FLI CCD" CONNECTION + dcop $KSTARS $MAIN setINDIScopeAction "LX200 GPS" TRACK + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "LX200 GPS" ON_COORD_SET + dcop $KSTARS $MAIN setINDITargetName "LX200 GPS" Mars + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "LX200 GPS" EQUATORIAL_EOD_COORD + dcop $KSTARS $MAIN startINDIExposure "FLI CCD" 10 + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "FLI CCD" EXPOSE_DURATION + dcop $KSTARS $MAIN waitFor 20 + dcop $KSTARS $MAIN startINDIExposure "FLI CCD" 10 + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "FLI CCD" EXPOSE_DURATION + dcop $KSTARS $MAIN waitFor 20 + dcop $KSTARS $MAIN startINDIExposure "FLI CCD" 10 + dcop $KSTARS $MAIN waitForINDIAction "FLI CCD" EXPOSE_DURATION +</programlisting> +</blockquote> + +<note> +<para +>In de INDI-bibliotheek zijn robuuste hulpmiddelen te vinden voor het schrijven van scripts, waardoor het voor ontwikkelaars mogelijk is om zeer complexe scripts samen te stellen. Voor nadere informatie zie <ulink url="http://indi.sourceforge.net/manual/book1.html" +>INDI Developer Manual</ulink +> (Handboek voor de INDI-ontwikkelaar, in het Engels).</para> +</note> +</sect2> +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/scriptbuilder.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/scriptbuilder.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..5e90338ba2a --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/scriptbuilder.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/sidereal.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/sidereal.docbook new file mode 100644 index 00000000000..ca600ee83a4 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/sidereal.docbook @@ -0,0 +1,85 @@ +<sect1 id="ai-sidereal"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Sterretijd</title> +<indexterm +><primary +>Sterretijd</primary> +<seealso +>Uurhoek</seealso> +</indexterm> +<para +>De tijd die we in het dagelijkse leven gebruiken is de zonnetijd. De basiseenheid voor het meten van de zonnetijd is de <firstterm +>dag</firstterm +>: dat is de tijd die (gemiddeld) verloopt tussen twee opeenvolgende doorgangen van de zon door dezelfde meridiaan (tussen twee middagen op dezelfde plaats), als gevolg van de rotatie van de aarde. Kleinere eenheden van de zonnetijd zijn slechts onderverdelingen van de dag: </para +><para> +<itemizedlist> +<listitem +><para +>1/24 dag= 1 uur</para +></listitem> +<listitem +><para +>1/60 uur = 1 minuut</para +></listitem> +<listitem +><para +>1/60 minuut = 1 seconde</para +><para +>Noot vertaler: De werkelijke zonnedag is niet steeds even lang, als gevolg van de elliptische baan van de aarde, en van de helling van de aardas ten opzichte van de ecliptica. Omdat een variabele daglengte maatschappelijk niet aanvaardbaar is gebruikt men de middelbare zon, een denkbeeldige zon die wel regelmatig loopt en die dus soms voor de ware zon uitloopt, en soms er achteraan. Het verschil kan ongeveer een kwartier bedragen, en is met een goede zonnewijzer duidelijk te constateren: die wijst de (lokale) ware zonnetijd aan.</para +></listitem> +</itemizedlist> +</para +><para +>Tijdens een zonnedag draait de aarde iets meer dan de 360 graden (om zijn as), die je misschien zou verwachten. De aarde draait om de zon, en legt daarbij 360 graden (in zijn baan om de zon) af in 365,25 dagen. Als gevolg daarvan verplaatst de zon zich per dag iets minder dan een graad langs de ecliptica, van west naar oost. Daarom moet de aarde bijna 361 graden draaien van middag tot middag. </para +><para +>In de Sterrekunde hebben we te maken met de tijd die de aarde nodig heeft voor een volledige rotatie ten opzichte van de <quote +>vaste</quote +> sterren, en niet ten opzichte van de zon. Deze tijd noemen we een <firstterm +>sterredag</firstterm +>. Bij benadering is een sterredag ongeveer 4 minuten korter dan een zonnedag, vanwege die ene graad die de aarde extra moet draaien in een zonnedag. In plaats van een sterredag te definiëren als 23 uur 56 minuten (en met rare getallen te moeten gaan rekenen!!) worden sterrenuren en sterreminuten op dezelfde manier gedefinieerd als bij de zonnedag. Dus is een zonneseconde ongeveer 1,00278 sterreseconde.</para +><para +>Noot vertaler: 361/360 = 1,00278. </para +><para +>De sterretijd is erg nuttig bij de vaststelling waar een ster zich bevindt op een bepaald moment. Een volledige rotatie van de aarde duurt 24 sterrenuren, en op dezelfde manier is de hemelkaart verdeeld in 24 uren van <firstterm +>Rechte Klimming</firstterm +>. Dit is geen toeval, de lokale sterretijd (<acronym +>LST</acronym +>) is de Rechte Klimming van elk punt aan de hemel dat op dit moment door de <link linkend="ai-meridian" +>lokale meridiaan</link +> gaat. Dus een ster met een Rechte Klimming van 05h 32m 24s zal op LST 05:32:24 zich in uw lokale meridiaan bevinden (pal zuid of pal noord of in het zenit). Meer algemeen: het verschil tussen de <acronym +>RK</acronym +> van een object en de lokale sterretijd vertelt u hoever het object van de lokale meridiaan is verwijderd. Bijvoorbeeld: Met LST = 06:32:24 (1 sterrenuur later) zal hetzelfde object zich 1 uur Rechte Klimming ten westen van uw meridiaan bevinden, en dat is 15 graden. Deze hoekafstand vanaf de lokale meridiaan heet de <link linkend="ai-hourangle" +>uurhoek</link +> van het object. Dus: Uurhoek = LST - RK, en wordt in westelijke richting gemeten in uren. </para> +<tip> +<para +>De lokale sterretijd wordt door &kstars; getoond in het <guilabel +>Tijdinformatievak</guilabel +>, met de naam <quote +>ST</quote +> (u moet op dit vak dubbelklikken om de sterretijd te kunnen zien). Merk op dat de veranderende sterreseconden niet gelijk op lopen met de seconden van de Universele Tijd. In feite, als u de beide klokken een tijdlang volgt, zal u kunnen opmerken dat de sterreseconden net iets korter duren dan de LT- en UT-seconden (dat duurt wel even, kijkt u over een half uur weer en merk op dat het verschil dan duidelijk is veranderd). </para +><para +>Stel de kijkrichting in op het <link linkend="ai-zenith" +>zenit</link +> ( druk op de toets <keycap +>Z</keycap +> of kies <guimenuitem +>Zenit</guimenuitem +> in het menu <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +>). Het zenit is het punt aan de hemel <quote +>recht boven uw hoofd</quote +> en bevindt zich op uw <link linkend="ai-meridian" +>lokale meridiaan</link +>. Let nu op de Rechte Klimming van het zenit: die is exact gelijk aan uw lokale sterretijd. </para> +</tip> +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/skycoords.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/skycoords.docbook new file mode 100644 index 00000000000..543318ebb92 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/skycoords.docbook @@ -0,0 +1,188 @@ +<sect1 id="ai-skycoords"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Coördinatenstelsels aan de hemel</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Coördinatenstelsels aan de hemel</primary> +<secondary +>Overzicht</secondary +></indexterm> +Voor het bestuderen van het hemelgewelf is het allereerst nodig de positie van hemelobjecten vast te stellen. Om deze posities te kunnen aangeven hebben de astronomen verschillende <firstterm +>coördinatenstelsels</firstterm +> bedacht. Bij elk ervan hoort een coördinatenrooster geprojecteerd op de <link linkend="ai-csphere" +>hemelbol</link +>, analoog aan het <link linkend="ai-geocoords" +>geografisch coördinatenstelsel</link +> op de oppervlakte van de aardbol. De coördinatenstelsels verschillen alleen maar van elkaar door de keuze van het <firstterm +>basisvlak</firstterm +>, dat de hemelbol in twee gelijke helften verdeeld langs een <link linkend="ai-greatcircle" +>grootcirkel</link +> (het basisvlak van het geografische stelsel is het equatorvlak van de aarde). Elk coördinatenstelsel wordt genoemd naar het basisvlak dat wordt gebruikt. </para> + +<sect2 id="equatorial"> +<title +>Het Equatoriale coördinatenstelsel</title> +<indexterm +><primary +>Coördinatenstelsels aan de hemel</primary> +<secondary +>Equatoriale coördinaten</secondary> +<seealso +>Hemelequator</seealso +> <seealso +>Hemelpolen</seealso +> <seealso +>Geografisch coördinatenstelsel</seealso +> </indexterm> +<indexterm +><primary +>Rechte Klimming</primary +><see +>Equatoriale coördinaten</see +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Declinatie</primary +><see +>Equatoriale coördinaten</see +></indexterm> + +<para +>Het <firstterm +>equatoriale coördinatenstelsel</firstterm +> is misschien wel het meest gebruikte coördinatenstelsel aan de hemel. Het lijkt ook het meest op het <link linkend="ai-geocoords" +>geografische coördinatenstelsel</link +>, omdat beide stelsels hetzelfde basisvlak hebben, en dus ook dezelfde polen. De projectie van de aardse equator (evenaar) op de hemelbol heet de <link linkend="ai-cequator" +>Hemelequator</link +>. Op dezelfde manier heten de projecties van de geografische polen op de hemelbol de <link linkend="ai-cpoles" +>Hemelpolen</link +>. </para +><para +>Echter, er is een groot verschil tussen de equatoriale- en geografische coördinatenstelsels: het geografische stelsel is gekoppeld aan de aarde, het draait met de aarde mee. Het equatoriale stelsel is gekoppeld aan de sterren<footnote id="fn-precess" +><para +>In werkelijkheid zijn de equatoriale coördinaten niet echt aan de vaste sterren gekoppeld. Zie <link linkend="ai-precession" +>precessie</link +>. En ook, als de <link linkend="ai-hourangle" +>uurhoek</link +> wordt gebruikt in plaats van de Rechte Klimming, dan is het equatoriale stelsel aan de aarde gekoppeld, en niet aan de vaste sterren.</para +></footnote +>, zodat het mee lijkt te draaien met de sterren langs de hemel, maar natuurlijk is het de aarde die onder de vaste sterrenhemel draait. </para +><para +>De hoekmaat in het equatoriale stelsel die overeenkomt met de breedte in het geografische stelsel heet <firstterm +>Declinatie</firstterm +> (afgekort Dec). Dit is de hoekafstand van (het middelpunt van) een object tot de hemelequator, van -90 (zuidelijke hemelpool) tot +90 graden (noordelijke hemelpool). De hoekmaat die overeenkomt met de lengte op aarde heet de <firstterm +>Rechte Klimming</firstterm +> (afgekort <acronym +>RK</acronym +>). Dit is de hoekafstand gemeten langs de equator, vanaf het <link linkend="ai-equinox" +>lentepunt</link +>, in oostelijke richting, tot aan de declinatiecirkel die door het (middelpunt van het) object gaat. Anders dan de lengte wordt de Rechte Klimming gewoonlijk uitgedrukt in uren in plaats van graden, omdat er een nauw verband bestaat tussen de schijnbare rotatie van het equatoriale coördinatenstelsel en de <link linkend="ai-sidereal" +>sterretijd</link +>, en de <link linkend="ai-hourangle" +>uurhoek</link +>. Aangezien de sterrenhemel in 24 uur een keer ronddraait (360 graden), komen elke 15 graden overeen met 1 uur Rechte Klimming (360 graden komen overeen met 24 uur). </para> +</sect2> + +<sect2 id="horizontal"> +<title +>Het Horizontale coördinatenstelsel</title> + +<indexterm +><primary +>Coördinatenstelsels aan de hemel</primary> +<secondary +>Horizontale coördinaten</secondary> +<seealso +>Horizon</seealso +> <seealso +>Zenit</seealso +> </indexterm> +<indexterm +><primary +>Azimut</primary +><see +>Horizontale coördinaten</see +></indexterm> +<indexterm +><primary +>Hoogte</primary +><see +>Horizontale coördinaten</see +></indexterm> +<para +>In het horizontale coördinatenstelsel wordt de lokale <link linkend="ai-horizon" +>horizon</link +> van de waarnemer gebruikt als basisvlak. Dit vlak verdeelt de hemelbol eenvoudig in een bovenste halve bol, die zichtbaar is, en een onderste die niet zichtbaar is (omdat de aarde dat verhindert). De pool van de bovenste halve bol heet <link linkend="ai-zenith" +>Zenit</link +>. De pool van de onderste halve bol heet <firstterm +>nadir</firstterm +>. De hoekafstand van (het middelpunt van) een object tot de horizon heet de <firstterm +>Hoogte</firstterm +> (afgekort hgte). De hoekafstand van een object, gemeten langs de horizon vanaf het Noordpunt tot aan de meridiaan (door het middelpunt) van het object, in oostelijke richting, heet <firstterm +>Azimut</firstterm +>. (afgekort az). Het azimut is dus de richting waarin het object wordt gezien. Het horizontale coördinatenstelsel wordt ook wel eens het hgte/az-coördinatenstelsel genoemd. </para +><para +>Het horizontale coördinatenstelsel is gekoppeld aan de aarde, en niet aan de sterrenhemel. Daarom veranderen de hoogte en het azimut van een object met de tijd, als het object zich lijkt te verplaatsen aan de hemel. (Denk aan de dagelijkse beweging van de zon). Bovendien, omdat voor u het horizontale stelsel gebaseerd is op uw eigen lokale horizon, zal hetzelfde object op verschillende plaatsen op aarde, op hetzelfde tijdstip, niet op dezelfde hoogte en in dezelfde richting (azimut) worden gezien (hierop berust de astronomische plaatsbepaling). </para +><para +>Horizontale coördinaten zijn erg nuttig voor het bepalen van de tijdstippen dat een object opkomt of ondergaat. Op die momenten is de hoogte van het object namelijk = 0. (Bij opkomst is dan het azimut < 180 graden, bij ondergang > 180 graden). </para> +</sect2> + +<sect2 id="ecliptic"> +<title +>Het Ecliptische coördinatenstelsel</title> + +<indexterm +><primary +>Coördinatenstelsels aan de hemel</primary> +<secondary +>Ecliptische coördinaten</secondary> +<seealso +>Ecliptica</seealso> +</indexterm> +<para +>Het basisvlak van het ecliptische coördinatenstelsel is de <link linkend="ai-ecliptic" +>ecliptica</link +>. De ecliptica is de schijnbare baan van de zon langs de hemel gedurende een jaar. Het is ook de projectie van het baanvlak van de aarde op de hemelbol. De breedtehoek wordt de <firstterm +>ecliptische breedte</firstterm +> genoemd, en de lengtehoek de <firstterm +>ecliptische lengte</firstterm +>. Net zoals de Rechte Klimming in het equatoriale stelsel wordt de astronomische lengte gemeten vanaf het <link linkend="ai-equinox" +>lentepunt</link +>, in oostelijke richting. </para +><para +>Wat is het nut van een dergelijk coördinatenstelsel denkt u? Als u denkt dat het is voor het in kaart brengen van de objecten in het zonnestelsel, dan heeft u goed gedacht! Alle planeten (behalve Pluto) draaien hun rondjes rondom de zon in ten naaste bij hetzelfde vlak, dus zien we ze steeds in de buurt van de ecliptica (dat is: ze hebben altijd een kleine astronomische breedte). </para> +</sect2> + +<sect2 id="galactic"> +<title +>Het Galactische coördinatenstelsel</title> + +<indexterm +><primary +>Coördinatenstelsels aan de hemel</primary> +<secondary +>Galactische coördinaten</secondary> +</indexterm> +<para> +<indexterm +><primary +>Melkweg</primary +></indexterm +> In het galactische coördinatenstelsel is het vlak van de <firstterm +>Melkweg</firstterm +> de basis. De breedtehoek heet de <firstterm +>Galactische breedte</firstterm +>, en de lengtehoek de <firstterm +>Galactische lengte</firstterm +>. Dit coördinatenstelsel is handig voor de bestudering van de Melkweg zelf. Bijvoorbeeld, misschien wilt u weten hoe de sterdichtheid (aantal sterren in een bepaald volume) afneemt met de galactische breedte, dus hoe afgeplat de schijf van de Melkweg is. </para> +</sect2> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/skymapdevice.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/skymapdevice.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..ac1b5d0b89e --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/skymapdevice.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/solarsys.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/solarsys.docbook new file mode 100644 index 00000000000..70c5084de42 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/solarsys.docbook @@ -0,0 +1,43 @@ +<sect1 id="tool-solarsys"> +<title +>Zonnestelsel</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Zonnestelsel</secondary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Zonnestelsel </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="solarsystem.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Zonnestelsel</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Met dit hulpmiddel ziet u ons zonnestelsel van bovenaf. De zon wordt afgebeeld in het midden, als een gele stip, en de banen van de planeten zijn ingetekend als ellipsen, met de juiste vorm en oriëntatie. De huidige positie van elke planeet in zijn baan wordt getekend als een gekleurde stip, met daarbij de naam van de planeet. Met de toetsen <keycap +>+</keycap +> en <keycap +>-</keycap +> kan in en uit worden gezoomd, en de kijkrichting kan weer worden hersteld met behulp van de pijltjestoetsen, of door ergens in het venster met de muis te dubbelklikken. U kunt ook op een planeet centreren met de <keycap +>0–9</keycap +>-toetsen (<keycap +>0</keycap +> is de zon; <keycap +>9</keycap +> is Pluto). Als u op een planeet centreert zal die worden gevolgd, terwijl in het hulpmiddel de tijd loopt. </para> +<para +>Het overzicht van het zonnestelsel heeft zijn eigen klok, die onafhankelijk is van de klok in het hoofdvenster van &kstars;. Er is een tijdstap-beeldelement aanwezig, gelijk aan die in de werkbalk van het hoofdvenster. Deze besturing heeft echter een standaardtijdstap van 1 dag (zodat de bewegingen van de planeten zichtbaar worden), en bij het openen van het hulpmiddel staat deze klok stil. </para> +<note> +<para +>Het huidige model dat voor Pluto wordt gebruikt is alleen goed voor data die minder dan ongeveer 100 jaar van de huidige datum verschillen. Als u de klok van het overzicht van het zonnestelsel meer dan 100 jaar vooruit zet zult u zien dat het (berekende) gedrag van Pluto heel merkwaardig wordt! Wij weten van dit probleem en zullen proberen hier spoedig wat aan te doen. </para> +</note> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/solarsystem.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/solarsystem.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..b8b32f21f48 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/solarsystem.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/spiralgalaxies.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/spiralgalaxies.docbook new file mode 100644 index 00000000000..9ac2e39ecd4 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/spiralgalaxies.docbook @@ -0,0 +1,98 @@ +<sect1 id="ai-spiralgal"> + +<sect1info> +<author +><firstname +>Mike</firstname +> <surname +>Choatie</surname +> </author> +</sect1info> + +<title +>Spiraalstelsels</title> +<indexterm +><primary +>Spiraalstelsels</primary> +</indexterm> + +<para +>Spiraalstelsels zijn spiraalvormige melkwegstelsels: enorme verzamelingen van miljarden sterren, waarvan de meeste afgeplat zijn tot een schijf, met een heldere bolvormige verdikking in het centrum. In de schijf zijn de typerende heldere armen zichtbaar, waarin de jongste, helderste sterren te vinden zijn. Deze armen vormen een spiraalvormig patroon, van binnen naar buiten, waarnaar deze melkwegstelsels zijn genoemd. Spiraalstelsels doen denken aan wervelstormen, of aan water dat door een afvoerputje wegloopt. Zij horen tot de mooiste objecten aan het firmament. </para> +<para +>Melkwegstelsels worden ingedeeld volgens een <quote +>schema dat de vorm heeft van een stemvork</quote +>. Op de steel van de vork vindt men de <link linkend="ai-ellipgal" +>elliptische melkwegstelsels</link +>, te beginnen met de meest ronde, de E0-, tot de meest afgeplatte, de E7-stelsels. Op de <quote +>tanden</quote +> van de vork zijn beide typen van spiraalstelsels ingedeeld, namelijk de normale spiralen en de <quote +>balk</quote +>spiralen. In een balkspiraal is de centrale verdikking wat uitgerekt in een richting, zodat het werkelijk lijkt of er een balk van sterren is in het midden. </para +><para +>Beide typen spiraalstelsels worden onderverdeeld naar de grootte van de centrale <quote +>verdikking</quote +>, hun totale oppervlaktehelderheid, en hoe dicht hun spiraalarmen zijn gewonden. Op deze manier heeft een Sa-melkwegstelsel een grote centrale verdikking, een grote oppervlaktehelderheid, en dicht gewonden spiraalarmen. Een Sb-stelsel heeft een kleinere centrale verdikking, een kleinere helderheid van de schijf, en losser gewonden armen, dan Sa, en zo gaan we verder met Sc en Sd. Bij balkspiralen hebben we dezelfde indeling, met de namen SBa, SBb, SBc en SBd. </para +><para +>Er is nog een klasse melkwegstelsels, met de naam S0, die wat de vorm betreft een overgangstype is tussen echte spiralen en echte elliptische stelsels. Hier zijn de spiraalarmen zo dicht gewonden dat zij niet meer te onderscheiden zijn. S0-stelsels hebben schijven met een helderheid die overal even groot is. Zij hebben ook een zeer sterk overheersende verdikking. </para +><para +>De Melkweg, waartoe de aarde behoort, samen met alle sterren die we aan onze hemel kunnen zien (en nog heel veel andere!) , is zelf een spiraalstelsel, en naar men nu meent een balkspiraal. De naam <quote +>Melkweg</quote +> is te danken aan een band van zeer zwakke sterren aan de hemel. Deze band zien we omdat we in die richting kijken in het vlak van de schijf van ons melkwegstelsel, vanuit onze positie in de schijf. +</para +><para +>Noot vertaler: de eerste kaart van de Melkweg werd in 1964 met behulp van radiotelescopen gemaakt en gepubliceerd door Nederlandse (Dwingeloo, noordelijk halfrond) en Australische (Parkes, zuidelijk halfrond) astronomen. Met optische telescopen kunnen we maar een klein deel van het melkwegstelsel zien door het vele stof en gas tussen de sterren.</para +> +<para +>Noot vertaler:De Melkweg heeft de naam gekregen naar een mythe van de oude Grieken, volgens die mythe was de melkweg melk die uit de borsten van Hera spoot bij het zogen van (de kleine) Heracles. </para +><para +>Spiraalstelsels zijn zeer dynamisch. In de spiraalarmen vindt de vorming plaats van vele nieuwe sterren, en er bevinden zich dus veel jonge sterren in de schijf. In de centrale verdikking vindt men meest oudere sterren, en in hun diffuse halo zijn de oudste sterren die in het heelal zijn te vinden. In de schijf vindt de vorming van nieuwe sterren plaats, want daar zijn de meeste gas en stofdeeltjes, die de bouwstenen zijn bij de stervorming. De spiraalarmen zijn gebieden waar meer bouwstenen zijn dan elders.</para +><para +>Noot vertaler: de halo is een heel groot bolvormig gebied rondom het centrum, dat niet geheel leeg is, maar waarin zich bolvormige sterrenhopen bevinden. Verder is de halo zo goed als leeg, en dat de bolvormige sterrenhopen erg oud moeten zijn, is te begrijpen door hun grote afstand tot de schijf, waarin ze ooit zijn ontstaan (dit is overigens niet de enige reden waarom men denkt dat de sterren in die sterrenhopen heel erg oud zijn). </para +><para +>Met moderne telescopen heeft men kunnen waarnemen dat in het centrum van veel spiraalstelsels superzware zwarte gaten aanwezig zijn, met massa's van meer dan een miljard zonnen! Men weet dat zowel elliptische- als spiraalstelsels zulke exotische objecten hebben; in feite denken veel astronomen tegenwoordig dat <emphasis +>alle</emphasis +> grote melkwegstelsels een superzwaar zwart gat in hun kern hebben. Van onze eigen Melkweg is bekend dat het (minstens) een zwart gat heeft in de kern met een massa van miljoenen sterren. </para> + +<tip> +<para +>In &kstars; kan men vele heel mooie voorbeelden zien van spiraalstelsels, en van velen ervan kan men via hun <link linkend="popup-menu" +>contextmenu</link +> prachtige afbeeldingen ophalen. U kunt ze vindenmet behulp van het venster <link linkend="findobjects" +>Object zoeken</link +>. Hier volgt een lijst van enkele spiraalstelsels waarvan mooie afbeeldingen beschikbaar zijn: <itemizedlist> +<listitem +><para +>M 64, het Black-Eye melkwegstelsel (type Sa)</para +></listitem> +<listitem +><para +>M 31, het Andromeda melkwegstelsel (type Sb)</para +></listitem> +<listitem +><para +>M 81, Bode's melkwegstelsel (type Sb)</para +></listitem> +<listitem +><para +>M 51, de Draaikolknevel (type Sc)</para +></listitem> +<listitem +><para +>NGC 300 (type Sd) [gebruik DSS-afbeeldingskoppeling]</para +></listitem> +<listitem +><para +>M 83 (type SBa)</para +></listitem> +<listitem +><para +>NGC 1530 (type SBb)</para +></listitem> +<listitem +><para +>NGC 1073 (type SBc)</para +></listitem> +</itemizedlist> +</para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/star_colors.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/star_colors.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..507ea267463 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/star_colors.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/stars.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/stars.docbook new file mode 100644 index 00000000000..a1dfac26fc4 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/stars.docbook @@ -0,0 +1,117 @@ +<sect1 id="ai-stars"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Sterren: een inleidende <acronym +>VVV</acronym +></title> +<indexterm +><primary +>Sterren</primary +></indexterm> + +<qandaset id="stars-faq"> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat zijn sterren?</para> +</question> +<answer> +<para +><firstterm +>Sterren</firstterm +> zijn gigantische bollen die (hoofdzakelijk) uit waterstofgas bestaan, en door hun eigen zwaartekracht in stand worden gehouden. Sterren zijn ook thermonucleaire energiecentrales, diep binnen in de sterren, waar de dichtheid extreem is, en de temperatuur tientallen miljoenen graden Celsius bereikt, vindt kernfusie plaats. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Is de zon een ster?</para> +</question> +<answer> +<para +>Ja, de zon is een ster. Het is het voornaamste object in het centrum van ons zonnestelsel. Vergeleken met de andere sterren is onze zon tamelijk gemiddeld, en lijkt alleen zoveel groter en helderder omdat de zon miljoenen keren dichterbij staat dan de andere sterren. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Waarom geven sterren licht?</para> +</question> +<answer> +<para +>Het korte antwoord is: sterren geven licht omdat ze erg heet zijn. Zo eenvoudig is het. Alles wat tot duizenden graden wordt verhit geeft licht, en de sterren dus ook. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>De voor de hand liggende volgende vraag is: waardoor zijn sterren zo heet?</para> +</question> +<answer> +<para +>Dit is wat moeilijker te beantwoorden. Het gewoonlijke antwoord is dat de sterren zo heet worden door de thermonucleaire fusiereacties in hun centrum.Echter, dit kan niet het gehele antwoord zijn voor de hitte van de ster, want de ster moet al erg heet zijn voordat de kernfusie überhaupt kan beginnen. Beter is het om te zeggen dat ze zo heet zijn omdat ze in elkaar zijn gevallen. Sterren worden gevormd in diffuse gasnevels, en als het gas in de nevel zich verdicht zodat er een ster ontstaat, wordt de potentiële energie van de materie omgezet, eerst tot kinetische energie, en tenslotte tot warmte als de dichtheid toeneemt.</para +><para +>Noot vertaler: een ander voorbeeld dat het verdichten van een gas het gas warmer maakt is de fietspomp: als je een fietsband oppompt (en dus lucht samenperst) zal je merken dat de pomp, door de warme lucht, warmer wordt. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Zijn alle sterren aan elkaar gelijk?</para> +</question> +<answer> +<para +>Sterren hebben veel dingen met elkaar gemeen: het zijn allemaal bollen van in elkaar gevallen, heet, dicht gas (meest waterstof), en alle sterren aan de hemel hebben in en rondom hun centrum kernfusie-reacties. </para +><para +>Maar wat sommige eigenschappen betreft kunnen sterren sterk van elkaar verschillen. Intrinsiek zijn de helderste sterren bijna 100 miljoen keer helderder dan de zwakste sterren. De oppervlaktetemperatuur van sterren gaat van slechts enkele duizenden graden tot bijna 50,000 graden Celsius. Deze verschillen zijn hoofdzakelijk te danken aan verschillen in massa: zware sterren zijn zowel heter als helderder dan sterren met weinig massa. De temperatuur en de lichtkracht hangen ook af van de <emphasis +>evolutionaire toestand</emphasis +> van de ster (dus: hoe ver de ster al is gevorderd op zijn levenspad). </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat is de Hoofdreeks?</para> +</question> +<answer> +<para +><indexterm +><primary +>Hoofdreeks</primary +></indexterm +> In een Spectrum-Lichtkracht-diagram (HR- diagram, naar Hertzsprung en Russell) blijken de meeste sterren in een smalle diagonale band te liggen: de Hoofdreeks. Rode sterren zijn lichtzwak, terwijl de blauwe erg helder zijn. Hoofdreekssterren bevinden zich in een evolutionaire fase waarbij in de kern waterstof door kernfusie wordt omgezet in Helium. Het is de eerste en langstdurende toestand waarin een ster zich bevindt (de protosterfase (fase van de stervorming) niet meegerekend). Wat er gebeurt met de ster als de waterstof in de kern opraakt, wordt besproken in het artikel over sterevolutie (dat spoedig zal verschijnen).</para +><para +>Noot vertaler: kernfusie is het samensmelten van lichte atoomkernen tot zwaardere, waarbij zeer veel energie vrijkomt (Waterstof- of H-bom). Dit is het tegengestelde van kernsplitsing, waarbij zware kernen uiteenvallen, en ook daarbij komt veel energie vrij (atoombom, kernenergie). Ergens ligt er natuurlijk een grens tussen "licht"en "zwaar", die grens ligt bij ijzer. </para> +</answer> +</qandaentry> + +<qandaentry> +<question> +<para +>Wat is de levensduur van sterren?</para> +</question> +<answer> +<para +>De levensduur van een ster hangt sterk af van zijn massa. Sterren met een grote massa zijn heter en hebben een zoveel grotere lichtkracht, dat , zij hun nucleaire brandstof zeer veel sneller opmaken, ook al hadden zij daar eerst meer van.De zwaarste sterren (ruwweg 100 keer zwaarder dan de zon) zullen slechts ongeveer een paar miljoen jaar doen met hun brandstof, terwijl de kleinste sterren (met ruwweg 10 procent van de massa van de zon), als gevolg van het zuiniger omgaan met hun brandstof, <emphasis +>biljoenen</emphasis +> (10^12) jaren zullen stralen (al is het zwak). Merk op dat dit veel langer is dan de leeftijd van het heelal, dat nu tussen de 11 en 18 miljard jaar wordt geschat. De zon is nu op ongeveer de helft van zijn levensduur die op ongeveer 10 miljard jaar wordt geschat. Na die tijd is de waterstof in de kern van de zon op. </para> +</answer> +</qandaentry> + +</qandaset> +</sect1> + + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/timezones.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/timezones.docbook new file mode 100644 index 00000000000..cb652394dce --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/timezones.docbook @@ -0,0 +1,38 @@ +<sect1 id="ai-timezones"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Tijdzones</title> +<indexterm +><primary +>Tijdzones</primary> +</indexterm> +<para +>De aarde is rond, en wordt altijd voor de helft verlicht door de zon. Omdat de aarde draait, verplaatst de verlichte helft zich echter voortdurend. Wij ervaren dit als de dagen die voorbijgaan, waar we ook op aarde zijn. Op elk moment zijn er plaatsen op aarde die van de donkere helft overgaan naar de verlichte helft (wat we als de <emphasis +>dageraad</emphasis +> ervaren). Tegelijkertijd, aan de andere kant van de aarde, gaan de plaatsen over van de verlichte naar de donkere helft (wat daar gezien wordt als de <emphasis +>avondschemering</emphasis +>). Dus is de tijd van de dag op de verschillende plaatsen op aarde in de regel niet dezelfde. De lokale zonnetijd is namelijk zo bepaald, dat de kloktijd overal op dezelfde manier de tijd van de dag aangeeft: (ongeveer) 12 uur in de middag als de zon de hoogste stand aan de hemel bereikt (door de lokale meridiaan gaat). </para +><para +>Deze lokalisatie van de tijd is tot stand gebracht door de aardbol in 24 stroken te verdelen, van pool tot pool, die we <firstterm +>Tijdzones</firstterm +> noemen. In een tijdzone is overal de lokale tijd gelijk, maar in elke zone is de tijd 1 uur <emphasis +>vroeger</emphasis +> dan in de naburige zone ten oosten ervan. Dit is eigenlijk een geïdealiseerde vereenvoudiging, de werkelijke grenzen van de tijdzones zijn geen rechte verticale lijnen, omdat ze veelal langs nationale grenzen lopen, en door andere politieke overwegingen. +</para +><para +> Onder andere hierdoor is het gewoonlijk niet precies 12 uur als de zon door de meridiaan gaat, meestal scheelt dat wel een tijd die flink kan oplopen. In Nederland gemiddeld ongeveer 40 minuten in de winter en in de zomer zelfs wel 1 uur en 40 minuten, door de zomertijd. </para +><para +>Merk op dat de lokale tijd steeds 1 uur vooruit gaat, wanneer we van tijdzone naar tijdzone reizen in oostelijke richting. Als u op die manier door alle 24 tijdzones reist, loopt uw tijd een hele dag voor ten opzichte van de tijd waarmee u begon! Dit wordt verholpen door de instelling van de <firstterm +>Internationale Datumgrens</firstterm +>. Dit is een tijdzonegrens in de Stille oceaan, min of meer langs de meridiaan op 180 graden lengte. De tijd op locaties net ten oosten van de datumgrens loopt 24 uur (dus 1 dag) achter op de tijd juist ten westen ervan. Dit leidt tot interessante zaken. Een directe vlucht van Australië naar Californië komt aan voordat die is vertrokken. Wat ook leuk is is dat de Fiji-eilanden ter weerszijden van de datumgrens liggen. Als u dus een slechte dag heeft op Fiji ten westen van de datumgrens, dan kunt u naar het oosten van Fiji gaan, waarmee u de kans heeft die zelfde dag nog eens te beleven! + </para +><para +>Noot vertaler: ik zou dat liever op een goede dag doen. </para> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/tools.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/tools.docbook new file mode 100644 index 00000000000..bfe1d0ba928 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/tools.docbook @@ -0,0 +1,73 @@ +<chapter id="tools"> +<title +>Hulpmiddelen in KStars</title> +<para> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary +></indexterm +> In &kstars; zijn een aantal hulpmiddelen beschikbaar, waarmee u iets meer te weten kunt komen over Astronomie en de nachtelijke hemel. </para> + +<itemizedlist> +<listitem +><para +><link linkend="tool-details" +>Details van Object</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-calculator" +>Astrorekenmachine</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-aavso" +>AAVSO-lichtkrommen</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-altvstime" +>Hoogte vs. tijd-plotter</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-whatsup" +>Wat is er vanavond te zien?</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-scriptbuilder" +>Scriptbouwer</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-solarsys" +>Zonnestelsel</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-jmoons" +>Het hulpmiddel Manen van Jupiter</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-observinglist" +>Het hulpmiddel Waarneemlijst</link +></para +></listitem> +<listitem +><para +><link linkend="tool-fitsviewer" +>FITS-afbeeldingen bekijken</link +></para +></listitem> +</itemizedlist> +&tool-details; &tool-calculator; &tool-aavso; &tool-altvstime; &tool-whatsup; &tool-scriptbuilder; &tool-solarsys; &tool-jmoons; &tool-observinglist; &tool-fitsviewer; </chapter> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/utime.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/utime.docbook new file mode 100644 index 00000000000..57443ac3ddf --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/utime.docbook @@ -0,0 +1,52 @@ +<sect1 id="ai-utime"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Universele Tijd</title> +<indexterm +><primary +>Universele Tijd</primary> +<seealso +>Tijdzones</seealso> +</indexterm> +<para +>De tijd die onze klokken aangeven is eigenlijk een maat voor de positie van de zon aan de hemel, op dit moment, en die positie is verschillend voor de verschillende plaatsen op aarde, met andere lengtegraden, omdat de aarde rond is (zie ook <link linkend="ai-timezones" +>Tijdzones</link +>). </para +><para +>Maar het is soms noodzakelijk om een algemene tijd te hebben, een die voor alle plaatsen op aarde gelijk is. Een manier om dit te verwezenlijken is het kiezen van de lokale tijd van een bepaalde locatie op aarde, en die tijd aan te nemen als de <firstterm +>Universele Tijd</firstterm +>, afgekort <abbrev +>UT</abbrev +>. </para +><para +>De geografische locatie die werd gekozen voor de Universele tijd is Greenwich, Engeland. Deze keus is willekeurig en historisch. De Universele tijd komt voort uit de Greenwich Mean Time (GMT, middelbare tijd in Greenwich), die erg belangrijk was voor de plaatsbepaling van Europese schepen. Een navigator kon de lengte van de positie van zijn schip berekenen door de lokale tijd (bepaald met behulp van de zon, bijvoorbeeld door te meten hoe laat de zon zijn grootste hoogte bereikt (middaghoogte)) te vergelijken met de tijd in Greenwich (die hij kon aflezen van een nauwkeurige "tijdmeter" aan boord). In verschillende havens in de gehele wereld konden de navigators hun tijdmeters vergelijken met de GMT, die daar goed werd bijgehouden met behulp van nauwkeurige astronomische waarnemingen, samen met de daar precies bekende lengte oost of west van Greenwich. De Koninklijke Sterrewacht te Greenwich was de grote motor achter de pogingen een manier te vinden voor het bepalen van de lengte van de positie van schepen op zee, uitmondend in de uitvinding van de tijdmeter door Harrison in de 18e eeuw (en van de sextant). </para> +<tip> +<para +>Oefening:</para> +<para +>Stel de geografische locatie in op <quote +>Greenwich, Engeland</quote +>, in het venster <guilabel +>Geografische locatie instellen</guilabel +> (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>G</keycap +></keycombo +>). Merk op dat de lokale tijd (<abbrev +>LT</abbrev +>) en de Universele Tijd (<abbrev +>UT</abbrev +>) nu aan elkaar gelijk zijn. </para +><para +>Om verder te lezen: De geschiedenis achter de constructie van het eerste uurwerk dat nauwkeurig en regelmatig genoeg was om aan boord van schepen (slingeren, veel temperatuur- en vochtigheidsverschillen, zeelucht) de GMT goed te blijven aanwijzen, is erg boeiend, en wordt zeer deskundig verteld in het boek <quote +>Lengtegraad</quote +>, door Dava Sobel (Paperback | 155 Pagina's | Ambo/Anthos Uitgevers ISBN: 9041403981). </para> +</tip> +</sect1> diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/viewops.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/viewops.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..70f37cf19bb --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/viewops.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/wut.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/wut.docbook new file mode 100644 index 00000000000..eef3dda53b5 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/wut.docbook @@ -0,0 +1,56 @@ +<sect1 id="tool-whatsup"> +<title +>Wat is er vanavond te zien?</title> +<indexterm +><primary +>Hulpmiddelen</primary> +<secondary +>Het hulpmiddel Wat is er vanavond te zien?</secondary> +</indexterm> + +<screenshot> +<screeninfo +>Het hulpmiddel Wat is er vanavond te zien </screeninfo> +<mediaobject> + <imageobject> + <imagedata fileref="wut.png" format="PNG"/> + </imageobject> + <textobject> + <phrase +>Wat is er vanavond te zien?</phrase> + </textobject> +</mediaobject> +</screenshot> + +<para +>Het hulpmiddel <quote +>Wat is er vanavond te zien?</quote +> (WUT: What's Up Tonight) toont een lijst van objecten die 's avonds te zien zijn, voor de opgegeven locatie en datum. Standaard worden hiervoor de instellingen gebruikt in het hoofdvenster, maar u kunt beide gegevens veranderen met de knoppen <guibutton +>Datum veranderen</guibutton +> en <guibutton +>Locatie veranderen</guibutton +> bovenin het WUT-venster. </para> +<para +>Het WUT-hulpmiddel toont ook een korte almanak met gegevens geldig voor de gekozen datum: de opkomst- en ondergangstijden voor zon en maan, hoe lang de nacht duurt, en het verlichte gedeelte van de maan. </para> +<para +>Onder de almanak vindt u de informatie over een object. De objecten zijn ingedeeld naar type. Kies een objecttype in het vak met de naam <guilabel +>Kies een categorieiezen</guilabel +>, en alle objecten van dat type die in de gekozen nacht boven de horizon zullen zijn, zullen worden getoond in het vak <guilabel +>Passende objecten</guilabel +>. Bijvoorbeeld, in de schermafbeelding is de categorie <guilabel +>Planeten</guilabel +> gekozen, en u ziet de vier planeten die de tijdens de gekozen nacht op zullen zijn (Mars, Neptunus, Pluto en Uranus). Als een object in de lijst wordt geselecteerd, zullen de tijd van opkomst, ondergang en doorgang (door de meridiaan) in het paneel rechtsonder worden getoond. Bovendien kunt u op de knop <guibutton +>Details van Object</guibutton +> drukken, om het venster <link linkend="tool-details" +>Details van Object</link +> voor dat object te openen. </para> +<para +>Standaard toont de WUT objecten die tussen zonsondergang en middernacht boven de horizon zullen staan ( dus <quote +>in de avonduren</quote +>). U kunt kiezen dat de objecten worden getoond die tussen middernacht en de dageraad (<quote +>in de ochtenduren</quote +>) op zullen zijn, of tussen avond- en ochtendschemering (<quote +>de hele nacht</quote +>). Hiervoor gebruikt u het comboveld bovenin het venster. </para> +</sect1> + diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/wut.png b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/wut.png Binary files differnew file mode 100644 index 00000000000..70a99285308 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/wut.png diff --git a/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/zenith.docbook b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/zenith.docbook new file mode 100644 index 00000000000..d4ebceb960a --- /dev/null +++ b/tde-i18n-nl/docs/tdeedu/kstars/zenith.docbook @@ -0,0 +1,44 @@ +<sect1 id="ai-zenith"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jason</firstname +> <surname +>Harris</surname +> </author> +</sect1info> +<title +>Het Zenit</title> +<indexterm +><primary +>Zenit</primary> +<seealso +>Horizontale coördinaten</seealso> +</indexterm> +<para +>Het zenit is het punt aan de hemel <quote +>recht boven ons hoofd</quote +>. Om preciezer te zijn, het is het punt aan de hemel met een <firstterm +>Hoogte</firstterm +> van +90 graden, het is de pool van het <link linkend="horizontal" +>Horizontale coördinatenstelsel</link +>. Meetkundig gezien is het het punt aan de hemel, waar de lijn, getrokken vanuit het middelpunt van de aarde, en die door uw locatie op het aardoppervlak gaat, de <link linkend="ai-csphere" +>Hemelbol</link +> snijdt. </para +><para +>Het zenit is, per definitie, een punt op de <link linkend="ai-meridian" +>Lokale meridiaan</link +>. </para> +<tip> +<para +>Oefening:</para> +<para +>U kunt op het zenit focusen door op de toets <keycap +>Z</keycap +> te drukken of door <guimenuitem +>Zenit</guimenuitem +> te kiezen in het menu <guimenu +>Kijkrichting</guimenu +>. </para> +</tip> +</sect1> |
