diff options
Diffstat (limited to 'tde-i18n-pl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook')
-rw-r--r-- | tde-i18n-pl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook | 96 |
1 files changed, 96 insertions, 0 deletions
diff --git a/tde-i18n-pl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook b/tde-i18n-pl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook new file mode 100644 index 00000000000..c271852d001 --- /dev/null +++ b/tde-i18n-pl/docs/tdeedu/kstars/ellipticalgalaxies.docbook @@ -0,0 +1,96 @@ +<sect1 id="ai-ellipgal"> +<sect1info> +<author +><firstname +>Jasem</firstname +> <surname +>Mutlaq</surname +> <affiliation +><address> +</address +></affiliation> +</author> +</sect1info> + +<title +>Galaktyki eliptyczne</title> +<indexterm +><primary +>Galaktyki eliptyczne</primary> +</indexterm> + +<para +>Galaktyki eliptyczne, to sferyczne koncentracje miliardów gwiazd przypominające gromady kuliste w dużej skali. Nie posiadają one dobrze zorganizowanej strukturywewnętrznej; gęstość gwiazd spada wraz z oddalaniem się od środka galaktyki. Zazwyczaj zawierają one niewielką ilość gwiezdnego gazu i pyłu, a co za tym idzie niewiele młodych populacji gwiezdnych (jakkolwiek są wyjątki od tej reguły). Edwin Hubble zaklasyfikował galaktyki eliptyczne jako galaktyki <quote +>wczesnego typu</quote +>, ponieważ myślał, ewoluowały one, aby stać się galaktykami spiralnymi (które nazwał galaktykami <quote +>późnego typu</quote +>). Obecnie astronomowie wierzą w zupełną odwrotność (galaktyki spiralne mogą się stać galaktykami eliptycznymi), jednakże określenia Hubble'a pozostały do dzisiaj w użyciu. </para> + +<para +>W rzeczywistości galaktyki eliptyczne są tworami bardzo skomplikowanymi. W dużej mierze powodem tego jest ich zdumiewająca historia: galaktyki eliptyczne uznaje się jako powstałe w wyniku połączenia się dwóch galaktyk spiralnych. Możesz zobaczyć komputerową symulację tego zjawiska na <ulink url="http://oposite.stsci.edu/pubinfo/pr/2002/11/vid/v0211d3.mpg" +> tej oto stronie NASA HST</ulink +> (uwaga: plik ma objętość 3,4 MB). </para> + +<para +>Galaktyki eliptyczne posiadają bardzo różne rozmiary i jasności, od gigantycznych o rozmiarach setek tysięcy lat świetlnych i prawie bilion razy jaśniejszych od Słońca, do karłów niewiele jaśniejszych od gromad kulistych. Są one podzielone na kilka klas morfologicznych: </para> + +<variablelist> +<varlistentry> +<term +>Galaktyki cD:</term> +<listitem +><para +>Ogromne i jasne obiekty, które mogą osiągać rozmiar nawet 1 megaparseka (3 miliony lat świetlnych). Można je znaleźć tylko blisko centrów dużych i gęstych gromad galaktyk. Są one prawdopodobnie efektem wielu połączeń wielu galaktyk.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Zwykłe galaktyki eliptyczne</term> +<listitem +><para +>Skondensowany obiekt z relatywnie niską jasnością środka. Klasa ta zawiera gigantyczne galaktyki eliptyczne (gE), galaktyki eliptyczne o średniej jasności (E), a także niewielkie galaktyki.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Karłowate galaktyki eliptyczne (dE)</term> +<listitem +><para +>Ten rodzaj galaktyk jest znacząco różny od zwykłych galaktyk eliptycznych. Wymiary tego typu galaktyk zawierają się w przedziale od 1 do 10 kiloparseków. Jasnością powierzchni jest znacznie mniejsza niż normalnej galaktyki eliptycznej, czego wynikiem jest bardziej rozmyty wygląd. Mają tą sam charakterystyczny spadek gęstości gwiazd od relatywnie gęstego jądra do rozmytych obrzeży.</para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Karłowate galaktyki sferyczne (dSph)</term> +<listitem +><para +>Posiadają bardzo niską jasność i zostały zaobserwowane tylko w sąsiedztwie Drogi Mlecznej, prawdopodobnie także bardzo bliskich grup galaktyk. Ich absolutna wielkość gwiazdowa zawiera się w przedziale od -8 do -15 mag. Karłowata galaktyka sferyczna Draco posiada absolutną wielkość gwiazdową -8.6, co czyni ją mniej jasną od zwyczajnej gromady kulistej w Drodze Mlecznej! </para +></listitem> +</varlistentry> + +<varlistentry> +<term +>Niebieskie galaktyki karłowate (BCD)</term> +<listitem> +<para +>Niewielkie galaktyki, które są niebieskie. Ich kolory mieszczą się w przedziale B-V = 0,0 do 0,30 mag, co jest typowe dla młodych gwiazd <firstterm +>typu widmowego</firstterm +> A. Sugeruje to, że BCD są tworzącymi się gwiazdami. Mają one także dużo gazu międzygwiezdnego (co jest nietypowe dla galaktyk eliptycznych). </para +></listitem> +</varlistentry> +</variablelist> + +<tip> +<para +>Przykłady galaktyk eliptycznych w &kstars; możesz znaleźć korzystając z okna wyszukiwania obiektów (<keycombo action="simul" +>&Ctrl;<keycap +>F</keycap +></keycombo +>). Znajdź NGC 4881, która jest gigantyczną galaktyką typu cD w gromadzie w Warkoczu Bereniki. M 86 to normalna galaktyka eliptyczna w gromadzie w Pannie. M 32 to galaktyka karłowata będąca satelitą sąsiedniej względem Drogi Mlecznej galaktyki w Andromedzie (M 31). M 110 to kolejny satelita M 31. To karłowata galaktyka sferyczna, przypadek krańcowy (<quote +>krańcowy</quote +>, bo jest jaśniejsza niż większość innych galaktyk karłowatych sferycznych). </para> +</tip> +</sect1> |