1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
|
<sect1 id="ai-sidereal">
<sect1info>
<author
><firstname
>Jason</firstname
> <surname
>Harris</surname
> </author>
</sect1info>
<title
>Sterretijd</title>
<indexterm
><primary
>Sterretijd</primary>
<seealso
>Uurhoek</seealso>
</indexterm>
<para
>De tijd die we in het dagelijkse leven gebruiken is de zonnetijd. De basiseenheid voor het meten van de zonnetijd is de <firstterm
>dag</firstterm
>: dat is de tijd die (gemiddeld) verloopt tussen twee opeenvolgende doorgangen van de zon door dezelfde meridiaan (tussen twee middagen op dezelfde plaats), als gevolg van de rotatie van de aarde. Kleinere eenheden van de zonnetijd zijn slechts onderverdelingen van de dag: </para
><para>
<itemizedlist>
<listitem
><para
>1/24 dag= 1 uur</para
></listitem>
<listitem
><para
>1/60 uur = 1 minuut</para
></listitem>
<listitem
><para
>1/60 minuut = 1 seconde</para
><para
>Noot vertaler: De werkelijke zonnedag is niet steeds even lang, als gevolg van de elliptische baan van de aarde, en van de helling van de aardas ten opzichte van de ecliptica. Omdat een variabele daglengte maatschappelijk niet aanvaardbaar is gebruikt men de middelbare zon, een denkbeeldige zon die wel regelmatig loopt en die dus soms voor de ware zon uitloopt, en soms er achteraan. Het verschil kan ongeveer een kwartier bedragen, en is met een goede zonnewijzer duidelijk te constateren: die wijst de (lokale) ware zonnetijd aan.</para
></listitem>
</itemizedlist>
</para
><para
>Tijdens een zonnedag draait de aarde iets meer dan de 360 graden (om zijn as), die je misschien zou verwachten. De aarde draait om de zon, en legt daarbij 360 graden (in zijn baan om de zon) af in 365,25 dagen. Als gevolg daarvan verplaatst de zon zich per dag iets minder dan een graad langs de ecliptica, van west naar oost. Daarom moet de aarde bijna 361 graden draaien van middag tot middag. </para
><para
>In de Sterrekunde hebben we te maken met de tijd die de aarde nodig heeft voor een volledige rotatie ten opzichte van de <quote
>vaste</quote
> sterren, en niet ten opzichte van de zon. Deze tijd noemen we een <firstterm
>sterredag</firstterm
>. Bij benadering is een sterredag ongeveer 4 minuten korter dan een zonnedag, vanwege die ene graad die de aarde extra moet draaien in een zonnedag. In plaats van een sterredag te definiëren als 23 uur 56 minuten (en met rare getallen te moeten gaan rekenen!!) worden sterrenuren en sterreminuten op dezelfde manier gedefinieerd als bij de zonnedag. Dus is een zonneseconde ongeveer 1,00278 sterreseconde.</para
><para
>Noot vertaler: 361/360 = 1,00278. </para
><para
>De sterretijd is erg nuttig bij de vaststelling waar een ster zich bevindt op een bepaald moment. Een volledige rotatie van de aarde duurt 24 sterrenuren, en op dezelfde manier is de hemelkaart verdeeld in 24 uren van <firstterm
>Rechte Klimming</firstterm
>. Dit is geen toeval, de lokale sterretijd (<acronym
>LST</acronym
>) is de Rechte Klimming van elk punt aan de hemel dat op dit moment door de <link linkend="ai-meridian"
>lokale meridiaan</link
> gaat. Dus een ster met een Rechte Klimming van 05h 32m 24s zal op LST 05:32:24 zich in uw lokale meridiaan bevinden (pal zuid of pal noord of in het zenit). Meer algemeen: het verschil tussen de <acronym
>RK</acronym
> van een object en de lokale sterretijd vertelt u hoever het object van de lokale meridiaan is verwijderd. Bijvoorbeeld: Met LST = 06:32:24 (1 sterrenuur later) zal hetzelfde object zich 1 uur Rechte Klimming ten westen van uw meridiaan bevinden, en dat is 15 graden. Deze hoekafstand vanaf de lokale meridiaan heet de <link linkend="ai-hourangle"
>uurhoek</link
> van het object. Dus: Uurhoek = LST - RK, en wordt in westelijke richting gemeten in uren. </para>
<tip>
<para
>De lokale sterretijd wordt door &kstars; getoond in het <guilabel
>Tijdinformatievak</guilabel
>, met de naam <quote
>ST</quote
> (u moet op dit vak dubbelklikken om de sterretijd te kunnen zien). Merk op dat de veranderende sterreseconden niet gelijk op lopen met de seconden van de Universele Tijd. In feite, als u de beide klokken een tijdlang volgt, zal u kunnen opmerken dat de sterreseconden net iets korter duren dan de LT- en UT-seconden (dat duurt wel even, kijkt u over een half uur weer en merk op dat het verschil dan duidelijk is veranderd). </para
><para
>Stel de kijkrichting in op het <link linkend="ai-zenith"
>zenit</link
> ( druk op de toets <keycap
>Z</keycap
> of kies <guimenuitem
>Zenit</guimenuitem
> in het menu <guimenu
>Kijkrichting</guimenu
>). Het zenit is het punt aan de hemel <quote
>recht boven uw hoofd</quote
> en bevindt zich op uw <link linkend="ai-meridian"
>lokale meridiaan</link
>. Let nu op de Rechte Klimming van het zenit: die is exact gelijk aan uw lokale sterretijd. </para>
</tip>
</sect1>
|
