<chapter id="fundamentals"> <chapterinfo> <authorgroup> <author><personname><firstname></firstname></personname></author> <othercredit role="translator"><firstname>Suse</firstname><surname>Polska</surname><affiliation><address><email>suse@suse.pl</email></address></affiliation><contrib>Polskie tłumaczenie</contrib></othercredit> <othercredit role="translator"><firstname>Krzysztof</firstname><surname>Woźniak</surname><affiliation><address><email>wozniakk@ceti.pl</email></address></affiliation><contrib>Polskie tłumaczenie</contrib></othercredit> </authorgroup> </chapterinfo> <title>Podstawy</title> <para>Użytkownik, który kiedykolwiek korzystał z innego edytora tekstu nie powinien mieć problemów przy korzystaniu z &kate;. W dwóch kolejnych sekcjach: <link linkend="starting-kate"> Uruchamianie &kate;</link> i <link linkend="working-with-kate"> Korzystanie z &kate;</link> przedstawione są najważniejsze informacje niezbędne do szybkiego rozpoczęcia pracy z programem. </para> <sect1 id="starting-kate"> <title>Uruchamianie &kate;</title> <para>Program &kate; można uruchomić korzystając z <guimenu>Menu KDE</guimenu> lub linii poleceń. </para> <sect2 id="starting-from-the-menu"> <title>Uruchamianie z menu</title> <para>Kliknięcie na główne menu środowiska &kde; (ikona <guiicon>dużej litery K</guiicon> na pasku zadań na dole po lewej stronie ekranu) spowoduje wyświetlenie zainstalowanych w systemie <guimenu> programów</guimenu>. Następnie należy przesunąć kursor na pozycję <guimenu>Narzędzia</guimenu> i z wyświetlonej listy wybrać pozycję <guimenuitem>&kate; (Zaawansowany edytor tekstu)</guimenuitem>. </para> <para>Po uruchomieniu &kate; wczytane zostaną ostatnio używane pliki. Można wyłączyć takie zachowanie. Więcej informacji na ten temat dostępne jest w sekcji <link linkend="configure">Konfiguracja &kate;</link>. </para> </sect2> <sect2 id="starting-from-the-command-line"> <title>Uruchamianie z linii poleceń</title> <para>Program można uruchomić wpisując jego nazwę w linii poleceń. Jeśli dodatkowo podana zostanie nazwa pliku to program otworzy wskazany plik lub utworzy nowy (jeżeli ten plik nie istnieje). Poniżej przedstawiono przykładowe wywołanie programu &kate; w linii poleceń. </para> <informalexample> <screen><prompt>%</prompt><userinput><command>kate</command> <option><replaceable>mój_plik.txt</replaceable></option></userinput> </screen> </informalexample> <para>Jeżeli dostępne jest połączenie sieciowe i użytkownik posiada odpowiednie uprawnienia to można wykorzystać mechanizm przezroczystości sieciowej środowiska &kde; do otwierania plików w sieci Internet. Poniżej przykładowe wywołanie otwierające zdalny plik w sieci. </para> <informalexample> <screen><prompt>%</prompt><userinput><command>kate</command> <option><replaceable>ftp://ftp.kde.org/pub/kde/README_FIRST</replaceable></option></userinput> </screen> </informalexample> <sect3 id="command-line-options"> <title>Opcje linii poleceń</title> <para>Program &kate; obsługuje następujące opcje w linii poleceń:</para> <variablelist> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--help</option></userinput></term> <listitem> <para>Wyświetla listę dostępnych podstawowych opcji uruchamiania. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--help-qt</option></userinput></term> <listitem> <para>Lista dostępnych opcji dotyczących współpracy &kate; z biblioteką &Qt;. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--help-kde</option></userinput></term> <listitem> <para>Lista dostępnych opcji dotyczących zachowania &kate; w środowisku &kde;. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>-s</option> <option>--start</option> <parameter>nazwa_sesji</parameter></userinput></term> <listitem> <para>Uruchamia &kate; otwierając określoną w poleceniu sesję. Jeżeli podana sesja nie istnieje to zostanie utworzona. Jeżeli aktywna jest instancja &kate;, w której uruchomiona jest określona w poleceniu sesja to podane pliki zostaną wczytane przez tę instancję. Jeżeli podano opcję <option>--use</option> to również zostanie użyta instancja zawierająca sesję o podanej nazwie (patrz opis opcji <option>--use</option>). </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>-u</option> <option>--use</option> <parameter>URL</parameter></userinput></term> <listitem> <para>Powoduje użycie aktywnej instancji programu &kate;. Jeżeli chcesz otwierać wszystkie dokumenty w jednej instancji &kate;, to możesz takie zachowanie określić w konfiguracji programu, jak również można utworzyć odpowiedni alias dla polecenia w powłoce tekstowej (jeżeli powłoka daje takie możliwości). </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>-p</option> <option>--pid</option> <parameter>PID</parameter></userinput></term> <listitem> <para>Powoduje użycie aktywnej instancji programu &kate; ale tylko o podanym numerze procesu <replaceable>PID</replaceable>. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--encoding</option> <parameter>encoding</parameter> <parameter>URL</parameter></userinput></term> <listitem><para>Określa sposób kodowania znaków dla otwieranego pliku. </para></listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--line</option> <parameter>wiersz</parameter> <parameter>URL</parameter></userinput></term> <listitem><para>Powoduje przejście do podanego wiersza po otwarciu dokumentu. </para></listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--column</option> <parameter>kolumna</parameter> <parameter>URL</parameter></userinput></term> <listitem><para>Powoduje przejście do podanej kolumny po otwarciu dokumentu. </para></listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--stdin</option></userinput></term> <listitem><para>Pobiera tekst dokumentu ze standardowego wejścia <filename>STDIN</filename>. Jest to mechanizm używany przez wiele programów uruchamianych z linii poleceń, który pozwala przekierowywać wyjście innych programów do &kate;.</para></listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--tempfile</option></userinput></term> <listitem><para>Począwszy od wersji 2.5.1 programu &kate; dostępna jest ta standardowa dla środowiska &kde; opcja. Użycie jej spowoduje traktowanie otwieranych plików jako tymczasowych i ich kasowanie przy zamykaniu (ale tylko jeżeli są lokalne, a użytkownik posiada odpowiednie uprawnienia). Plik nie będzie kasowany, jeżeli został zmodyfikowany po otworzeniu.</para></listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--help-all</option></userinput></term> <listitem> <para>Wyświetla listę wszystkich opcji dostępnych w linii poleceń. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--author</option></userinput></term> <listitem> <para>Wyświetli listę autorów programu &kate;. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>-v</option> <option>--version</option></userinput></term> <listitem> <para>Wyświetla informacje o numerze wersji bibliotek &Qt;, &kde;, oraz &kate;. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><userinput><command>kate</command> <option>--license</option></userinput></term> <listitem> <para>Pokazuje licencję programu. </para> </listitem> </varlistentry> </variablelist> </sect3> </sect2> <sect2 id="drag-and-drop"> <title>Przeciągnij i upuść</title> <para>Program &kate; używa standardowego protokołu przeciągnij i upuść środowiska &kde;. Pliki mogą być przenoszone i upuszczane bezpośrednio do &kate; z pulpitu, z programu &konqueror; lub serwera FTP otwartego w programie &konqueror;. </para> </sect2> </sect1> <sect1 id="working-with-kate"> <title>Korzystanie z &kate;</title> <para>W części <link linkend="quick-start">Szybki start</link> przedstawiono jak włączyć cztery proste opcje pozwalające skonfigurować najważniejsze funkcje &kate;. W sekcji: <link linkend="keystroke-commands">Skróty klawiszowe</link> omówiono podstawowe skróty klawiszowe przydatne dla osób, które nie chcą korzystać z myszy. </para> <sect2 id="quick-start"> <title>Szybki start</title> <para>W tej części opisano niektóre pozycje z menu <guimenu>Ustawienia</guimenu> pozwalające na konfigurację &kate; i dostosowanie programu do wymagań użytkownika. </para> <para>Po uruchomieniu &kate; wyświetlane są dwa okna z białym tłem. Nad tymi oknami znajduje się pasek narzędzi, a powyżej pasek menu. </para> <para>Okno po lewej to tak zwany pasek boczny zawierający listę dokumentów i przeglądarkę systemu plików. Przełączanie pomiędzy listą dokumentów i przeglądarką plików odbywa się za pomocą zakładek znajdujących się po lewej stronie okna. </para> <para>Po otwarciu pliku, w prawym oknie pokaże się jego zawartość, a na liście dokumentów w lewym oknie nazwa tego pliku. Korzystając z przeglądarki systemu plików można otwierać następne pliki do edycji. </para> <para>Możliwe jest chowanie i pokazywanie okna listy dokumentów i przeglądarki systemu plików za pomocą menu <menuchoice><guimenu>Okno</guimenu> <guisubmenu>Widoki narzędzi</guisubmenu></menuchoice>. To menu daje także pogląd na inne możliwości &kate; i pokazuje elastyczność programu. W tym rozdziale omówione zostaną następujące elementy: </para> <variablelist> <varlistentry> <term> <menuchoice> <guimenuitem>Pokaż/Ukryj panel Dokumenty</guimenuitem> </menuchoice> </term> <listitem> <para>Włącza i wyłącza widok listy dokumentów. Jeżeli lista dokumentów lub przeglądarka systemu plików nie są widoczne, to &kate; wyświetli boczny pasek jako osobne niezadokowane okno. Aby zadokować okno należy nacisnąć i przytrzymać lewy klawisz myszki na dwóch równoległych liniach obok paska narzędzi, przesunąć okno nad obszar edycyjny i puścić klawisz myszki po ustawieniu okna w wymaganej pozycji. </para> <tip> <para>Poprawne przyciśnięcie równoległych linii dla operacji przeciągnij i upuść sygnalizowane jest zmianą kształtu kursora na dwie skrzyżowane strzałki. </para> </tip> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><menuchoice><guimenuitem>Pokaż/Ukryj panel Przeglądarka systemu plików</guimenuitem></menuchoice></term> <listitem> <para>Włącza i wyłącza widok przeglądarki systemu plików. Działanie tego polecenia jest niemal identyczne jak <guimenuitem>Pokaż/Ukryj dokumenty</guimenuitem>. Jedyną różnicą jest to iż otworzy się okno z przeglądarką systemu plików na wierzchu. </para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term><menuchoice><guimenuitem>Pokaż/Ukryj panel Konsola</guimenuitem></menuchoice></term> <listitem> <para>Włącza i wyłącza okno konsoli usytuowane poniżej okna edycyjnego &kate;. Funkcja ta pozwala na wprowadzanie poleceń systemu operacyjnego bez wychodzenia z programu. </para> </listitem> </varlistentry> </variablelist> </sect2> <sect2 id="keystroke-commands"> <title>Skróty klawiszowe</title> <para>Skróty klawiszowe w &kate; można skonfigurować korzystając z menu <link linkend="settings">Ustawienia</link>. Domyślnie przez &kate; wykorzystywane są następujące klawisze. </para> <informaltable> <tgroup cols="2"> <tbody> <row><entry><para><keycap>Insert</keycap></para></entry> <entry><para>Klawisz powoduje przełączenie pomiędzy trybem wstawiania i zastępowania. W trybie wstawiania edytor dodaje każdy kolejny znak do tekstu na prawo od kursora. W trybie zastępowania każdy znak na prawo od kursora zostaje zastąpiony wprowadzonym znakiem.</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo><keycap>Strzałka w lewo</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor w lewo </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo><keycap>Strzałka w prawo</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor w prawo </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Strzałka do góry</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor w górę </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Strzałka w dół</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor w dół </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Page Up</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor o jedną stronę do góry </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Page Down</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor o jedną stronę w dół </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Backspace</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Usuwa znak na lewo od kursora </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Home</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor na początek wiersza </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>End</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Przesuwa kursor na koniec wiersza </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>Delete</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Usuwa znak na prawo od kursora (lub cały zaznaczony fragmentu tekstu)</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Shift;<keycap>Lewa strzałka</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Zaznacza tekst o jeden znak w lewo </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Shift;<keycap>Prawa strzałka</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Zaznacza tekst o jeden znak w prawo </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>F1</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Wyświetla Pomoc</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Shift;<keycap>F1</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="whats-this">Uruchamia pomoc "Co to jest ?"</link></para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>F</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="find">Wyświetla okno "Znajdź"</link></para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul"><keycap>F3</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="find-again">Kontynuuje szukanie</link></para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>B</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Ustawia zakładkę</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>C</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Kopiuje zaznaczony tekst do schowka. </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>N</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Otwiera <link linkend="new">nowy</link> dokument</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>P</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="print">Drukuje dokument</link> </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>Q</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Zamyka aktywne okno edytora </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>R</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="replace">Otwiera okno zastępowania</link></para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>S</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Zapisuje plik</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>V</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Wkleja zawartość schowka do edytora</para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>X</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para>Kasuje zaznaczony tekst, jednocześnie kopiując go do schowka </para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;<keycap>Z</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="undo">Wycofuje ostatnią operację</link></para></entry> </row> <row> <entry><para><keycombo action="simul">&Ctrl;&Shift;<keycap>Z</keycap></keycombo></para></entry> <entry><para><link linkend="redo">Ponawia ostatnio wycofaną operację</link></para></entry> </row> </tbody> </tgroup> </informaltable> </sect2> </sect1> <sect1 id="fundamentals-using-sessions"> <title>Korzystanie z sesji</title> <para>Mechanizm sesji pozwala na przechowywanie wielu różnych zestawów dokumentów i konfiguracji interfejsu użytkownika &kate;. Można stworzyć dowolną liczbę nazwanych sesji dla najczęściej używanych plików oraz skorzystać z sesji nienazwanych (anonimowych) dla plików używanych sporadycznie. W chwili obecnej program w konfiguracji sesji zapisuje listę otwartych plików oraz konfigurację okien w obszarze edycyjnym. Kolejne wersje &kate; umożliwią zapisywanie w sesji innych ustawień. Wraz z mechanizmem sesji &kate; oferuje możliwość uruchamiania wielu instancji programu jednocześnie.</para> <para>Mechanizm sesji jest obsługiwany przez: <itemizedlist> <listitem><para><link linkend="command-line-options"><emphasis>Opcje linii poleceń</emphasis></link>, pozwalające na wybranie sesji przy uruchamianiu programu &kate; z linii poleceń.</para> </listitem> <listitem><para>Menu <link linkend="sessions-menu"><emphasis>Sesje</emphasis></link>, pozwalające na przełączanie, zapisywanie, uruchamianie i zarządzanie sesjami</para></listitem> <listitem><para><link linkend="config-dialog-sessions"><emphasis>Parametry konfiguracyjne</emphasis></link> decydujące o zachowaniu się mechanizmu sesji w programie &kate;.</para></listitem> </itemizedlist> </para> <para>Podczas tworzenia nowej sesji wczytywane są ustawienia interfejsu użytkownika zdefiniowane dla <guilabel>Domyślnej sesji</guilabel>. Aby zapisać bieżące ustawienia okien jako sesję domyślną, należy włączyć opcję zapisywania konfiguracji okien w sesjach (w karcie "Sesje" okna konfiguracji). Następnie należy otworzyć sesję domyślną, dokonać odpowiednich zmian w ustawieniu okien i zapisać sesję.</para> <para>W przypadku wczytania nazwanej sesji &kate; wyświetli jej nazwę na początku paska tytułowego okna. Napis w pasku tytułowym przyjmie postać: "<replaceable>Nazwa sesji</replaceable>: <replaceable>Nazwa lub &URL; dokumentu</replaceable> - &kate;"</para> <para>Podczas otwierania pliku w linii poleceń z opcją <option>--start <replaceable>nazwa_sesji</replaceable></option> lub jeżeli została skonfigurowana sesja startowa, to zostanie ona wczytana przed wczytaniem plików wskazanych w linii poleceń. Aby otworzyć podane pliki w nowej nienazwanej sesji należy skonfigurować program do uruchamiania nowej sesji podczas uruchamiania lub użyć polecenia <option>--start</option> z pustym tekstem jako nazwą sesji: <replaceable>''</replaceable>.</para> <para>Od wersji 2.5.1. programu &kate; numer procesu <acronym>PID</acronym> uruchomionej instancji programu jest zapisywany w zmiennej środowiskowej <envar>KATE_PID</envar>. Podczas otwierania plików z pomocą wbudowanej konsoli &kate; automatycznie otworzy je w bieżącej instancji chyba, że w wywołaniu została wskazana inna instancja.</para> <sect2 id="old-behavior"> <title>Przywracanie starego sposobu działania &kate;</title> <para>Mechanizm sesji jest bardzo prostym i pożytecznym narzędziem pracy przydatnym w wielu sytuacjach. Jeżeli jednak użytkownik preferuje stare zachowanie &kate; (tzn. jedna instancja otwiera wszystkie pliki) to można to zrobić w następujący sposób: <itemizedlist> <listitem><para>Należy spowodować, aby program &kate; zawsze uruchamiał się z opcją <option>--use</option> np. poprzez określenie sposobu uruchamiania w konfiguracji programu lub wykorzystując mechanizm aliasów w systemie.</para></listitem> <listitem><para>Skonfigurować &kate; do przywracania ostatnio używanej sesji przy uruchomieniu.</para> </listitem> <listitem><para>Włączyć opcję zapisywania listy plików przy zamykaniu sesji. </para></listitem> <listitem><para>Wczytać raz domyślną sesję</para></listitem> </itemizedlist> </para> </sect2> </sect1> <sect1 id="fundamentals-getting-help"> <title>Gdzie szukać pomocy</title> <sect2> <title>Pomoc dotycząca korzystania z &kate;</title> <variablelist> <varlistentry> <term>Niniejszy podręcznik</term> <listitem> <para>Zawiera opis wszystkich poleceń menu, opcji konfiguracyjnych, narzędzi, okien, wtyczek, &etc; jak też charakterystykę pracy edytora i pozostałych funkcji programu.</para> <para>Wciśnięcie <keycap>F1</keycap> lub wybranie menu <menuchoice><guimenu>Pomoc</guimenu></menuchoice> <guisubmenu>Podręcznik Kate</guisubmenu> otwiera okno z niniejszym podręcznikiem.</para></listitem> </varlistentry> <varlistentry id="whats-this"> <term>Pomoc - Co to jest?</term> <listitem> <para>Pomoc "Co to jest?" oferuje natychmiastową pomoc dotyczącą wybranych elementów i obszarów okna dialogowego.</para> <para>Autorzy dokładają wielu starań, aby pomoc "Co to jest?" była dostępna dla wszystkich elementów, dla których ma sens. W tym momencie działa ona dla okna konfiguracji i dla wielu innych okien dialogowych.</para> <para>Aby skorzystać z pomocy "Co to jest?", należy wcisnąć <keycombo>&Shift;<keycap>F1</keycap></keycombo> lub skorzystać z menu <menuchoice><guimenu>Pomoc</guimenu><guimenuitem>Co to jest?</guimenuitem></menuchoice>. Po wykonaniu tych operacji kursor zmieni się w znak zapytania, którym można kliknąć na dowolny element w oknie i uzyskać krótką informację na jego temat (jeżeli jest dostępna).</para> </listitem> </varlistentry> <varlistentry> <term>Przycisk "Pomoc" w oknach dialogowych</term> <listitem> <para>Niektóre okna posiadają przycisk <guibutton>Pomoc</guibutton>, którego wciśnięcie powoduje uruchomienie &khelpcenter-dopelniacz; i otworzenie odpowiedniej sekcji dokumentacji.</para> </listitem> </varlistentry> </variablelist> </sect2> <sect2> <title>Pomoc dotycząca formatu edytowanych plików</title> <para>Program &kate; nie umożliwia (jeszcze!) dostępu do dokumentacji związanej z edytowanymi plikami. W zależności od pliku jaki został otworzony informację na jego temat można odszukać za pomocą wbudowanej <link linkend="kate-mdi-tools-konsole">Konsoli</link> (np.: czytając strony "man" systemu &UNIX;) lub też można skorzystać z programu &konqueror;.</para> </sect2> </sect1> </chapter>